Τι είναι

Ο στρεπτόκοκκος ο πυογόνος είναι Gram-θετικός κόκκος, αερόβιος.

Ο ξενόγλωσσος όρος “Streptococcus” έχει ελληνική προέλευση καθόσον σε μικροσκοπικά παρασκευάσματα πολλές φορές εμφανίζεται με χαρακτηριστική διάταξη αλυσίδων (στρεπτών).

Ο πυογόνος στρεπτόκοκκος ονομάζεται και β-αιμολυτικός στρεπτόκοκκος ομάδας Α, επειδή όταν καλλιεργείται στο εργαστήριο σε θρεπτικά υλικά που έχουν αίμα ανθρώπου ή ζώων, το διαλύει τελείως (αιμόλυση) και γιατί βάσει ενός τρόπου τυποποίησης των β-αιμολυτικών στρεπτόκοκκων (ομαδοποίησης) που καθιέρωσε η Γερμανίδα επιστήμων Rebecca Lancefield (1895–1981) ταξινομείται στην ομάδα Α.

Πού βρίσκεται

Βρίσκεται στο ρινοφάρυγγα και στο δέρμα. Ποσοστό περίπου 5% των υγιών ατόμων έχουν το μικρόβιο αυτό στο λαιμό τους χωρίς να έχουν λοίμωξη (υγιείς φορείς). Τους χειμερινούς μήνες οι υγιείς φορείς φθάνουν το 20%. Δεν επιβιώνει στο εξωτερικό περιβάλλον.

Πώς μεταδίδεται

Μεταδίδεται από τα άτομα που πάσχουν από φαρυγγοαμυγδαλίτιδα ή είναι υγιείς φορείς, με το φτάρνισμα, το βήχα και λιγότερο με την ομιλία. Άτομα που πάσχουν, μεταδίδουν πολύ πιο εύκολα στα άτομα του περιβάλλοντος απ’ ότι οι φορείς, ενώ μετά από θεραπεία 2 ημερών η μετάδοση είναι πολύ δύσκολη. Η μετάδοση γίνεται και με άμεση επαφή, όταν υπάρχουν δερματικές λοιμώξεις που οφείλονται στο μικρόβιο αυτό.

Χρόνος επώασης

2–4 ημέρες για τις οξείες λοιμώξεις.

Ποιες λοιμώξεις προκαλεί

Προκαλεί μια ποικιλία εκδηλώσεων, οι περισσότερες από τις οποίες συνοδεύονται με πυρετό, όπως πυώδη φαρυγγίτιδα-αμυγδαλίτιδα (φαρυγγοαμυγδαλίτιδα)(ευθύνεται για το 10–15% των περιπτώσεων), ωτίτιδα, επιλόχειο πυρετό, μαστίτιδα, μηνιγγίτιδα και σηψαιμία (κυρίως στα νεογνά), λοιμώξεις του δέρματος όπως θυλακίτιδα, ερυσίπελας, κυτταρίτιδα, μολυσματικό κηρίο, μυοσίτιδ .

Ορισμένα στελέχη του πυογόνου στρεπτόκοκκου, τα οποία παράγουν μια τοξίνη που λέγεται ερυθρογόνος, προκαλούν την οστρακιά (νόσο με γενικευμένο εξάνθημα και πυρετό). Μετά την αποδρομή της η λοίμωξη αφήνει ανοσία για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Στελέχη πυογόνου στρεπτόκοκκου που παράγουν πυρετογόνους τοξίνες, προκαλούν το σύνδρομο τοξικής καταπληξίας, σοβαρότατη έως και θανατηφόρο επιπλοκή. Γενικότερα οι επιπλοκές της στρεπτοκοκκικής λοίμωξης είναι πολύ σπάνιες, αλλά πολλές φορές πολύ σοβαρές, και γι’ αυτό απαιτείται πάντα θεραπευτική αγωγή των στρεπτοκοκκικών λοιμώξεων.

Μια έως τέσσερις εβδομάδες μετά από στρεπτοκοκκική φαρυγγοαμυγδαλίτιδα ή οστρακιά, αν δεν χορηγηθεί θεραπεία, μπορεί να εμφανισθούν οξεία σπειραματονεφρίτιδα ή ρευματικός πυρετός. Οι επιπλοκές αυτές είναι συνέπεια μιας μη φυσιολογικής απάντησης του ανοσιακού συστήματος σε λοιμώξεις από στρεπτόκοκκο σε άτομα με γενετική προδιάθεση.

Στις αναπτυγμένες χώρες σήμερα είναι σπάνιες, λόγω της μεγάλης χρήσης της πενικιλίνης για τη θεραπεία των στρεπτοκοκκικών λοιμώξεων. Όμως αρκετές περιπτώσεις παρατηρούνται στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Ο ρευματικός πυρετός εκδηλώνεται:

α) με αρθρίτιδα μεταναστευτική (από άρθρωση σε άρθρωση), όπου προσβάλλονται μεγάλες αρθρώσεις (γόνατα, αγκώνες, αστράγαλοι, ώμοι),
β) με καρδίτιδα που μπορεί να προκαλέσει στένωση της μιτροειδούς,
γ) με χορεία – νόσο του νευρικού συστήματος.

Η οξεία σπειραματονεφρίτιδα εκδηλώνεται με ολιγουρία και αιματουρία. Αν δεν γίνει θεραπεία ή μείνει απαρατήρητη μπορεί να καταλήξει σε μεγάλη ηλικία σε χρόνια νεφρική ανεπάρκεια.

Διαγνωστική προσέγγιση

Μέθοδος εκλογής για τη διάγνωση των στρεπτοκοκκικών λοιμώξεων είναι η μικροσκόπηση και η καλλιέργεια κλινικού δείγματος από την εστία της λοίμωξης. Στην στρεπτοκοκκική φαρυγγοαμυγδαλίτιδα, εναλλακτικός τρόπος διάγνωσης είναι η ανίχνευση του στρεπτοκοκκικού αντιγόνου από το φαρυγγικό επίχρισμα με διάφορες ταχείες ανοσοβιολογικές μεθόδους. Ο έλεγχος του τίτλου των αντισωμάτων έναντι της στρεπτολυσίνης Ο (ASO) έχει μόνο αναδρομική ισχύ, ενώ ο προσδιορισμός της C-αντιδρώσας πρωτεΐνης (CRP) έχει διαγνωστική αξία.

Θεραπευτική προσέγγιση

Φάρμακο εκλογής για τη θεραπεία της στρεπτοκοκκικής αμυγδαλίτιδας είναι η πενικιλίνη. Εναλλακτικά χορηγούνται αμπικιλλίνη ή αμοξυκιλλίνη.
Μερικές φορές η θεραπεία αποτυγχάνει και χορηγούνται κατόπιν ιατρικών οδηγιών άλλα αντιβιοτικά. Το ίδιο ισχύει όταν τα άτομα είναι αλλεργικά στην πενικιλίνη.

Προφύλαξη

Μετά τη λοίμωξη δημιουργούνται προστατευτικά αντισώματα. Επειδή όμως υπάρχουν πολλοί τύποι του μικροβίου στην ουσία δεν υπάρχει πλήρης ανοσία στις νέες λοιμώξεις. Ωστόσο με την πάροδο της ηλικίας η συχνότητα των λοιμώξεων από στρεπτόκοκκο μειώνεται αισθητά.

Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει εμβόλιο, γίνονται όμως προσπάθειες για την παρασκευή του. Για την προφύλαξη πρέπει να λαμβάνονται μέτρα προσωπικής υγιεινής. Η χρήση μαντηλιού κατά το βήχα και το φτάρνισμα μειώνει την πιθανότητα μετάδοσης του μικροβίου.

Τα χέρια πρέπει να πλένονται μετά από το φτάρνισμα ή το βήχα, καθώς και πριν από το φαγητό.
Άτομα με φαρυγγίτιδα ή λοιμώξεις στο δέρμα πρέπει να συμβουλεύονται αμέσως γιατρό.


Στέλιος Χατζηπαναγιώτου
Ιατρός Βιοπαθολόγος – Κλινικός Μικροβιολόγος
Αναπληρωτής Καθηγητής Μικροβιολογίας στην Ιατρική Σχολή της Αθήνας

Νικόλαος–Στέφανος Ι. Λεγάκης
Ομότιμος Καθηγητής Μικροβιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών
Επίτιμος Πρόεδρος της Ελληνικής Μικροβιολογικής Εταιρείας και της Πανελλήνιας Ένωσης Ιατρικής Βιοπαθολογίας



Απο το βιβλίο "ΤΑ ΜΙΚΡΟΒΙΑ ΚΑΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ" (http://www.tamikrovia.gr)

---

Διαβάστε περισσότερα άρθρα...