Τα θετικά αποτελέσματα του ενδαρθρικά χορηγούμενου Υαλουρονικού οξέος στην Οστεοαρθρίτιδα του γόνατος, τα αποδέχθηκε πολύ πρόσφατα η ESCEO δηλαδή η Ευρωπαϊκή Εταιρεία που μελετά την Κλινική και Οικονομική πλευρά της Οστεοαρθρίτιδας και της Οστεοπόρωσης (European Society for Clinical and Economic Aspects of Osteoporosis and Osteoarthritis (ESCEO) και αυτό επέτρεψε την επανένταξη του φαρμάκου στο πτωχό θεραπευτικό μας οπλοστάσιο για την συχνότερη νόσο των αρθρώσεων, την Οστεοαρθρίτιδα (www.myoskeletiko.com, Υαλουρονικό οξύ. Ολική επαναφορά. Αρθρα συνεργατών, 28-2-2017).

Επειδή όμως η Οστεοαρθρίτιδα δεν προσβάλλει μόνο τα γόνατα, αλλά και πολλές άλλες, σχεδόν όλες, μικρές και μεγάλες αρθρώσεις, όπου η ενδαρθρική έγχυση οποιουδήποτε φαρμάκου είναι ιδιαίτερα δύσκολη έως και αδύνατη, η από του στόματος χορήγηση θα αποτελούσε μια ιδανική θεραπευτική λύση. Τα εμπόδια όμως που θα αντιμετώπιζε μια ουσία σαν το Υαλουρονικό οξύ για να καταφέρει να φθάσει από το στόμα στις αρθρώσεις και να δράσει τοπικά, είναι πολλά και δύσκολα υπερπηδώνται. Παρόλα αυτά φαίνεται ότι κάποιοι προικισμένοι επιστήμονες φαρμακολόγοι τα κατάφεραν και μια σειρά από 21 τυχαιοποιημένες διπλές τυφλές κλινικές μελέτες, που έχουν ήδη δημοσιευθεί, το απέδειξαν με τα θετικά κλινικά αποτελέσματά τους (Mariko Oe et al. 2015).

Παρόλα αυτά εφαρμόζοντας την αρχή «αμφιβάλλω άρα υπάρχω, σαν επιστήμονας» προσπαθήσαμε να εξηγήσουμε, βήμα προς βήμα, με επιστημονικό τρόπο, αυτά τα θετικά κλινικά αποτελέσματα χρησιμοποιώντας σαν παράδειγμα ένα νέο σκεύασμα από του στόματος Υαλουρονικού οξέος, που κυκλοφόρησε πρόσφατα στην χώρα μας, το Syalox 300 Plus.

Το Υαλουρονικό οξύ όπως γνωρίζουμε είναι μια αμινογλυκάνη που για να εξασκήσει την θετική δράση του στις αρθώσεις χρειάζεται να είναι σε όσο το δυνατόν καθαρή μορφή, πάνω από 90% και να έχει μoριακό βάρος πάνω από 2.500.000 Daltons, για να μπορεί να απορροφά επαρκή ποσότητα νερού και να διαθέτει τις απαραίτητες ιξωδοελαστικές δυνατότητες του φυσιολογικού Υαλουρονικού οξέος.

Πώς όμως ένα τέτοιο μόριο μπορεί να φθάσει από το στόμα στις αρθρώσεις;

Ας πάρουμε τα πράγματα με την σειρά:

1) Η παραγωγή καθαρού Υαλουρονικού οξέος σε ποσοστό πάνω από 90% και υψηλού μοριακού βάρους 2 εκατομμυρίων και πλέον Daltons, είναι μια γνωστή, αλλά δύσκολη φαρμακολογική πρακτική, η οποία εφαρμόζεται από πολλές εταιρείες την τελευταία δεκαετία, χρησιμοποιώντας ειδική ζύμωση κατά την καλλιέργεια ενός είδους στρεπτόκοκκου (Streptococcus zooepidemicus) ή από ανασυνδυασμένο Bacillus subtilis ή άλλα βακτηρίδια.

2) Για την προστασία του μορίου του Υαλουρονικού οξέος από τα διαλυτικά υγρά του στομάχου και του εντέρου έχουν χρησιμοποιηθεί, από 10ετίες, διάφορες φαρμακολογικές τεχνικές και πολλά φάρμακα πλέον, που είναι ευαίσθητα στα διάφορα υγρά του γαστρεντερικού συστήματος, κατορθώνουν να φθάσουν στον τόπο απορρόφησής τους χωρίς απώλειες και με το μόριό τους άθικτο. Εάν μάλιστα η τεχνική αποδεύσμευσής τους από το δισκίο φορέα είναι πιο εκλεπτυσμένη, αυτή εξελίσσεται σταδιακά και προοδευτικά (slow release) και η απορρόφησή τους είναι πιο εύκολη, διότι αφορά μεγάλη έκταση του τοιχώματος του εντέρου.

Επομένως το να φθάσει ένα μόριο Υαλουρονικού οξέος (ΥΟ) στο τοίχωμα του εντέρου είναι φαρμακοτεχνικά δύσκολο αλλά δυνατό, εάν κάποιος γνωρίζει καλά τις σύγχρονες φαρμακολογικές μεθόδους.

Στο ερώτημα εάν το ΥΟ που θα χορηγήσουμε με αυτό τον τρόπο απορροφάται από το έντερο και κατανέμεται στις περιοχές που μας ενδιαφέρουν απάντησε μια καλά σχεδιασμένη εργασία που έγινε με ραδιοσημασμένο με Τεχνήτιο 99m μεγάλου μοριακού βάρους ΥΟ σε ποντικούς και σκύλους. Τα ευρήματα έδειξαν ότι μπορεί να απορροφηθεί και συγκεντρώνεται εκλεκτικά σε επαρκείς ποσότητες στις αρθρώσεις, στη σπονδυλική στήλη, στους σιελογόνους αδένες αλλά και αλλού όπως πχ στο δέρμα, μετά από 4 ώρες και διατηρείται τοπικά για περισσότερο από 48 ώρες (Balogh L., et al. 2008).

Η εργασία αυτή απάντησε στο ερώτημα και απέδειξε ότι το ΥΟ από του στόματος απορροφάται από το έντερο και κατανέμεται εκεί που το χρειαζόμαστε, αλλά δεν απάντησε με ποια μορφή απορροφάται από το έντερο και με ποια μορφή φτάνει στους ιστούς, δηλαδή ολόκληρο ή διαλυμένο σε μικρά τμήματα.

Το Υαλουρονικό οξύ όπως είπαμε, είναι ένα μεγαλομόριο γλυκοζοαμινογλυκάνης με μοριακό βάρος περισσότερο από 2.000.000 Daltons και υδροφυλικό. Το μεγάλο μοριακό βάρος είναι απαραίτητο να διατηρηθεί κατά την απορρόφηση του από το έντερο, διότι εάν διασπασθεί είναι δυνατόν αφ’ ενός τα υπολείμματα να δημιουργήσουν τοπική φλεγμονή, αφ’ ετέρου δεν μπορούν να κατακρατήσουν πλέον το απαραίτητο νερό, που είναι ένα από τα βασικά προστατευτικά πλεονεκτήματα του Υαλουρονικού οξέος στις αρθρώσεις. Από το τοίχωμα όμως της μεμβράνης των εντερικών κυττάρων των λαχνών του λεπτού εντέρου, με τις καλύτερες προϋποθέσεις, μπορούν να διαπεράσουν μόρια με μοριακό βάρος περίπου 400.000 Daltons. Οι Si-Ling Huang και συν. κατόρθωσαν να αποδείξουν ότι κάποια μεγαλομόρια, όπως το Υαλουρονικό οξύ, εάν συνδεθούν με τμήματα της φωσφολιποειδικής μεμβράνης των εντερικών κυττάρων, δημιουργούν ένα σύνθετο μόριο (λιποσωμάτιο) το οποίο καταφέρνει με ενδοκυττάρωση (πινοκυττάρωση) να εισέλθει στο εσωτερικό του εντεροκυττάρου και μετά με εξωκυττάρωση, να αποβληθεί στον εξωκυττάριο χώρο, στο χόριο (lamina propria), όπου και ευρίσκονται τα τριχοειδή αγγεία της αιματικής και της λεμφικής κυκλοφορίας. Αλλωστε ο τρόπος αυτός, δηλαδή με την δημιουργία λιποσωματίων για διευκόλυνση της απορρόφησης δύσκολα απορροφήσιμων φαρμακευτικών ουσιών, όπως είναι εκχυλίσματα φυτικών προϊόντων, χρησιμοποιείται στην φαρμακολογία από 1980, (Si-Ling Huang et al. 2007).

Αφού το ΥΟ περάσει το εμπόδιο του εντέρου θα πρέπει να περάσει και το εμπόδιο του ήπατος, όπου εάν φθάσει θα μεταβολισθεί και θα μειωθεί και σε δραστική ποσότητα αλλά και σε μοριακό βάρος. Πρέπει δηλαδή να αποφύγει το φαινόμενο πρώτης διόδου (first pass effect).
Για να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει να επιλέξει την λεμφική κυκλοφορία. Πράγματι απ’ ότι δείχνουν τα ευρήματα, η αύξηση της ραδιενεργείας στο ήπαρ με το ραδιοσημασμένο Υαλουρονικό είναι ελάχιστη ή καθόλου, γεγονός που δείχνει ότι όλο το Υαλουρονικό που έχει σπορροφηθεί, έχει κατευθυνθεί στις αρθρώσεις χωρίς να περάσει από το ήπαρ. Αυτό βέβαια ήταν ήδη γνωστό από τις εργασίες των Reed και συν. που είχαν αποδείξει ότι τουλάχιστον το 5-10% του ΥΟ, υπό φυσιολογικές συνθήκες, εισέρχεται στον οργανισμό διαμέσου της λεμφικής κυκλοφορίας (Reed, R. K., et al. 1992). Στην εργασία όμως των Balogh και συν., όπως συμπεραίνεται από τις διαφορές του ποσοστού της ραδιενέργειας που παραμένει στο σώμα και αυτού που αποβάλλεται, το ποσοστό του φαρμάκου που καταλήγει τελικά στις αρθρώσεις, είναι σημαντικά μεγαλύτερο και ανέρχεται περίπου στο 20% (Balogh L., et al. 2008).

Εάν λοιπόν ένα δισκίο Υαλουρονικού οξέος περιέχει αρκετό ΥΟ, τότε το ποσόν που φθάνει στις αρθρώσεις επαρκεί για να δράσει τοπικά, τουλάχιστον όσο το ενδαρθρικό ΥΟ, διότι μπορεί η εφ’ άπαξ δόση του ενδαρθρικού να είναι μεγαλύτερη, αλλά η καθημερινή χορήγηση του ΥΟ από του στόματος καλύπτει γρήγορα την διαφορά.

Η τελευταία αυτή υπόθεση αποδείχθηκε σωστή και κλινικά σε μια πολύ πρόσφατη τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη μελέτη των Ricci M. και συν. οι οποίοι χορήγησαν το Syalox 300 σε δύο δοσολογίες σε 30 ασθενείς με Οστεοαρθρίτιδα γόνατος για 20 ημέρες και συνέκριναν τα αποτελέσματα με την ενδαρθρική έγχυση ΥΟ, 3 φορές σε μία εβδομάδα σε άλλους 30 ασθενείς, με τα ίδια περίπου κλινικά χαρακτηριστικά. Τα αποτελέσματά τους έδειξαν ότι είτε οι ασθενείς ελάμβαναν το Syalox 300, είτε το ενδαρθρικά χορηγούμενο Υαλουρονικό οξύ τα κλινικά αποτελέσματα ήταν παρόμοια (Ricci Μ., et al. 2016).

Το τελικό συμπέρασμα είναι ότι το Υαλουρονικό Οξύ από του στόματος που περιέχεται σε ένα σύγχρονα σχεδιασμένο φαρμακοτεχνικά δισκίο, έχει την δυνατότητα να απορροφάται αλώβητο από το έντερο και να φθάνει στις αρθρώσεις όπου εξασκεί παρόμοια δράση με το ενδαρθρικά χορηγούμενο Υαλουρονικό οξύ.

Δρ Αχιλλέας Ε. Γεωργιάδης
Ρευματολόγος

---

Διαβάστε περισσότερα άρθρα...