Έχει παρατηρηθεί εδώ και πολλά χρόνια τόσο σε διεθνείς μελέτες όσο και σε μελέτες από την Α΄ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική στο Ιπποκράτειο Αθηνών, ότι υπάρχει σημαντική αύξηση των δυσμενών καρδιακών συμβάντων και των θανάτων από καρδιοπάθειες κατά την διάρκεια του χειμώνα σε σχέση με τους θερινούς μήνες. Η αύξηση αυτή παραδόξως σημειώνεται τόσο σε χώρες με έντονο ψύχος, όπως είναι οι χώρες της Βόρειας Ευρώπης και της Αμερικής, όσο και χώρες με ήπιο σχετικά χειμώνα, όπως είναι η Ελλάδα.

Μια αρχική εξήγηση αυτού του ανησυχητικού φαινομένου είναι το γεγονός, ότι οι χαμηλές θερμοκρασίες αυξάνουν τις αγγειακές αντιστάσεις και την αρτηριακή πίεση ενώ συγχρόνως προάγουν τον σπασμό των στεφανιαίων αρτηριών. Επιπλέον, το ψύχος προκαλεί διαταραχές στους αιμοστατικούς μηχανισμούς ευνοώντας την δημιουργία θρόμβων. Φαίνεται, όμως, ότι το κρύο δεν είναι ο μοναδικός μηχανισμός αύξησης των δυσμενών καρδιαγγειακών συμβάντων, γιατί οι ερευνητές διαπίστωσαν, ότι η αύξηση αυτή είναι μεγαλύτερη κατά την περίοδο των εορτών.

Αν και τα αίτια δεν είναι πλήρως ξεκαθαρισμένα, σημαντικό ρόλο ίσως παίζουν και άλλοι παράγοντες, όπως το ψυχολογικό στρες, το οποίο απορρέει από την μοναξιά ή την αύξηση των οικονομικών εξόδων, οι αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες που περιλαμβάνουν την αύξηση της κατανάλωσης λιπαρών και άλατος και η αυξημένη πρόσληψη αλκοόλ κατά την διάρκεια των εορταστικών ημερών.

Τέλος, μια άλλη εξήγηση για την αύξησης των θανάτων τις συγκεκριμένες ημέρες θα μπορούσε να είναι η καθυστέρηση των ασθενών να αναζητήσουν ιατρική βοήθεια, αλλά και η μείωση του ιατρικού προσωπικού στα νοσοκομεία και στις υπόλοιπες υγειονομικές υπηρεσίες λόγω των διακοπών.

Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι περισσότερη έρευνα είναι απαραίτητη για να εξακριβωθούν πλήρως οι αιτίες αυτού του δυσάρεστου γεγονότος. Μόνο τότε θα είναι δυνατή η σωστή αντιμετώπισή του και τελικά η εξάλειψη του.

Εντούτοις, μέχρι να έχουμε περισσότερα στοιχεία είναι παρατίθενται παρακάτω μερικές συμβουλές για όλους, αλλά ιδίως για τα άτομα με γνωστή καρδιοπάθεια:

1. Αποφυγή κατανάλωσης τροφών πλούσιων σε λιπαρά και αλάτι
2. Αποφυγή κατανάλωσης μεγάλων ποσοτήτων τροφών
3. Αποφυγή κατανάλωσης μεγάλων ποσοτήτων αλκοόλ και παράνομων ουσιών
4. Αποφυγή καπνίσματος και χώρων όπου υπάρχει μεγάλη συγκέντρωση καπνού, το παθητικό κάπνισμα είναι εξίσου βλαπτικό
5. Αποφυγή του θυμού και του έντονου συναισθηματικού στρες με την συναναστροφή αγαπημένων φίλων και συγγενών
6. Αποφυγή της έντονης σωματικής κόπωσης και της παρατεταμένης αϋπνίας
7. Αποφυγή της κυκλοφορίας και της σωματικής καταπόνησης κατά την διάρκεια του έντονου ψύχους
8. Μη διακοπή της καθημερινής φαρμακευτικής αγωγής
9. Φροντίδα για την κατοχή επαρκών ποσοτήτων φαρμάκων για την κάλυψη της περιόδου των αργιών, όπου υπάρχει δυσκολία πρόσβασης σε γιατρούς και φαρμακεία
10. Αναζήτηση άμεσης ιατρικής βοήθειας σε περίπτωσης εμφάνισης κάποιου συμπτώματος, όπως δύσπνοιας, πόνου στο στήθους, καταβολής, έντονης κόπωσης, ζάλης ή τάσης για λιποθυμία
11. Τέλος, είναι απαραίτητο τα ηλικιωμένα άτομα και τα άτομα με γνωστή καρδιοπάθεια να κάνουν τον ετήσιο εμβόλιό τους μόλις αυτό είναι διαθέσιμο.


Χριστόδουλος Στεφανάδης
Καθηγητής Καρδιολογίας
Διευθυντή Α΄ Καρδιολογικής Κλινικής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, «Ιπποκράτειο» Γ.Ν.Α..
Clinical Professor of Medicine, Emory University School of Medicine, Atlanta, Georgia, USA