Ο Βελονισμός ξεκίνησε στην Κίνα, στις όχθες του Κίτρινου Ποταμού, εδώ και 10.000 περίπου χρόνια. Εκτοτε και μέχρι σήμερα χωρίς να έχει μεταβληθεί εντυπωσιακά η μέθοδος εφαρμογής του, τα θετικά αποτελέσματα που προκαλεί στον οξύ και τον χρόνιο πόνο, έχουν οδηγήσει στην εξάπλωσή και καθιέρωσή του, όχι μόνο στις γύρω από την Κίνα χώρες, αλλά και σε πολύ απομακρυσμένες από αυτή, όπως είναι η Ευρωπαϊκές, οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και πολλές άλλες.

Εκείνο που δεν κατόρθώθηκε όμως να επιτευχθεί, είναι η ερμηνεία του αναλγητικού αποτελέσματός του, με βάση την ανατομία, την ιστολογία και την φυσιολογία της Δυτικής ιατρικής. Αυτός είναι και ο λόγος που ένα μεγάλο ποσοστό των γιατρών του Δυτικού κόσμου αντιμετωπίζει την θεραπευτική μέθοδο του Βελονισμού με επιφύλαξη, εάν δεν τον απορρίπτει ολοκληρωτικά.

Σύμφωνα με την παραδοσιακή Κινέζικη ιατρική όταν είναι ένας άνθρωπος υγιής τότε το Yin και το Yang του, οι δύο αντίθετες δυνάμεις που καθορίζουν την αρμονία του σώματος και της ψυχής του, ευρίσκονται σε ισορροπία. Για να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει το Chi, μια ενέργεια που κυκλοφορεί σε ολόκληρο το σώμα, να μην παρακωλύεται στην ροή της. To Chi ρέει στο σώμα σε 14 ενεργειακά μονοπάτια ή οδούς που ονομάζονται μεσημβρινοί. Οι μεσημβρινοί συνδυάζονται μεταξύ τους και με τα πέντε βασικά στοιχεία (Five Elements), που είναι το ξύλο, η φωτιά, η γη, το μέταλλο και το νερό.

Οταν το άτομο πάσχει από κάποια πάθηση τότε η ροή του Chi σε κάποιον από τους μεσημβρινούς είναι προβληματική. Για να τη θεραπεύσουμε θα πρέπει να παρέμβουμε με βελόνες σε καθορισμένα σημεία των μεσημβρινών. Τα σημεία αυτά ονομάζονται Σημεία Βελονισμού και τα βασικά είναι 365, όσες οι ημέρες ενός έτους.

Η θεωρία αυτή ομοιάζει με την θεωρία του Ελληνα γιατρού Γαληνού από την Πέργαμο (128-200 μΧ), που πίστευε ότι ο πόνος και οι παθήσεις των αρθρώσεων, οφείλονται σε διαταραχή των τεσσάρων χυμών που κυκλοφορούσαν σαν ρεύματα στον ανθρώπινο οργανισμό, δηλαδή του αίματος, του φλέγματος, της κίτρινης και της μαύρης χολής και που καθόριζαν την νοητική, σωματική και ψυχική ισορροπία του ανθρώπου. Σύμφωνα με την άποψή του Γαληνού, οι πόνοι οφείλονταν σε παρακώλυση της ροής των ρευμάτων, γιαυτό και τους γιατρούς που ασχολούντο με τους πόνους, τους ονόμασε πρώτος, ρευματολόγους. Η ορολογία αυτοί καθιερώθηκε τους επόμενους αιώνες και η λέξη ρευματολόγος είναι πλέον κοινή σε όλες τις γλώσσες της γης.

Ας προσπαθήσουμε όμως να ερμηνεύσουμε, σύμφωνα με τα σύγχρονα νευροφυσιολογικά δεδομένα, πάνω στο θέμα πόνος, την αναλγητική επίδραση του Βελονισμού στον άνθρωπο.

Οι οδοί του πόνου στον οργανισμό του ανθρώπου ξεκινούν από την περιφέρεια, από τους διαύλους ιόντων TRPV1 και άλλους διαύλους και υποδοχείς, που ευρίσκονται στην κυτταρική επιφάνεια των νευρικών κυττάρων των ινών Αδ και C, των αλγοϋποδοχέων και διαμέσου της οπίσθιας ρίζας των περιφερικών νεύρων και των νευρικών γαγγλίων, φθάνουν στο οπίσθιο κέρας του Νωτιαίου Μυελού, όπου σχηματίζουν τις συνάψεις. Από τις συνάψεις ξεκινά η Δεύτερη Οδός, η νωτιοθαλαμική οδός, που συνδέει το οπίσθιο κέρας του Νωτιαίου Μυελού με τον Θάλαμο. Από τον Θάλαμο ξεκινά η Τρίτη οδός που συνδέει τον Θάλαμο με τον Εγκέφαλο και ιδιαίτερα με την βρεγματική περιοχή του, όπου γίνεται η αναγνώριση του είδους του πόνου, η αξιολόγησή του και η συναισθηματική αντίδραση σε αυτόν. Τέλος από τον εγκέφαλο ξεκινά η Τέταρτη οδός, που διαμέσου του Μετεγχμιακού συστήματος καταλήγει πάλι στις συνάψεις του οπισθίου κέρατος του Νωτιαίου Μυελού, όπου με βάση την θεωρία του Melzack, γίνεται η τροποποίηση του ερεθίσματος και η μείωση του πόνου. Ο πόνος συμπερασματικά είναι ένα ηλεκτρικό ερέθισμα, μια ηλεκτρική εκφόρτιση, που μεταβιβάζεται με τα νευρωνικά δίκτυα και τροποποιείται με την δράση πολλών και διαφόρων νευρομεταβιβαστών, ορμονικών ή μη.

Ο Βελονισμός επηρεάζει την σωματοαισθητική οδό του πόνου του νευρικού συστήματος, που μόλις περιγράψαμε, σε διάφορα επίπεδα.

Καταρχήν τα Σημεία Βελονισμού, εκεί δηλαδή, που εισέρχονται οι βελόνες, αποδείχθηκε ιστολογικά, ότι περιέχουν πολλούς περισσότερους διαύλους TRPV1 από άλλα μέρη του δέρματος. Η εισαγωγή μιας βελόνας με τον τραυματισμό που προκαλεί, ξεκινά μια νευρογενή τοπική φλεγμονή και έκλυση διαφόρων ουσιών όπως προσταγλανδινών, ουσίας Ρ και άλλων. Αρα στα σημεία του βελονισμού η νευρογενής φλεγμονή είναι πολύ πιο έντονη λόγω των άφθονων διαύλων TRPV1 και η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος του πόνου πολύ πιο μεγάλη (Abraham et al., J Chem Neuroanat. 2011; 41: 129–136).

Στο επίπεδο των συνάψεων, οι νευροδιαβιβαστές (γλουταμικό, νοραδρεναλινη, σεροτονίνη και άλλοι) και οι υποδοχείς τους (NMDA, AMPA και άλλοι επηρεάζονται από τον Βελονισμό και τροποιούν την υπεραλγησία, καταστέλλοντάς την, σύμφωνα με πειράματα διαφόρων ερευνητών (Choi B.T., et al., Acta Histochem. 2005;107:67-76).

Στο επίπεδο του εγκεφάλου, ο Βελονισμός επιδρά τόσο στην καταστολή της κατάθλιψης που προκαλεί ο χρόνιος πόνος, όσο και στην αναστολή της νευροπλαστικότητας που μετατρέπει έναν οξύ πόνο σε χρόνιο (Ηowland J.G. et al., Prog Brain Res. 2008;169:145-158).

Αλλά εκεί όπου υπάρχουν αρκετές μελέτες είναι στην δυνατότητα του Βελονισμού να αυξάνει τις ενδορφίνες (εγκεφαλίνες, β-ενδορφίνη, ενδομορφίνη και δυνορφίνη) τόσο τοπικά στις συνάψεις όσο και γενικά στο ΚΝΣ και να προκαλεί αναστολή του οξέος και χρόνιου πόνου αλλά ακόμη και του πόνου της ινομυαλγίας (Lawrence Leung, J of Acupuncture and Meridian Studies;5:266-270, 2012).

Πολλές από τις μελέτες που έχουν δημοσιευθεί, έχουν γίνει σε πειραματόζωα και λίγες έχουν επιβεβαιωθεί ακόμη στους ανθρώπους. Παρόλα αυτά έχει ξεκινήσει εδώ και αρκετά χρόνια μια προσπάθεια να ερμηνευθεί ο Βελονισμός με τα ίδια εργαλεία που χρησιμοποιεί η Δυτική ιατρική.

Πρόσφατα (Νοέμβριος 2013) ο Ziyong Ju και οι συνεργάτες του από το Πανεπιστήμιο της Shanghai, στην Κίνα, μελέτησε την έκφραση των ephrin-Bs/EphBs στα οπίσθια κέρατα του νωτιαίου μυελού, ποντικών που έπασχαν πειραματικά από νευροπαθητικό πόνο και για πρώτη φορά διαπιστώθηκε ότι τόσο η γένεση του νευροπαθητικού πόνου όσο και η αποδρομή του εξαρτάται από την διέγερση ή την καταστολή των ephrin-Bs/EphBs. Οι ephrins είναι πρωτείνες που έχουν υποδοχείς στην μεμβράνη των κυττάρων, ανήκουν στην οικογένεια των υποδοχέων της κινάσης της τυροσίνης και προ 3ετίας βρέθηκε ότι συμμετέχουν στην διαδικασία μετάδοσης των αλγαισθητικών ερεθισμάτων. Η βελονοθεραπεία σύμφωνα με τους ερευνητές επηρεάζει την δράση αυτών των πρωτεϊνών. Τα ευρήματα αυτά είναι από τα ελάχιστα που δίνουν κάποιο μηχανισμό δράσης στο φαινόμενο της βελονοθεραπείας (Ju ZY, et al., Neural Regen Res. 2013;8(25):2350-2359).

Βέβαια υπάρχουν και αυτοί οι οποίοι πιστεύουν ότι τα θετικά αποτελέσματα της βελονοθεραπείας οφείλονται στο φαινόμενο placebo. Στο ερώτημα αυτό προσπάθησαν να απαντήσουν ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Τέξας μελετώντας την επίδραση του Βελονισμού σε μια κοινότατη πάθηση που εκδηλώνεται με χρόνιο πόνο, την οστεοαρθρίτιδα των γονάτων. Στη μελέτη αυτή που διήρκεσε 3 μήνες συμμετείχαν 527 ασθενείς που χωρίσθηκαν σε 3 ομάδες. Στην πρώτη ομάδα οι βελονοθεραπευτές χρησιμοποίησαν τον κλασικό τρόπο βελονοθεραπείας, στην δεύτερη ψευδή τρόπο (κοντές βελόνες και Βελονισμό στα μη ενδεδειγμένα σημεία) και στην τρίτη δεν έκαναν τίποτε χρησιμοποιώντας την σαν ομάδα ελέγχου. Κάθε μία από τις 2 πρώτες ομάδες τις χώρισαν σε δύο υποομάδες, με τυχαιοποιημένο τρόπο. Στην μία ο βελονοθεραπευτής είχε θετική προσέγγιση στον ασθενή, ήταν ιδιαίτερα φιλικός και του έλεγε ότι θα γίνει οπωσδήποτε καλά και στην δεύτερη ο βελονοθεραπευτής ήταν ουδέτερος και του έλεγε ότι απλώς θα προσπαθήσει να κάνει το κατά δύναμη.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι μόνον οι ασθενείς που αντιμετωπίσθηκαν με θετικό τρόπο είχαν σημαντική βελτίωση ενώ οι άλλοι, είτε έκαναν πραγματική βελονοθεραπεία, είτε ψευδή είχαν την ίδια βελτίωση με τους με τους ασθενείς της τρίτης ομάδας που δεν υπέστησαν βελονοθεραπεία. Τα αποτελέσματα αυτά δείχνουν ότι η αποτελεσματικότητα της βελονοθεραπείας εξαρτάται από τις επικοινωνιακές ικανότητες του βελονοθεραπευτή και ότι το φαινόμενο placebo σε αυτή τη θεραπευτική μέθοδο παίζει μεγάλο ρόλο (Suarez-Almazor ME, et al.,.Arthritis Care Res (Hoboken). 2010 Sep;62(9):1229-36).

Η προσωπική μου άποψη, απότι έχω διαβάσει και έχω δει τουλάχιστον, είναι ότι ο Βελονισμός είναι μια μέθοδος που αποδίδει ιδιαίτερα στον οξύ πόνο. Οι νευροφυσιολογικοί μηχανισμοί που δικαιολογούν αυτή την δράση θα αργήσουν να βρεθούν. Το ότι ενισχύει την αποτελεσματικότητά του και το φαινόμενο placebo αυτό είναι αναμφισβήτητο. Αλλωστε κάθε ιατρική πράξη και κάθε φάρμακο επηρεάζεται από τα φαινόμενα placebo ή nocebo σε άλλοτε άλλο βαθμό. Η γνωστή ρήση του Ιπποκράτη «Ωφελέειν ή μη βλάπτειν» για κάθε ιατρική πράξη, εφαρμόζεται και στην περίπτωση του Βελονισμού. Το δεύτερο τμήμα της πρότασης, είναι σίγουρο, το πρώτο το επιβεβαιώνουν πολλοί ασθενείς. Το μέλλον θα δείξει τον λόγο!


Δρ Αχιλλέας Ε. Γεωργιάδης
Ρευματολόγος
www.myoskeletiko.com

---

Διαβάστε περισσότερα άρθρα...