Εδώ και 4000 χρόνια, τότε που η Ιατρική εκινείτο μεταξύ εμπειρίας και μαγείας χρησιμοποιούσε τα περίφημα αφεψήματα, όπως το τσάι και το χαμομήλι, σαν ποτά για τους βαριά πάσχοντες ασθενείς. Η παρατήρηση είχε δείξει ότι τα αφεψήματα αυτά ωφελούσαν τους αρρώστους. Πολύ αργότερα όταν η ιατρική άρχισε να εξελίσσεται σε επιστήμη βρέθηκε ότι τόσον το τσάι όσο και το χαμομήλι περιέχουν χημικές ουσίες που είναι ιδιαίτερα ωφέλιμες για το ανθρώπινο κύτταρο. Το χαμομήλι μάλιστα περιέχει ουσίες που εμποδίζουν τις θρομβώσεις των αγγείων. Γι’ αυτό και το χαμομήλι είναι το κατ’ εξοχή αφέψημα των ηλικιωμένων, οι οποίοι είναι επιρρεπείς προς τις θρομβώσεις των αγγείων λόγω της αθηροσκλήρυνσης από την οποία πάσχουν κατά κανόνα τα άτομα της τρίτης ηλικίας.

Το ίδιο συμβαίνει και με τον καφέ

Ο καφές αφού πρώτα απενοχοποιήθηκε ως ουσία που μπορούσε να βλάψει την υγεία, τελικά αποδείχθηκε ότι είναι ιδιαίτερα ωφέλιμος για την προστασία της καρδιάς από καρδιοπάθειες.

Κατά καιρούς πολλές μικρές επιστημονικές μελέτες προσπάθησαν να απαντήσουν σε ερωτήματα σχετικά με την ωφελιμότητα των διαφόρων αφεψημάτων και ιδιαίτερα του τσαγιού και του καφέ που χρησιμοποιούνται ευρύτατα.

Πρόσφατα μία μεγάλη επιστημονική μελέτη από την Ολλανδία που μελέτησε 40.000 άτομα και διήρκεσε 13 χρόνια προσπάθησε να απαντήσει στα ίδια ερωτήματα που είχαν απασχολήσει μικρότερες μελέτες. Υπήρξε ένα εντυπωσιακό εύρημα σ’ αυτήν την μεγάλη μελέτη. Εκείνα τα άτομα που έπιναν περισσότερα από έξι φλυτζάνια τσαγιού την ημέρα μείωναν εντυπωσιακά την πιθανότητα καρδιαγγειακού επεισοδίου στο ένα τρίτο. Ανάλογο εύρημα παρατηρήθηκε και σε εκείνους που έπιναν 2-4 ποτήρια καφέ την ημέρα, αφού ελαττώθηκαν κατά 20% τα καρδιακά συμβάματα. Εν τούτοις η ωφελιμιστική αυτή επίδραση του τσαγιού και του καφέ παύει να υπάρχει εάν η κατανάλωσή τους είναι μεγαλύτερη.

Αντίθετα, ενώ απαντήθηκαν βασικά ερωτήματα, δεν απαντήθηκε το ερώτημα κατά πόσο η πρόσμιξη καφέ με γάλα ή τσάι με γάλα είναι εξίσου ωφέλιμη. Ιδιαίτερα μάλιστα δεν απαντήθηκε κατά πόσον είναι δυνατόν το γάλα να αναστέλλει την πολλαπλή ωφελιμότητα των πολυφενολών που περιέχονται ιδίως στο τσάι.

Ειδικότερα ο καφές συμβάλλει ουσιαστικά στην ελάττωση της χοληστερίνης στο αίμα και στον περιορισμό της φλεγμονής των αθηροσκληρωτικών πλακών που θεωρούνται οι ουσιαστικότεροι παράγοντες που οδηγούν σε ρήξη της αθηροσκληρωτικής πλάκας με άμεσα επακόλουθα το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου ή το οξύ εγκεφαλικό επεισόδιο.

Εκείνο που ιδιαίτερα οι ερευνητές αυτής της μελέτης τονίζουν είναι ότι το να κάθεται μονίμως κάποιος σε μια πολυθρόνα ή να καπνίζει παράλληλα με κάθε ποτήρι καφέ ή τσαγιού και ένα τσιγάρο τότε οι ευεργετικές επιδράσεις τόσο του καφέ όσο και του τσαγιού παύουν να ισχύουν.

Θα ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντικό να υπήρχε αθροιστική ευεργετική επίδραση του τσαγιού και του καφέ ή να μπορούσαν οι ευεργετικές επιδράσεις αυτών των αφεψημάτων να αντιστρατεύονταν την επίδραση άλλων βλαπτικών παραγόντων. Δυστυχώς όμως αυτά δεν συμβαίνουν.

Συμπερασματικά, πολύς κόσμος πιστεύει ότι η υπερβολική χρήση των αφεψημάτων και ιδιαίτερα του καφέ βλάπτει. Αυτό δεν είναι σωστό. Το σωστό είναι ότι το να πίνει κανείς πάνω από 4-6 ποτήρια καφέ ή τσαγιού δεν ωφελεί.



Δημήτριος Θ. Κρεμαστινός
Καθηγητής Καρδιολογίας
Πανεπιστημίου Αθηνών
Πρόεδρος του Ελληνικού Κολλεγίου Καρδιολογίας