Είναι περίεργο πώς ύστερα από τόσα χρόνια που είναι γνωστές και αναμφισβήτητες οι δυσμενείς συνέπειες του καπνίσματος, ακόμα γίνεται συζήτηση γι' αυτό. Το κάπνισμα εξακολουθεί να είναι η πρώτη αιτία θανάτου που μπορεί να προληφθεί. Εχει σχετιστεί με θανατηφόρα νοσήματα της καρδιάς, των αγγείων, των πνευμόνων, ακόμα και του ουροποιητικού συστήματος. Εκτιμάται, από στατιστικά στοιχεία, ότι ευθύνεται άμεσα για τον θάνατο 400.000 Αμερικανών τον χρόνο! Νούμερο εξωφρενικό, αν σκεφτεί κανείς ότι αντιστοιχεί στην απώλεια του μισού πληθυσμού της Θεσσαλονίκης κάθε χρόνο. Επιπλέον, ακόμα πιο εξωφρενικό είναι το γεγονός ότι 35.000 με 65.000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, όχι γιατί καπνίζουν οι ίδιοι, αλλά γιατί καπνίζει ο διπλανός τους! Η εισπνοή του καπνού τού διπλανού, δηλαδή το παθητικό κάπνισμα, όχι μόνο αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων και καρκίνου του πνεύμονα, αλλά επίσης αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού στις νέες γυναίκες και τον κίνδυνο πρόωρου τοκετού στις έγκυες γυναίκες. Τέλος, αυξάνει κατακόρυφα τον κίνδυνο εκδήλωσης βρογχικού άσθματος.

Είναι κατανοητό ότι ένας άνθρωπος που καπνίζει πολλά χρόνια δυσκολεύεται να διακόψει. Χρειάζεται συμπαράσταση, βοήθεια και ίσως την καθοδήγηση από ειδικούς. Ομως, είναι μάλλον ακατανόητο πώς μπορεί να ξεκινήσει το κάπνισμα ένας νέος άνθρωπος, ο οποίος από μικρός μαθαίνει για τις βλαπτικές συνέπειες της χρήσης του καπνού. Τι μπορεί να οδηγήσει έναν έφηβο ή έναν νεαρό ενήλικο στο να καπνίζει, ενώ ξέρει ότι κάνει κακό, όχι μόνο στη δική του υγεία, αλλά και στην υγεία των ανθρώπων που είναι γύρω του και καπνίζουν παθητικά; Ισως, η περιέργεια να έχει ακόμα μία εμπειρία, η οποία μάλιστα φαίνεται όλο και πιο απαγορευμένη. Ισως, δεν πείθεται από τα στοιχεία που του παρουσιάζονται για τις βλαπτικές επιδράσεις του καπνίσματος. Ισως, το μέλλον των 30, 40 ή 50 ετών τού φαντάζει τόσο μακρινό που δεν μπορεί να συλλάβει τις συνέπειες μιας σοβαρής νόσου, όσο είναι ακόμα νέος και υγιής. Ισως, τελικά, να νομίζουμε ότι είμαστε αποτελεσματικοί στην ενημέρωση, αλλά να μην έχουμε βρει ακόμα τον σωστό τρόπο στο να προσεγγίζουμε τους νέους. Αλλωστε, το καλό παράδειγμα, το οποίο εμείς τώρα αδυνατούμε να δώσουμε, πάντα αποτελούσε τον καλύτερο τρόπο νουθεσίας και εκμάθησης. Πώς να πιστέψει ένας νέος άνθρωπος ότι το κάπνισμα κάνει κακό; Πώς να πιστέψει όταν βλέπει τον πατέρα του, τη μητέρα του ή τον δάσκαλό του να καπνίζουν, όταν βλέπει ότι γίνεται μια ολόκληρη εκστρατεία από κάποιους «θεριακλήδες» για να εξασφαλίσουν το «δικαίωμα» των καπνιστών να καπνίζουν όπου θέλουν, αδιαφορώντας για τις δυσμενείς συνέπειες της συνήθειάς τους στους άλλους;

Η νέα γενιά, οι νέοι άνθρωποι, που είναι το μέλλον και η ελπίδα κάθε κοινωνίας, πρέπει να είναι ο απόλυτος στόχος κάθε προσπάθειας. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ενημέρωση, η «πλύση εγκεφάλου», όσον αφορά το κάπνισμα πρέπει να ξεκινάει το συντομότερο δυνατό. Οχι, φυσικά, με βαρετές νουθεσίες και εκφοβισμούς, γιατί αυτά δεν οδηγούν πουθενά. Είναι απαραίτητη η εκτεταμένη συζήτηση, η κατανόηση των αναγκών και των βαθύτερων αιτιών που μπορεί να οδηγήσουν έναν νέο στο κάπνισμα. Και βέβαια, είναι σημαντικό το δικό μας παράδειγμα, το οποίο μπορεί να αποτελέσει το καλύτερο πρότυπο για έναν νέο άνθρωπο να μην ξεκινήσει το κάπνισμα.


Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης
Καθηγητής Καρδιολογίας
Πρόεδρος Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών