Αραγε τι σχέση μπορεί να έχει το Σχολείο με το σταμάτημα της λειτουργίας της καρδιάς;
Το απότομο σταμάτημα της λειτουργίας της καρδιάς ισοδυναμεί με αιφνίδιο θάνατο. Σήμερα οι άρρωστοι με σοβαρές καρδιοπάθειες που κινδυνεύουν από αιφνίδιο θάνατο έχουν στο σώμα τους ένα απινιδωτή που εμφυτεύεται κάτω από το δέρμα με αποτέλεσμα μόλις σταματήσει η καρδιά τους, ο απινιδωτής να ενεργοποιείται αυτόματα, να εκλύει ένα ηλεκτρικό shock και να επαναφέρει αμέσως την λειτουργία της καρδιάς. Δυστυχώς, η καρδιά δεν σταματάει απότομα μόνο στους καρδιοπαθείς.

Εκτός από τις σοβαρές καρδιοπάθειες και διάφορες άλλες καταστάσεις με φυσιολογική λειτουργία της καρδιάς μπορούν να προκαλέσουν θανατηφόρο αρρυθμία και αιφνίδιο σταμάτημα της καρδιακής λειτουργίας. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν π.χ. τα ισχυρά ψυχολογικά stress, ο ισχυρότατος πόνος (πλήξη γεννητικών οργάνων) ακόμα και ο πνιγμός στη θάλασσα.

Σήμερα γνωρίζουμε ότι κάθε χρόνο στην ευρεία περιφέρεια των Αθηνών περίπου 2000 άνθρωποι χάνουν την ζωή τους αβοήθητοι από απότομο σταμάτημα της λειτουργίας της καρδιάς τους. Οι μισοί περίπου από αυτούς ποτέ τους δεν είχαν πάει σε γιατρό γιατί δεν είχαν αισθανθεί κανένα σύμπτωμα. Άραγε μπορούν να βοηθηθούν αυτοί οι άνθρωποι και εάν ναι, πως μπορούν να βοηθηθούν;

Το Βρετανικό Ίδρυμα Καρδιολογίας ανακοίνωσε ότι περίπου 100.000 καρδιακές προσβολές συμβαίνουν κάθε χρόνο στην Αγγλία εκ των οποίων οι 30.000 εκδηλώνονται με αιφνίδιο σταμάτημα της καρδιάς. Το βέβαιο είναι ότι εάν αυτοί οι άνθρωποι είχαν έναν εμφυτευμένο απινιδωτή στο σώμα τους η συντριπτική τους πλειοψηφία θα ζούσε σήμερα. Όμως αυτό δεν είναι εφικτό γιατί είναι αδιανόητο να συνιστά κάποιος να εμφυτεύονται απινιδωτές στο σώμα υγιών ατόμων για το ενδεχόμενο του αιφνιδίου θανάτου ο οποίος έχει πιθανότητα να συμβεί σε 1 άτομο ανα 100.000 γενικού πληθυσμού.

Όμως, υπάρχει τρόπος να επανέλθουν στη ζωή πολλοί από αυτούς που χάνονται καθημερινά.
Το ιδεώδες θα ήταν όλος ο πληθυσμός να ήταν σε θέση ύστερα από συστηματική εκπαίδευση να μπορεί να προσφέρει πρώτες βοήθειες με την διαδικασία της καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης. Όμως τα ουσιαστικότερα σημεία της καρδιοαναπνευστικής ανάνηψης είναι δύο. Το ένα είναι η απινίδωση και το άλλο είναι οι συνεχείς συμπιέσεις του στέρνου το οποίο βρίσκεται στο κέντρο του θώρακα.

Σήμερα ο εξωτερικός απινιδωτής είναι ένα απλό ελαφρό εύχρηστο μηχάνημα που ο τρόπος λειτουργίας του είναι πιο εύκολος από μια τηλεόραση. Τοποθετείς πάνω στο θώρακα του αρρώστου τα καλώδια του απινιδωτή και ο απινιδωτής λειτουργεί αυτόματα εκλύοντας ηλεκτροσόκ, γιατί απλά το ίδιο το μηχάνημα διαπιστώνει ότι η καρδιά δεν λειτουργεί. Παράλληλα με την απινίδωση ή σε περίπτωση που δεν υπάρχει διαθέσιμος απινιδωτής, με συνεχείς συμπιέσεις στο κέντρο του στήθους (100-120 το λεπτό) μπορεί η καρδιά μέσα σε ένα λεπτό να ξαναλειτουργήσει. Η συμπίεση πρέπει να γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε το τοίχωμα του θώρακα (στερνό) να υποχωρεί 5-6 εκατοστά. Για να γίνει όμως αυτό, πρέπει ο άρρωστος να βρίσκεται ξαπλωμένος στο δάπεδο και οι αγκώνες εκείνου που επιχειρεί τις συμπιέσεις να είναι ευθυγραμμισμένοι, για να επιτευχθεί το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα που είναι η υποχώρηση του στέρνου κατά 5-6 εκατοστά.

Σήμερα, πολλές ανθρωπιστικές οργανώσεις στην Ευρώπη προτείνουν στο μάθημα της γυμναστικής που γίνεται στα σχολεία, να υπάρχει ένα 5λεπτο αφιερωμένο στην καρδιοαναπνευστική ανάνηψη και ιδιαίτερα στη χρήση του απινιδωτή και στις συμπιέσεις του θώρακα. Αυτό θα οδηγούσε, σιγά - σιγά στην ουσιαστική εκπαίδευση όλου του πληθυσμού που σήμερα σε ποσοστό άνω του 90% είναι ανεκπαίδευτοι.

Η εκπαίδευση αυτή και ειδικότερα η χρήση του απινιδωτή και οι συμπιέσεις του θώρακα έχουν αρχίσει να εφαρμόζονται σε μεγάλα αεροδρόμια με πρώτο το Heathrow του Λονδίνου. Είναι απλούστατη η εκπαίδευση και διαρκεί περίπου 5 λεπτά και απευθύνεται σε όλους τους επιβάτες πριν από την πτήση.

Το Σχολείο και γενικότερα όλες οι βαθμίδες της εκπαίδευσης είναι ο χώρος που περνά όλος ο πληθυσμός, κατά συνέπεια είναι ο μόνος σίγουρος τρόπος εκπαίδευσης όλου του πληθυσμού.

Πιστεύω πως είναι καιρός κάτι να αρχίσει να γίνεται και εδώ.


Δημήτριος Θ. Κρεμαστινός
Καθηγητής Ιατρικής Σχολής
Πανεπιστημίου Αθηνών