Το Avandia είναι το εμπορικό όνομα της ροζιγλιταζόνης που παράγεται από την εταιρεία GlaxoSmithKline (GSK), η οποία θεωρείται μία από τις τρεις μεγαλύτερες φαρμακοβιομηχανίες του κόσμου. Ανήκει στα αντιδιαβητικά φάρμακα και συμβάλλει στην καλύτερη ρύθμιση του σακχάρου του αίματος στον ασθενή που πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Εκτός από το Avandia, η ροζιγλιταζόνη κυκλοφορεί στην αγορά με τα σκευάσματα Avandamet και Αvandaryl.

Τα αντιδιαβητικά φάρμακα γενικά είτε διεγείρουν τα νησίδια του Langerhans που βρίσκονται στο πάγκρεας για να παράγουν περισσότερη ινσουλίνη είτε συμβάλλουν στον καλύτερο μεταβολισμό του σακχάρου στα άτομα που διαθέτουν επαρκή μεν ινσουλίνη αλλά αναπτύσσουν ινσουλινοαντοχή, δηλαδή η ινσουλίνη που κυκλοφορεί στο αίμα τους δεν επηρεάζει το σάκχαρο ικανοποιητικά.

Με τη χρήση του Avandia, αυξάνεται η ευαισθησία των κυττάρων του ήπατος (συκώτι), των μυών και του λίπους στην ινσουλίνη, με αποτέλεσμα το σάκχαρο του αίματος να μεταβολίζεται καλύτερα μέσα σε αυτά τα κύτταρα και έτσι το σάκχαρο του αίματος να διατηρείται σχετικά χαμηλό.
Όμως για το Avandia ήδη από τότε που πρωτοκυκλοφόρησε, εδώ και 10 χρόνια, είχε επισημανθεί μεταξύ των παρενεργειών του ότι προκαλεί κατακράτηση νερού στο σώμα και συμβάλλει στη δημιουργία οιδημάτων (πρήξιμο). Για τον λόγο αυτό άλλωστε αναγραφόταν στις αντενδείξεις του φαρμάκου ότι δεν πρέπει να χορηγείται σε αρρώστους που πάσχουν από καρδιακή ανεπάρκεια.

Όμως με την πάροδο των ετών, μεμονωμένες ανακοινώσεις ανέφεραν ότι όχι μόνο προκαλεί οιδήματα και δεν πρέπει να χορηγείται σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια αλλά ότι σε ορισμένες περιπτώσεις προκαλεί de novo και καρδιακή ανεπάρκεια. Ο καθηγητής μάλιστα Λοκ από το Πανεπιστήμιο East Anglia ανέφερε στις αρχές Σεπτεμβρίου στην εκπομπή Πανοράμα του BBC ότι εκτός από καρδιακή ανεπάρκεια, το Avandia προκαλεί γενικότερα καρδιακές προσβολές (π.χ. έμφραγμα) σε αριθμό που υπολόγισε σε 1.000 περίπου και πλέον περιπτώσεις για όλη την Αγγλία.
Eπισήμως η εταιρεία GlaxoSmithKline αντέδρασε υποστηρίζοντας ότι οι γιατροί θα πρέπει να προσέξουν περισσότερο τις ενδείξεις χορήγησης και ενδεχομένως θα πρέπει να είναι πιο αυστηροί.

Όμως η αρμόδια Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την ασφάλεια των ασθενών (ΕΜΑ) συνέστησε προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Commission) τη λήψη απόφασης απαγόρευσης της κυκλοφορίας του Avandia. Ανάλογες κινήσεις γίνονται και στις Ηνωμένες Πολιτείες σε επίπεδο FDΑ για να ληφθεί οριστική απόφαση επί του θέματος. Η τελευταία ανακοίνωση του FDA αναφέρει ότι θα πρέπει να το παίρνουν οι άρρωστοι που δεν μπορούν να ρυθμίσουν το σάκχαρό τους με τα άλλα αντιδιαβητικά φάρμακα.

Εν τω μεταξύ, ο θόρυβος αυτός έφτασε, όπως ήταν επόμενο, και στα Ελληνικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης που όπως είναι ευνόητο ευαισθητοποιούν - και δικαίως - την κοινή γνώμη. Η ανησυχία του κόσμου και ιδιαίτερα των ασθενών είναι λογική. Υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 100.000 άνθρωποι χρησιμοποιούν σήμερα το Avandia στην Αγγλία και περί τους 30.000 στην Ελλάδα.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σύντομα θα αποφασίσει και αναμένεται ότι εντός ολίγων εβδομάδων το θέμα θα έχει διαλευκανθεί. Αλλά μέχρι τότε οι ασθενείς πρέπει να παίρνουν το φάρμακό τους και να βρίσκονται σε επαφή με τον γιατρό τους. Επ’ ουδενί δεν πρέπει να διακόψουν μόνοι τους το φάρμακο. Το γεγονός αυτό, παρ’ ότι είναι ανησυχητικό, δεν είναι το μοναδικό και δεν θα είναι και το τελευταίο.

Παρά τις ενδελεχείς μελέτες σε πειραματόζωα και σε ανθρώπους επί σειρά ετών, με πολυκεντρικές μελέτες που συμμετέχουν σχεδόν όλες οι χώρες του πλανήτη, κατά τη χορήγηση των φαρμάκων μπορεί να παρατηρηθούν παρενέργειες που δεν είχαν προβλεφθεί. Γι’ αυτό οι άρρωστοι που παίρνουν χρονίως φάρμακα δεν πρέπει να εφησυχάζουν αλλά να παρακολουθούνται και να ελέγχονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα, κλινικά και εργαστηριακά, από τους γιατρούς τους.

Το Avandia αναμφισβήτητα έχει ωφελήσει εκατομμύρια ανθρώπους στον κόσμο που κατάφεραν με τη συμβολή του να ρυθμίσουν το αρρύθμιστο έως τότε σάκχαρό τους. Πολλοί από αυτούς εμφανίσθηκαν στην εκπομπή του BBC και το υποστήριξαν. Όμως οι αρμόδιες επιτροπές, όπως κάνουν για κάθε φάρμακο, θα προσμετρήσουν την ωφέλεια προς τη βλάβη που προκαλεί και θα αποφασίσουν σωστά και δίκαια.
Η στήλη αυτή πολλές φορές έχει υποστηρίξει πως σε λίγα χρόνια η πρόοδος της φαρμακογενετικής θα βοηθήσει στο να γνωρίζει ο γιατρός ποιοι ασθενείς του θα βλαφθούν και ποιοι θα ωφεληθούν από ένα φάρμακο που παίρνουν, αφού θα γνωρίζει τα προστατευτικά γονίδια που διαθέτει ο κάθε άρρωστος, και που θα τον προστατεύσουν από τις παρενέργειες.



Δημήτριος Κρεμαστινός
Καθηγητής Καρδιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών