Μετά από ένα τακτικό checkup, σας βρήκαν ότι τα επίπεδα χοληστερόλης σας είναι (πολύ ή λίγο) υψηλά. Παρόλο που, σε πρώτη φάση, είναι μια ανησυχητική ένδειξη για το επίπεδο της υγείας σας, μπορείτε να κάνετε πολλά πράγματα για να την αντιμετωπίσετε.

Καταρχήν, αναλογιστείτε το οικογενειακό σας ιστορικό. Θυμάστε τη μητέρα, τον πατέρα ή τον αδελφό σας να έχει διαγνωστεί με υψηλή χοληστερόλη; Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα υψηλά επίπεδα χοληστερόλης είναι αποτέλεσμα κληρονομικότητας, κακής διατροφής, έλλειψης άσκησης και προχωρημένης ηλικίας. Κάποιες φορές όμως, μπορεί να οφείλονται σε άλλες ασθένειες ή σε ευρέως συνταγογραφούμενα φάρμακα (δευτερεύουσα ή επίκτητη υπερλιπιδαιμία).

1. Πολλαπλοί παράγοντες κινδύνου

H(προχωρημένη) ηλικία, οι κακές συνήθειες και το γονιδίωμα μπορούν να προδιαθέσουν υψηλά επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα. Φυσικά, δεν μπορούμε να ελέγξουμε ορισμένες πτυχές της ζωής μας, όπως η ηλικία ή το οικογενειακό μας ιστορικό. Ωστόσο, μπορούμε να βελτιώσουμε πάρα πολλά πράγματα στον τρόπο ζωής μας.

2. Κακή διατροφή

Είναι ευρύτερα γνωστό ότι το είδος της τροφής που καταναλώνουμε μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην αύξηση των επιπέδων χοληστερόλης. Ζούμε σε έναν «γρήγορο» κόσμο γεμάτο fast food και γρήγορα γεύματα. Δυστυχώς, τα γεύματα αυτά είναι πλούσια σε λιπαρά, ενώ δεν είναι ιδιαίτερα θρεπτικά. Η διατροφή μας αντίθετα, πρέπει να συνιστά ένα μίγμα θρεπτικών τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων: λαχανικών, φρούτων και άλλων τροφίμων πλούσιων σε φυτικές ίνες και φτωχών σε κορεσμένα και trans λιπαρά. Μαθαίνοντας τα τρόφιμα που πρέπει να περιορίσουμε (ή ακόμα και να αποφύγουμε) και χρησιμοποιώντας τις πληροφορίες από τις ετικέτες των τροφίμων, αποκτούμε εφόδια ώστε να ελέγξουμε αποτελεσματικά τα επίπεδα της χοληστερόλης.

3. Μειωμένη φυσική δραστηριότητα

Η άσκηση μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην υγεία. Μπορεί μεν να βοηθήσει στη διατήρηση της γραμμής σώματος και να ενισχύσει τους μύες, έχει όμως και πρόσθετα πλεονεκτήματα, μεταξύ των οποίων και η μείωση της χοληστερόλης. Έρευνες έδειξαν ότι η μέτρια καθημερινή άσκηση, για μικρό χρονικό διάστημα, μπορεί να ενισχύσει την υγεία της καρδιάς και να αυξήσει τα επίπεδα της HDL(καλής) χοληστερόλης. Για να ικανοποιήσετε την απαίτηση αυτή του σώματος, μπορείτε να κάνετε πολλά είδη άσκησης, όπως π.χ. γιόγκα, ασκήσεις, με βάρη και αερόβια άσκηση.

4. Μη ελεγχόμενα ιατρικά προβλήματα

Πολλά ιατρικά προβλήματα, όπως το μεταβολικό σύνδρομο, ο σακχαρώδης διαβήτης, ή τα νοσήματα του θυρεοειδούς, μπορούν να ανεβάσουν τα επίπεδα της χοληστερόλης. Τα προβλήματα αυτά, απαιτούν αλλαγές του τρόπου ζωής μας και φαρμακευτική αγωγή, ώστε να τεθεί υπό έλεγχο η κατάσταση, σε σημαντικό βαθμό είναι η αλήθεια.

Εκτός από το σακχαρώδη διαβήτη και το μεταβολικό σύνδρομο, οι ασθένειες που σχετίζονται με την επίκτητη υπερλιπιδαιμία περιλαμβάνουν: υποθυρεοειδισμό (υπολειτουργών θυρεοειδούς αδένα), σύνδρομο του Cushing (μια ασθένεια που προκαλείται από τα υψηλά επίπεδα της ορμόνης κορτιζόλης),νεφρική ανεπάρκεια, νεφρωσικό σύνδρομο (διαταραχή του νεφρικής λειτουργίας), αλκοολισμό, ορισμένες ενδοκρινικές και μεταβολικές διαταραχές και νευρική ανορεξία.

5. Φάρμακα

Μερικά φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν άνοδο των επίπεδων χοληστερόλης. Εκτός από την ίδια την ασθένεια, ορισμένα φάρμακα και ορμονικές θεραπείες συνδέονται με επίκτητη υπερλιπιδαιμία και αλλαγές στα επίπεδα των λιπιδίων στο αίμα.

· Τα οιστρογόνα και τα κορτικοστεροειδή μπορεί να αυξήσουν τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων και της HDL (καλής) χοληστερόλης, ενώ τα από του στόματος στεροειδή αναβολικά συχνά μειώνουν την HDL.
· Τα αντισυλληπτικά μπορεί να αυξήσουν την χοληστερόλη και τον κίνδυνο της αθηροσκλήρωσης, ανάλογα με τον τύπο και την δόση προγεστίνης /οιστρογόνων.
· Οι β-αναστολείς, μια κατηγορία φαρμάκων που χορηγούνται για υψηλή αρτηριακή πίεση, ημικρανίες και γλαύκωμα, συνήθως ανεβάζουν τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων, μειώνοντας ταυτόχρονα την HDL χοληστερίνη.
· Τα ρετινοειδή, που χρησιμοποιούνται για τη διαχείριση ψωρίασης και ορισμένων μορφών καρκίνου του δέρματος, συνδέονται ορισμένες φορές με της LDL χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων.
· Τα διουρητικά προδιαγράφονται για να μειωθεί η συσσώρευση επιπλέον υγρά του σώματος. Τα θειαζιδικά διουρητικά, συχνά χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της υψηλής αρτηριακής πίεσης, έχουν συνδεθεί επίσης με την αύξηση της χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η διαχείριση της υποκείμενης νόσου ή η διακοπή της χρήσης των φαρμάκων (που συνδέονται με την επίκτητη υπερλιπιδαιμία) θα επαναφέρει τα επίπεδα χοληστερόλης. Ωστόσο, σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστούν θεραπείες, ειδικά σχεδιασμένες για να μειώνουν τα επίπεδα χοληστερόλης. Σ’ αυτές συμπεριλαμβάνονται δίαιτα, άσκηση και – αν χρειαστεί – φαρμακευτική υποστήριξη.

6. Κάπνισμα

Το κάπνισμα επηρεάζει όλες τις πτυχές της υγείας, συμπεριλαμβανομένων των επιπέδων χοληστερόλης και καρδιαγγειακής υγείας. Η διακοπή του καπνίσματος δεν μπορεί συμβεί εν μια νυκτί, και σίγουρα είναι δύσκολη. Η διακοπή του καπνίσματος, μπορείτε να αντισταθμίσει ένα μέρος της ζημιάς που το κάπνισμα προκαλεί στην καρδιά – και το υπόλοιπο σώμα.

Σε κάθε περίπτωση, ο κίνδυνος που συνοδεύει τα υψηλά επίπεδα χοληστερόλης (εγκεφαλικό επεισόδιο, καρδιακή προσβολή και καρδιαγγειακή νόσος) είναι ο ίδιος, οπότε πρέπει να αντιμετωπίζονται άμεσα, ανεξάρτητα από την προέλευσή τους. Όταν τα επίπεδα τριγλυκεριδίων είναι επίσης υψηλά, μπορεί να εκδηλωθεί παγκρεατίτιδα, που συχνά είναι απειλητική για τη ζωή.

Γιώργος Μίλεσης, MSc
Κλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος
Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθηνών