Με τον όρο προβιοτικά, αναφερόμαστε σε ζωντανούς μικροοργανισμούς, παρόμοιους με αυτούς που φυσιολογικά «κατοικούν» στο σώμα μας. Τα προβιοτικά υπάρχουν σε ορισμένα τρόφιμα, όπως τα γιαούρτια, αλλά και σε συμπληρώματα διατροφής (προϊόντα ειδικής διατροφής). Τα πιο γνωστά προβιοτικά είναι οι λακτοβάκιλλοι (ή γαλακτικά βακτήρια) και τα μπιφιδοβακτήρια.

Οι ευεργετικές δράσεις των προβιοτικών στην υγεία του ανθρώπου, τα έχει αναγάγει στο κέντρο του ερευνητικού ενδιαφέροντος. Η ωφέλιμη δράση τους οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι επάγουν την ανάπτυξη των «καλών» βακτηρίων του εντέρου μας. Η επικράτηση «καλών» βακτηρίων είναι άμεσα συνδεδεμένη με την υγεία και την ευεξία. Αντίθετα, οποιαδήποτε μείωση στους πληθυσμούς των «καλών» βακτηρίων στο έντερό μας, ή αλλιώς οποιαδήποτε μεταβολή στη σύσταση της εντερικής μικροχλωρίδας (σύνολο μικροοργανισμών εντέρου) διαταράσσει την ομαλή λειτουργία του πεπτικού, όπως μπορεί για παράδειγμα μπορεί να συμβεί μετά από θεραπεία με αντιβιοτικά.

Τι είναι τα αντιβιοτικά;

Τα αντιβιοτικά είναι χημικές ουσίες που σκοτώνουν συγκεκριμένα είδη μικροοργανισμών π.χ. βακτηρίδια ή εμποδίζουν τον πολλαπλασιασμό και την ανάπτυξή τους. Παρόλο που στοχεύουν στην καταπολέμηση κάποιου βλαβερού μικροοργανισμού, καταστρέφουν παράλληλα και τη χλωρίδα του εντέρου. Συνεπακόλουθα, τα βακτήρια του εντέρου δεν μπορούν να προστατέψουν από λοιμώξεις από παθογόνα. Συνήθως απαιτούνται μερικές εβδομάδες, μετά το τέλος της αντιβίωσης, για να επανέλθει η χλωρίδα του εντέρου σε καλή κατάσταση.

Τι συμβαίνει στην Ελλάδα με τα αντιβιοτικά;

Στην Ελλάδα, δυστυχώς, μπορούμε να πούμε ότι γίνεται αλόγιστη χρήση των αντιβιοτικών. Είναι μάλιστα ανησυχητικό το γεγονός ότι, η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση, σε ολόκληρη την Ευρώπη, στην κατανάλωση αντιβιοτικών. Είναι ενδεικτικό ότι, το 2009, το 40% του ελληνικού πληθυσμού πήρε αντιβιοτικά (το 2007 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 25%). Η κατάχρηση στη χορήγηση αντιβίωσης, είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία των πιο ανθεκτικών μικρόβιων σε όλη την Ευρώπη.

Γιατί πρέπει να παίρνω προβιοτικά όταν παίρνω αντιβίωση;

Είναι γνωστό, πως η χρήση αντιβιοτικών επιδρά δυσμενώς, τόσο στον μεταβολισμό των υδατανθράκων, των λιπαρών οξέων και των χολικών αλάτων, όσο και στην ισορροπία της μικροχλωρίδας στον γαστρεντερικό σωλήνα. Τα αντιβιοτικά χορηγούνται για να καταπολεμηθούν ορισμένοι βλαβεροί μικροοργανισμοί, σκοτώνουν όμως παράλληλα και τους ωφέλιμους μικροοργανισμούς (δηλαδή τη μικροχλωρίδα του εντέρου), που φυσιολογικά αποικίζουν το πεπτικό σύστημα. Η μείωση του πληθυσμού των φιλικών βακτηρίων, ευνοεί την ανάπτυξη και τελικά την επικράτηση παθογόνων βακτηρίων, με πιθανό συνεπακόλουθο τη δημιουργία φλεγμονών στο έντερο, τη διάρροια και άλλες διαταραχές στη λειτουργία του εντέρου.

Η προκαλούμενη από τη χρήση αντιβιοτικών διάρροια είναι η πιο συνήθης παρενέργεια της θεραπείας με αντιβιοτικά και ενισχύεται από παράγοντες κινδύνου, όπως η χρήση ευρέως φάσματος αντιβιοτικών, η ηλικία, η κατάσταση υγείας του ατόμου, καθώς επίσης και οι επικρατούσες συνθήκες νοσοκομειακής περίθαλψης. Εμφανίζεται στην περίοδο χορήγησης αντιβίωσης (ή ακόμα και 20 ημέρες μετά). Είναι ιδιαίτερα συχνή, καθώς προσβάλλει 1 στα 5 άτομα και μπορεί να είναι απειλητική όταν παρατείνεται, ιδιαίτερα στα παιδιά και στους ηλικιωμένους.

Τα προβιοτικά, αναμφισβήτητα, μπορούν να προλάβουν, ακόμα και να αντιμετωπίσουν, τις προκαλούμενες από αντιβίωση, διάρροιες.

Ανταγωνίζονται με τους παθογόνους μικροοργανισμούς, για τροφή και χώρο μέσα στη γαστρεντερική οδό και εμποδίζουν, επιπλέον, την ανάπτυξή «κακών» βακτηρίων, παράγοντας «αντιμικροβιακές» ουσίες. Για τον λόγο αυτό, η χορήγησή τους αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της αντιβιοτικής θεραπείας, καθώς για την αποκατάσταση της ισορροπίας της μικροχλωρίδας, μπορεί να χρειαστούν ακόμη και μήνες! Βασική, ωστόσο, προϋπόθεση, προκειμένου η δράση των προβιοτικών να είναι αποτελεσματική είναι η λήψη τους διαφορετική ώρα εντός της ημέρας από την ώρα λήψης της αντιβίωσης καθώς η λήψη τους την ίδια χρονική στιγμή θα έχει ως αποτέλεσμα η αντιβίωση να σκοτώσει τα προβιοτικά και αυτά να μην φτάσουν ποτέ στο έντερο.

Πολυάριθμες μελέτες έχουν καταδείξει ότι, η χρήση προβιοτικών οδηγεί σε σημαντική μείωση του κινδύνου εμφάνισης διάρροιας λόγω αντιβίωσης. Μετα-ανάλυση που συμπεριέλαβε και ανέλυσε 25 μελέτες (2810 άτομα) πάνω στη χρήση προβιοτικών για την πρόληψη της διάρροιας λόγω αντιβίωσης, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η χρήση προβιοτικών μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα. Συγκεκριμένα, φαίνεται ότι, η χρήση Lactobacillus GG, Saccharomyces boulardii, ή ακόμα και η μίξη προβιοτικών, ήταν η πιο αποτελεσματική προσέγγιση.

Σε αντίστοιχη μελέτη βρέθηκε ότι, τα προβιοτικά, συμπεριλαμβανομένου του L.bulgaricus & L.acidophilus, μειώνουν τη διάρροια που οφείλεται σε αντιβίωση κατά 52%. Και άλλες μελέτες επιβεβαιώνουν ότι ο συνδυασμός των προαναφερθέντων προβιοτικών μπορεί να μειώσει σημαντικά το ενδεχόμενο διάρροιας λόγω αντιβίωσης και μάλιστα, να προφυλάξει από τη διάρροια που οφείλεται στο αντιβιοτικό αμπικιλλίνη.

Παρ’ όλη την ετερογένεια που επικρατεί ως προς τη χρήση των προβιοτικών στελεχών, τη δόση και τη διάρκεια της χρήσης τους, η σύσταση για ταυτόχρονη χορήγηση προβιοτικών με αντιβιοτικά, είναι επιβεβλημένη!


Αντωνία – Δήμητρα Β. Καραγιάννη
Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος Msc
www.mednutrition.eu

---

Διαβάστε περισσότερα άρθρα...