Ο ύπνος καταλαμβάνει περίπου το ένα τρίτο του συνολικού χρόνου ζωής μας, και αυτό συμβαίνει, διότι είναι απαραίτητος για την εύρυθμη λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού. Η ακριβής λειτουργική του σημασία δεν έχει πλήρως διευκρινιστεί, αλλά, φαίνεται ότι σχετίζεται με την ανάπαυση των εγκεφαλικών νευρικών κυττάρων και με την καλή λειτουργία της μνήμης και της εκμάθησης.

Με τον όρο «καλό ύπνο», εννοούμε τον ύπνο ικανοποιητικής χρονικής επάρκειας (6-8 ώρες), αλλά και ποιότητας, χωρίς δηλαδή αφυπνίσεις κατά τη διάρκεια της νύχτας. Ο καλός ύπνος είναι αναζωογονητικός, μας γεμίζει ενέργεια και μας βοηθάει να ανταπεξέλθουμε στις απαιτήσεις της καθημερινότητας. Όταν ο οργανισμός στερείται καλού ύπνου, τότε διαταράσσεται η ισορροπία της υγείας μας.

Ο ύπνος είναι πολύ σημαντικός για την σωστή λειτουργία του εγκεφάλου. Καθώς κοιμόμαστε ο εγκέφαλος προετοιμάζεται για τις απαιτήσεις της επόμενης ημέρας. Έρευνες έχουν δείξει ότι ο καλός ύπνος βελτιώνει την ικανότητα εκμάθησης, καθώς επίσης, βοηθά στη συγκέντρωση, στη λήψη αποφάσεων αλλά και στη δημιουργικότητα. Η έλλειψη ύπνου δυσκολεύει την επίλυση προβλημάτων, τον έλεγχο των συναισθημάτων και της συμπεριφοράς και έχει ως αποτέλεσμα τη μειωμένη παραγωγικότητα στην εργασία. Η έλλειψη ύπνου μπορεί να οδηγήσει σε έντονο στρες, κατάθλιψη, επιθετικότητα ακόμη και σε τάσεις αυτοκτονίας. Ειδικά τα παιδιά και οι έφηβοι επηρεάζονται πολύ περισσότερο από τον ύπνο, και η έλλειψή του έχει συσχετιστεί με προβλήματα συγκέντρωσης, «κακής» συμπεριφοράς και «κακές» επιδόσεις στο σχολείο. Όλα τα παραπάνω, εξελικτικά επηρεάζουν ακόμα και τον τρόπο οδήγησης μας, καθώς ο οργανισμός λόγω έλλειψης ύπνου δεν έχει τα αντανακλαστικά που χρειάζονται.

Ο ύπνος ενισχύει ακόμα περισσότερο τη διαδικασία επούλωσης και επιδιόρθωσης της φυσιολογικής φθοράς που υφίσταται τόσο η καρδιά όσο και τα αγγεία. Κατά συνέπεια όταν δεν κοιμόμαστε επαρκώς αυξάνονται κατά πολύ οι πιθανότητες για εμφάνιση πρόωρης γήρανσης, καρδιοπάθειας, νόσου των νεφρών, υπέρτασης, σακχαρώδους διαβήτη και εγκεφαλικού επεισοδίου.

Σύμφωνα με έρευνες, ο καλός ύπνος βοηθάει στην καλή λειτουργία των ορμονών συνεπώς η έλλειψή του αυξάνει τον κίνδυνο παχυσαρκίας σε όλες τις ηλιακές ομάδες. Οι ορμόνες που επηρεάζονται είναι η γκρελίνη (ορμόνη που αυξάνει το αίσθημα της πείνας) και η λεπτίνη (ορμόνη που ρυθμίζει το αίσθημα κορεσμού από το φαγητό). Όταν δεν κοιμόμαστε καλά διαταράσσεται η ισορροπία των ορμονών αυτών με αποτέλεσμα να αυξάνεται το αίσθημα της πείνας και να τρώμε περισσότερο. Ο ύπνος επηρεάζει την λειτουργία μιας ακόμη σημαντικής ορμόνης, της ινσουλίνης, η οποία είναι υπεύθυνη για τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Η έλλειψη του ύπνου έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα, οδηγώντας σε αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη. Ο «καλός ύπνος» διεγείρει τον οργανισμό να παράγει μια ορμόνη που είναι απαραίτητη για την σωματική ανάπτυξη των παιδιών και των εφήβων. Επίσης ενισχύει την ευεξία των μυών τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες και συντελεί στην επιδιόρθωση βλαβών στους ιστούς, συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο και στην αντιγήρανση.

Ακόμη και το ανοσοποιητικό μας σύστημα, δηλαδή η άμυνα του οργανισμού μας σε επιβλαβείς παράγοντες, ενισχύεται από τον καλό ύπνο, ενώ η έλλειψη του οδηγεί σε συχνές λοιμώξεις και σε κάποιες περιπτώσεις συνδέεται με μειωμένη γονιμότητα και λίμπιντο.

Απολαμβάνοντας ένα ποιοτικό ύπνο, αυξάνουμε τις πιθανότητες να έχουμε μια υγιή, δραστήρια ζωή, γεμάτη ευεξία. Για να το πετύχουμε αυτό, θα πρέπει να αποφεύγουμε την έντονη δραστηριότητα, τα προϊόντα καφεΐνης και το τσιγάρο λίγο πριν την ώρα του ύπνου. Θα πρέπει να κοιμόμαστε όταν αισθανόμαστε την ανάγκη και να διατηρούμε ένα σχετικά σταθερό ωράριο ύπνου, επαρκές χρονικά.

Η σωστή επιλογή του στρώματος είναι ίσως ο σημαντικότερος παράγοντας για να εξασφαλίσουμε έναν καλό ύπνο. Θα πρέπει να επιλέξουμε το στρώμα και εκείνα τα προϊόντα ύπνου, που υπακούν τις δικές μας ανάγκες και ταιριάζουν στο τρόπο ζωής μας. Το περιβάλλον του υπνοδωματίου μας είναι εξίσου σημαντικό καθώς θα πρέπει να έχουμε χαμηλό φωτισμό ενώ η θερμοκρασία θα πρέπει να είναι ήπια (ούτε κρύο ούτε ζεστό). Κατ’ αυτό τον τρόπο είμαστε ήρεμοι κι έτοιμοι να αποβάλλουμε την κούραση και την ένταση της ημέρας.

Μπάου Κατερίνα
Πνευμονολόγος
Κέντρο Μελέτης Ύπνου
Α' Κλινική Εντατικής Θεραπείας του Πανεπιστήμιο Αθηνών
Νοσοκομείο "O Ευαγγελισμός"

---

Διαβάστε περισσότερα άρθρα...