Η συνεχής άνοδος του προσδόκιμου επιβίωσης είναι ένα σπουδαίο επίτευγμα, το οποίο αποδίδεται στην κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη και στη συνεχή πρόοδο των επιστημών υγείας. Η επιμήκυνση της ζωής, όμως, δεν συνδέεται πάντα με την επιμήκυνση της ικανοποιητικής ποιότητας ζωής. Οι καρδιαγγειακές παθήσεις εκτιμάται ότι είναι η κυριότερη αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας παγκοσμίως.

Οι συνήθειες του τρόπου ζωής παίζουν σημαντικό ρόλο στην πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα έδειξαν ότι η Ικαρία, μαζί με τη Σαρδηνία και την Οκινάουα της Ιαπωνίας είναι οι περιοχές του κόσμου με τα υψηλότερα ποσοστά υπερηλίκων. Μάλιστα, ενώ στην υπόλοιπη Ευρώπη μόνο το 0,1% του πληθυσμού ζει πάνω από 90 χρόνια, στην Ικαρία το αντίστοιχο ποσοστό είναι δεκαπλάσιο. Οι μέχρι τώρα παρατηρήσεις δείχνουν ότι ο τρόπος ζωής των κατοίκων της Ικαρίας δρα προστατευτικά στην εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων. Φαίνεται ότι η μακροχρόνια κατανάλωση μεσογειακού τύπου διατροφής, σε συνδυασμό με την ορεσίβια ζωή και τη χαλιναγώγηση του άγχους δρουν ευνοϊκά στη διατήρηση της καλής μακροχρόνια υγείας, χωρίς όμως οι ακριβείς μηχανισμοί να είναι διευκρινισμένοι.

Στο πλαίσιο των παραπάνω παρατηρήσεων, η Α' Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική ξεκίνησε μια μελέτη καταγραφής των χαρακτηριστικών και των συνηθειών τρόπου ζωής των κατοίκων της νήσου Ικαρίας, μέσης και προχωρημένης ηλικίας. Στόχος της μελέτης, πέραν της πλήρους ιατρικής εξέτασης, ήταν η εκτίμηση του συνολικού καρδιαγγειακού κινδύνου των μεσήλικων και ηλικιωμένων κατοίκων με προοπτική παρακολούθηση 10ετίας. Συνολικά αποτιμήθηκαν περισσότεροι από 300 παράμετροι, κλινικές, βιοχημικές, συνήθειες τρόπου ζωής, ψυχοκοινωνικές και διαιτητικές.

Τα πρώτα αποτελέσματα της μελέτης, που συμπεριέλαβε 673 ηλικιωμένα άτομα, μέσης ηλικίας 75 ετών, και 657 νεότερα, μέσης ηλικίας 54 ετών, μόνιμους κατοίκους της νήσου, δείχνουν τα εξής:

1 Οι γνωστοί παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου (κάπνισμα, υπερλιπιδαιμία, αρτηριακή υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης) βρίσκονται σε σημαντικό ποσοστό στους ηλικιωμένους και μάλιστα σε συγκρίσιμα ποσοστά με τους ηλικιωμένους κατοίκους και άλλων περιοχών της χώρας. Αυτό, όμως, που διακρίνει τους ηλικιωμένους κατοίκους της Ικαρίας είναι ο τύπος της δίαιτας, που περιλαμβάνει συχνότερα ψάρι, φρούτα, λαχανικά, όσπρια και τσάι.

2 Τα ηλικιωμένα άτομα συνηθίζουν τη μεσημεριανή ανάπαυση συχνότερα από τους νεότερους, ενώ εμφανίζουν και χαμηλότερα ποσοστά κατάθλιψης.

3 Από τα ηλικιωμένα άτομα, όσοι ακολουθούν συχνότερα μεσογειακού τύπου δίαιτα έχουν σε μικρότερη συχνότητα παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου.

4 Η συχνή εβδομαδιαία κατανάλωση ψαριού σχετίζεται με καλύτερη αγγειακή ηλικία.

5 Στα ηλικιωμένα άτομα, η συχνότερη κατανάλωση ψαριού βελτιώνει τα ποσοστά κατάθλιψης.

6 Η καθημερινή χρήση ελαιόλαδου φαίνεται να έχει ακόμα και στους ηλικιωμένους ευεργετική επίδραση στη σεξουαλική τους ζωή, με καλύτερα ποσοστά ικανοποίησης από την ερωτική τους δραστηριότητα.

7 Οσοι καταναλώνουν μεσογειακή διατροφή σε συνδυασμό με φαρμακευτική αγωγή (στατίνη στη συντριπτική πλειονότητα) έχουν καλύτερη ρύθμιση των επιπέδων των λιπιδίων σε σχέση με όσους λαμβάνουν στατίνη αλλά ακολουθούν περισσότερο δυτικού τύπου δίαιτα.

8 Η μέτρια κατανάλωση καφέ την ημέρα (1-2 φλιτζάνια) σχετίζεται με καλύτερη αγγειακή ηλικία, ενώ η μεγαλύτερη κατανάλωση καφεΐνης δεν βελτιώνει περαιτέρω την αγγειακή ηλικία.

9 Η ενασχόληση με αγροτικές δουλειές και το βάδισμα των ηλικιωμένων ατόμων βελτιώνουν το σωματικό βάρος και μειώνουν την εμφάνιση καρδιαγγειακών επεισοδίων.


Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης
Καθηγητής Καρδιολογίας
Πρόεδρος Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών