Αν και μερικοί άνθρωποι ξοδεύουν αμέτρητα δολάρια για αντιοξειδωτικά συμπληρώματα για να βελτιώσουν την υγεία τους, πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι αυτές οι – κατ' επίφαση – πανάκειες θα μπορούσαν αντίθετα τα επιδεινώσουν πραγματικά τις ασθένειες τις οποίες ισχυρίζονται ότι προλαμβάνουν.

Τώρα, μία ομάδα Σουηδών επιστημόνων έδειξε ότι δύο αντιοξειδωτικά, η βιταμίνη Ε και η Ν-ακετυλοκυστεΐνη (NAC), μπορούν να τροφοδοτήσουν την ανάπτυξη των καρκίνων του πνεύμονα σε ποντίκια και μάλιστα ανακάλυψε και το λόγο που γίνεται αυτό.

Τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν τα κύτταρα από χημικώς ασταθή μόρια που ονομάζονται αντιδρώντα είδη οξυγόνου (reactive oxygen species – ROS), τα οποία μπορούν εύκολα να αντιδράσουν με το DNA και να προκαλέσουν βλάβες που οδηγούν σε καρκίνο. Αλλά η ομάδα του Martin Bergo στο Πανεπιστήμιο του Γκέτεμποργκ έδειξε ότι τα αντιοξειδωτικά εξουδετερώνουν ROS σε όγκους, καθώς και σε υγιή κύτταρα. «Αν δώσουμε επιπλέον αντιοξειδωτικά στη διατροφή, βοηθάμε τον όγκο να μειώσει τις ελεύθερες ρίζες οι οποίες κανονικά θα εμπόδιζαν την ανάπτυξή του», δήλωσε ο Bergo. «Στη συνέχεια, θα μπορεί (ο όγκος) να επιταχύνει την ανάπτυξή του όσο θέλει.»

Τα αποτελέσματα (δημοσιεύθηκαν 29 Ιανουαρίου στο περιοδικό Science Translational Medicine) είναι πολύ σημαντικά για άτομα με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα, συμπεριλαμβάνοντας καπνιστές ή ασθενείς με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ). «Δεν υπάρχει επιστημονική απόδειξη που να υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι αυτοί πρέπει να λαμβάνουν επιπλέον αντιοξειδωτικά», δήλωσε ο Bergo. «Μπορεί να είναι ακόμα και επιβλαβή». «Μπορεί να έχουν ένα μικρό, αδιάγνωστο όγκο, και κανείς δεν γνωρίζει τη συχνότητα εμφάνισης αυτών», πρόσθεσε. «Υπάρχει πιθανότητα τα αντιοξειδωτικά να επιταχύνουν την ανάπτυξη των όγκων αυτών.» Η προειδοποίηση αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική σε ασθενείς με ΧΑΠ οι οποίοι λαμβάνουν συχνά μεγάλες ποσότητες από Ν-ακετυλοκυστεΐνη για να ανακουφιστούν από την άθροιση της βλέννας στους αεραγωγούς τους.

«Μία προειδοποίηση φαίνεται κατάλληλη για τον καθένα που παρασύρεται να χρησιμοποιεί αντιοξειδωτικά ή βιταμίνες σε τακτική βάση, ως μέτρο πρόληψης», δήλωσε σε email στο Scientist ο επιστήμονας Nico van Zandwijk από το Πανεπιστήμιο του Sydney.

Τα αποτελέσματα αυτά ταιριάζουν με εκείνα από μία μακρά σειρά κλινικών δοκιμών σε ανθρώπους, στις οποίες τα αντιοξειδωτικά δεν κατάφεραν να αποτρέψουν τη νόσο ή έκαναν χειρότερα τα πράγματα. Η πρώτη από αυτές δημοσιεύθηκε στο New England Journal of Medicine το 1994 και έδειξε ότι οι άνδρες καπνιστές που πήραν συμπληρώματα με β-καροτένιο είχαν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο του πνεύμονα και να πεθάνουν από αυτόν σε σύγκριση με όσους δεν το έπραξαν. Άλλες δοκιμές παρουσίασαν παρόμοια αποτελέσματα για άλλα αντιοξειδωτικά και άλλους καρκίνους ενώ μερικές από αυτές σταμάτησαν πρόωρα.

Το 2012, η Cochrane Collaboration ανέλυσε τα αποτελέσματα από 78 προηγούμενες μελέτες και με βάση τις περισσότερο προσεκτικές από αυτές κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι άνθρωποι που πήραν αντιοξειδωτικά συμπληρώματα (συμπεριλαμβανομένων τόσο των υγιών ατόμων όσο και αυτών με χρόνιες ασθένειες) είχαν περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν πρόωρα σε σύγκριση με όσους δεν το έπραξαν.

Λίγες μελέτες είχαν εξετάσει τους λόγους πίσω από αυτές τις φαινομενικά παράδοξες συνέπειες. Η ομάδα του Bergo, με επικεφαλής τον μεταπτυχιακό φοιτητή Volkan Sayin, ξεκίνησε χορηγώντας NAC και βιταμίνη Ε σε ποντίκια με πρώιμους καρκίνους του πνεύμονα σε δόσεις παρόμοιες με αυτές που περιέχονται σε πολυβιταμινούχα χάπια που απευθύνονται σε ανθρώπους. Οι ποντικοί που έλαβαν τα αντιοξειδωτικά ανέπτυξαν όγκους τρεις φορές μεγαλύτερους και πέθαναν δύο φορές πιο γρήγορα. Στη συνέχεια, ο Sayin έδειξε ότι οι όγκοι έχουν συνήθως χαμηλότερα επίπεδα των ROS από φυσιολογικούς ιστούς. Τα αντιοξειδωτικά ελάττωσαν ακόμη περισσότερο τα επίπεδα αυτά, προφυλάσσοντας έτσι τους όγκους από βλάβη στο DNA τους. Επίσης, μείωσαν δραματικά τη δραστηριότητα της πρωτεΐνης p53, μιας πρωτεΐνης «φύλακα» η οποία προλαμβάνει τον καρκίνο μέσω της ανίχνευσης κατεστραμμένου DNA και βάζοντας κατόπιν φρένο στην κυτταρική διαίρεση. Με την άρση καταστολής της p53, τα αντιοξειδωτικά επέτρεψαν στα καρκινικά κύτταρα να μεγαλώσουν και να διαιρεθούν ταχύτερα από ότι συνήθως. Πράγματι, όταν η ερευνητική ομάδα κατάργησε εντελώς την p53, ούτε η NAC αλλά ούτε και η βιταμίνη Ε επηρέασε την ανάπτυξη των όγκων του πνεύμονα. «Η p53 συνήθως αδρανοποιείται στον καρκίνο του πνεύμονα προχωρημένου σταδίου, έτσι ώστε αυτό που κάνουμε είναι να επιταχύνουμε την πρόοδο της κακοήθειας», δήλωσε ο Bergo.

«Αυτή είναι μια εξαιρετικά εντυπωσιακή παρατήρηση, αλλά δεν προκαλεί έκπληξη δεδομένων των μάλλον απογοητευτικών αποτελεσμάτων των ασθενών με κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο του πνεύμονα οι οποίοι είχαν υποβληθεί σε θεραπεία με διάφορα αντιοξειδωτικά» δήλωσε σε email ο David Tuveson από το Cold Spring Harbor Laboratory, ο οποίος δεν συμμετείχε σε αυτό το ερευνητικό έργο. «Θα πρέπει τώρα να εξετάσουμε αν οι άνθρωποι που καταναλώνουν μεγάλες δόσεις αντιοξειδωτικών πρακτικά προωθούν τους καρκίνους που προσπαθούν να αποτρέψουν».

Αν και η ερευνητική ομάδα του Bergo σε αυτή τη μελέτη επικεντρώθηκε σε ποντίκια, οι επιστήμονες βρήκαν τους ίδιους μηχανισμούς σε ανθρώπινα κύτταρα. Χρησιμοποίησαν επίσης ποντίκια με τα ίδια γενετικά ελαττώματα που προκαλούν καρκίνους του πνεύμονα στον άνθρωπο, και αυτά των οποίων οι όγκοι φαίνονται όμοιοι με τους ανθρώπινους στο μικροσκόπιο.

Η ομάδα αυτή συνεχίζει τώρα παρόμοια πειράματα σε μελανώματα, λευχαιμίες και καρκίνους του γαστρεντερικού για να επιβεβαιωθεί ότι οι ίδιοι μηχανισμοί εμπλέκονται και σε άλλους τύπους καρκίνου.

Ε. Γεωργιάδης
Μοριακός Βιολόγος, Τipping Point,
www.myoskeletiko.com

Πηγή = 1. V.I. Sayin et al., "Antioxidants accelerate lung cancer progression in mice". Science Translational Medicine, 6: 221ra15, 2014 http://www.the-scientist.com/?articles.view/articleNo/39022/title/Antioxidants-Speed-Up-Lung-Cancer/

---

Διαβάστε περισσότερα άρθρα...