Ο διαβήτης τείνει να γίνει ένα παγκόσμιο πρόβλημα υγείας, μια τάση που τείνει να κυριαρχήσει στις δυτικές κοινωνίες. Προβλέπεται ότι το ποσοστό των ενηλίκων που πάσχουν από διαβήτη τύπου 2 θα υπερβεί το επίπεδο του 30% μέσα στα επόμενα 50 χρόνια. Η παχυσαρκία θεωρείται ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη του διαβήτη καθώς η παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο περισσότερο από ενενήντα φορές [1]. Είναι, επομένως, σημαντικό να καθοριστεί αν υπάρχουν τρόφιμα που μπορεί να αποτρέψουν ή να καθυστερήσουν την εμφάνιση του διαβήτη και των συναφών επιπλοκών της νόσου.

Επιδημιολογικά στοιχεία που συνδέουν την κατανάλωση σόγιας ως αποτρεπτικού παράγοντα για την εμφάνιση διαβήτη τύπου 2 κάνουν περισσότερο απαντώνται κυρίως σε Ασιατικές χώρες. Η μεγαλύτερη κατανάλωση τρόφιμων με σόγια ήταν αντιστρόφως ανάλογη με την παρουσία διαβήτη τύπου 2 σε άνδρες και σε γυναίκες κινεζικής καταγωγής στη Σιγκαπούρη [2]. Η κατανάλωση σόγιας ήταν αντιστρόφως ανάλογη με τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 σε μεσήλικες κινέζες γυναίκες (Μελέτη της Σαγκάης). Αντιθέτως, μελέτη της Οργανισμού Δημόσιας Υγείας στην Ιαπωνία (Japan Public Health Study) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υπήρχε κανένα πλεονέκτημα από την κατανάλωση σόγιας σχετικά με τον κίνδυνο ανάπτυξης του διαβήτη [3]. Ωστόσο, η κατανάλωση σόγιας ήταν αντιστρόφως ανάλογη με τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 σε υπέρβαρες Γιαπωνέζες γυναίκες [4]. Επόμενη μελέτη που διεξήχθη στη Χαβάη (Hawaii Multiethnic Cohort Study) δεν έδειξε καμία προστατευτική επίδραση της κατανάλωσης σόγιας στον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη στον πληθυσμό. Ωστόσο, τα ποσοστά πρόσληψης σόγιας στη Χαβάη είναι χαμηλότερα από τα αντίστοιχα σε χώρες της Ασίας [5]. Συνεπώς, τα επιδημιολογικά στοιχεία δεν είναι απολύτως σαφή αλλά αρκετές μελέτες που πραγματοποιήθηκαν σε Ασιατικές χώρες συνδέουν τη σόγια ως αποτρεπτικό παράγοντα εμφάνισης διαβήτη τύπου 2.

Οι Kwak και συνεργάτες ανέφεραν ότι τα πεπτιδικά συμπληρώματα σόγιας βελτίωσαν τον έλεγχο των επιπέδων γλυκόζης σε άτομα με προ-διαβητική συμπεριφορά καθώς και σε πρόσφατα διαγνωσμένα άτομα με διαβήτη τύπου 2 [6]. Ένα διατροφικό γεύμα σόγιας βελτίωσε τον έλεγχο της γλυκόζης σε διαβητικούς ασθενείς [7]. Η κατανάλωση σόγιας βελτίωσε το προφίλ των λιπιδίων σε ενήλικες με διαβήτη τύπου 2 [8], αλλά δεν είχε καμία επίδραση στην έκκριση ινσουλίνης σε μετα-εμμηνοπαυσιακές γυναίκες χωρίς διαβήτη [9] και δεν βελτίωσε τον γλυκαιμικό έλεγχο και την ευαισθησία στην ινσουλίνη σε κινέζες γυναίκες με προ-διαβητική συμπεριφορά ή με πρόσφατα διαγνωσμένο αλλά χωρίς θεραπευτική αγωγή διαβήτη [10].

Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση πρωτεΐνης σόγιας μπορεί να αποβεί ευεργετική για τη διαβητική νεφροπάθεια, με επακόλουθο την επιβράδυνση της επιδείνωσης της νεφρικής λειτουργίας και τη μείωση της πρωτεϊνουρίας [11-14]. Επιπλέον, η εφαρμογή της διατροφής με βάση τη σόγια έχει ως αποτέλεσμα τη μικρότερη υπερδιήθηση και σπειραματική υπέρταση, και κατά συνέπεια, επηρεάζει με θετικό τρόπο τους ενήλικες με διαβήτη τύπου 1 [15].
Συμπερασματικά, η σόγια είναι ένα τρόφιμο που συμβάλει σε ένα πιο υγιεινό τρόπο ζωής. Η επίδραση της στον διαβήτη δεν είναι απολύτως σαφής αλλά αρκετές μελέτες αποδίδουν ευεργετικές ιδιότητες όσον αφορά την αποτροπή της εμφάνισης και των συμπτωμάτων που συνδέονται με τον διαβήτη τύπου 2.

Βιβλιογραφία

1. Anderson JW, Kendall CW, Jenkins DJ. Importance of weight management in type 2 diabetes: review with meta-analysis of clinical studies. J Am Coll Nutr 2003;22:331-9.
2. Odegaard AO, Koh WP, Butler LM et al. Dietary patterns and incident type 2 diabetes in chinese men and women: the singapore chinese health study. Diabetes Care 2011;34:880-5.
3. Villegas R, Gao YT, Yang G et al. Legume and soy food intake and the incidence of type 2 diabetes in the Shanghai Women's Health Study. Am J Clin Nutr 2008;87:162-7.
4. Nanri A, Mizoue T, Takahashi Y et al. Soy product and isoflavone intakes are associated with a lower risk of type 2 diabetes in overweight Japanese women. J Nutr 2010;140:580-6.
5. Morimoto Y, Steinbrecher A, Kolonel LN, Maskarinec G. Soy consumption is not protective against diabetes in Hawaii: the Multiethnic Cohort. Eur J Clin Nutr 2011;65:279-82.
6. Kwak JH, Lee JH, Ahn CW et al. Black soy peptide supplementation improves glucose control in subjects with prediabetes and newly diagnosed type 2 diabetes mellitus. J Med Food 2010;13:1307-12.
7. Li Z, Hong K, Saltsman P et al. Long-term efficacy of soy-based meal replacements vs an individualized diet plan in obese type II DM patients: relative effects on weight loss, metabolic parameters, and C-reactive protein. Eur J Clin Nutr 2005;59:411-8.
8. Pipe EA, Gobert CP, Capes SE, Darlington GA, Lampe JW, Duncan AM. Soy protein reduces serum LDL cholesterol and the LDL cholesterol:HDL cholesterol and apolipoprotein B:apolipoprotein A-I ratios in adults with type 2 diabetes. J Nutr 2009;139:1700-6.
9. Sites CK, Cooper BC, Toth MJ, Gastaldelli A, Arabshahi A, Barnes S. Effect of a daily supplement of soy protein on body composition and insulin secretion in postmenopausal women. Fertil Steril 2007;88:1609-17.
10. Liu ZM, Chen YM, Ho SC, Ho YP, Woo J. Effects of soy protein and isoflavones on glycemic control and insulin sensitivity: a 6-mo double-blind, randomized, placebo-controlled trial in postmenopausal Chinese women with prediabetes or untreated early diabetes. Am J Clin Nutr 2010;91:1394-401.
11. Azadbakht L, Esmaillzadeh A. Soy-protein consumption and kidney-related biomarkers among type 2 diabetics: a crossover, randomized clinical trial. J Ren Nutr 2009;19:479-86.
12. Azadbakht L, Atabak S, Esmaillzadeh A. Soy protein intake, cardiorenal indices, and C-reactive protein in type 2 diabetes with nephropathy: a longitudinal randomized clinical trial. Diabetes Care 2008;31:648-54.
13. Azadbakht L, Shakerhosseini R, Atabak S, Jamshidian M, Mehrabi Y, Esmaill-Zadeh A. Beneficiary effect of dietary soy protein on lowering plasma levels of lipid and improving kidney function in type II diabetes with nephropathy. Eur J Clin Nutr 2003;57:1292-4.
14. Teixeira SR, Tappenden KA, Carson L et al. Isolated soy protein consumption reduces urinary albumin excretion and improves the serum lipid profile in men with type 2 diabetes mellitus and nephropathy. J Nutr 2004;134:1874-80.
15. Stephenson TJ, Setchell KD, Kendall CW, Jenkins DJ, Anderson JW, Fanti P. Effect of soy protein-rich diet on renal function in young adults with insulin-dependent diabetes mellitus. Clin Nephrol 2005;64:1-11.

Ιωάννης Πολίτης
Καθηγητής Φυσιολογίας Θρέψεως
Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

---