Τα άτομα που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη έχουν αυξημένες τιμές σακχάρου/γλυκόζης. Ανάλογα με την αιτιολογία, ο διαβήτης χωρίζεται σε τύπου Ι και ΙΙ.

Στον τύπου Ι το πάγκρεας δεν παράγει ινσουλίνη. Η ινσουλίνη είναι υπεύθυνη για την είσοδο της γλυκόζης από το αίμα στα κύτταρα. Τύπου Ι διαβήτης μπορεί να παρουσιαστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά κυρίως στα παιδιά και στα άτομα κάτω των τριάντα ετών. Γι’ αυτό ονομάζεται και νεανικός διαβήτης. Επίσης, ονομάζεται και ινσουλινοεξαρτώμενος διαβήτης, γιατί η αντιμετώπισή του απαιτεί την λήψη ινσουλίνης.
Στον τύπου ΙΙ διαβήτη είτε ο οργανισμός δεν μπορεί να παράγει επαρκή ποσότητα ινσουλίνης είτε δεν μπορεί να την χρησιμοποιήσει με τον σωστό τρόπο.

Αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν τύπου ΙΙ διαβήτη έχουν τα άτομα με οικογενειακό ιστορικό, οι γυναίκες που εκδήλωσαν διαβήτη κατά την εγκυμοσύνη ή που γέννησαν παιδιά με αυξημένο βάρος (περισσότερο από 4 κιλά) ή που έχουν σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. Επίσης, με την πρόοδο της ηλικίας και την παχυσαρκία αυξάνεται η πιθανότητα εμφάνισης τύπου ΙΙ διαβήτη.

Ο διαβήτης αποτελεί παράγοντα κινδύνου εμφάνισης άλλων νοσημάτων, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις εκείνες που τα επίπεδα σακχάρου παραμένουν υψηλά για μεγάλο χρονικό διάστημα. Γενικά ισχύει ο κανόνας, ότι όσο πιο ψηλά είναι τα επίπεδα του σακχάρου και όσο παραμένουν ψηλά για μεγάλο χρονικό διάστημα, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να παρουσιαστούν προβλήματα από άλλα όργανα του σώματος. Αντίθετα, όσο πιο φυσιολογικά είναι τα επίπεδα σακχάρου, τόσο μειώνεται ο κίνδυνος εμφάνισης επιπλοκών.

Τα βασικά προβλήματα που μπορεί να παρουσιαστούν είναι η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, η διαβητική νευροπάθεια, η διαβητική νεφροπάθεια και η στεφανιαία νόσος. Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια οφείλεται στην βλάβη των μικρών αγγείων του αμφιβληστροειδούς. Ο αμφιβληστροειδής είναι το τμήμα εκείνο του ματιού που στέλνει τις εικόνες στον εγκέφαλο. Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της όρασης μέχρι και σε τύφλωση. Αρχικά μπορεί να μην υπάρχουν συμπτώματα, ενώ αργότερα μπορεί να εμφανιστεί θάμβος και δυσκολία στο διάβασμα. Επίσης, μπορεί να παρουσιαστούν σκοτεινές κηλίδες και φωτεινές λάμψεις.

Για την διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια δεν υπάρχει συγκεκριμένη θεραπεία, αλλά η καλή ρύθμιση του σακχάρου εμποδίζει την επιδείνωσή της. Σε κάποιες περιπτώσεις για να αποφευχθεί η απώλεια της όρασης μπορεί να εφαρμοστεί θεραπεία με λέιζερ ή η πάθηση να αντιμετωπιστεί χειρουργικά.

Η διαβητική νευροπάθεια οφείλεται στην βλάβη των νεύρων από το υψηλό σάκχαρο. Τα νεύρα που επηρεάζονται είναι αυτά που είναι υπεύθυνα για την αίσθηση της αφής, της ζέστης και της θέσης και κυρίως αυτά που βρίσκονται στα κάτω άκρα. Η καταστροφή των νεύρων από το σάκχαρο μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα, όπως οιδήματα, λοιμώξεις, παραμόρφωση των οστών και των αρθρώσεων.

Τα άτομα με διαβητική νευροπάθεια παραπονιούνται για αίσθημα καύσου, σφιξίματος ή και πόνου στα άκρα. Ενίοτε, έχουν μειωμένη αισθητικότητα, ισορροπία και συντονισμό στις κινήσεις, ενώ μπορεί να αισθάνονται αδυναμία. Επίσης, ο διαβήτης μπορεί να έχει βλαπτική επίδραση στα νεύρα του αυτόνομου νευρικού συστήματος, τα οποία ελέγχουν την καρδιακή συχνότητα, την πίεση, την θερμοκρασία, την όραση, την πέψη και άλλες λειτουργίες. Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να παρατηρηθούν προβλήματα στην πέψη, διάρροιες, εφίδρωση, διαταραχές στην ούρηση, στυτική δυσλειτουργία, ζάλη και αδυναμία στην όρθια θέση. Διαβητική νεφροπάθεια εκδηλώνεται συνήθως μετά από πολλά χρόνια αρρύθμιστου διαβήτη. Αυτή την πάθηση επηρεάζει την διηθητική ικανότητα των νεφρών και αφήνει να περάσουν στα ούρα πρωτεΐνες που θα έπρεπε να παραμείνουν στο αίμα. Αρχικά μπορεί να παρατηρηθεί οίδημα στα πόδια και υπέρταση. Αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως μπορεί να οδηγήσει σε νεφρική ανεπάρκεια.

Τα άτομα που πάσχουν από διαβήτη έχουν συνήθως αυξημένες τιμές χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων. Αλλά και ο ίδιος ο διαβήτης μπορεί να προάγει την αθηροσκλήρωση και την εκδήλωση στεφανιαίας νόσου. Η στεφανιαία νόσος μπορεί να εκδηλωθεί ως σταθερή στηθάγχη με πόνο στο στήθος στην κόπωση και το στρες ή με οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου.

Η έγκαιρη πρόληψη της εμφάνισης των επιπλοκών του διαβήτη περιλαμβάνει την λήψη φαρμακευτικής αγωγής για την μείωση της πίεσης και των λιπιδίων, την υγιεινή διατροφή, την συστηματική άσκηση, την μείωση κατανάλωσης αλκοόλ, την διακοπή του καπνίσματος και φυσικά την δραστική ρύθμιση του σακχάρου.

Χριστόδουλους Στεφανάδης
Καθηγητής Καρδιολογίας
Διευθυντής Α΄ Καρδιολογικής Κλινικής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, «Ιπποκράτειο» Γ.Ν.Α..
Clinical Professor of Medicine, Emory University School of Medicine, Atlanta, Georgia, USA

---