Η οστεοαρθρίτιδα του γόνατος και γενικότερα η οστεοαρθρίτιδα των αρθρώσεων αποτελεί μία από τις συχνότερες παθήσεις του δυτικού κόσμου και προσβάλει ιδιαίτερα ηλικίες μεταξύ 50 και 60 ετών. Στο πλείστον των περιπτώσεων η χειρουργική αντιμετώπισής της αποτελεί τη μοναδική και τελική λύση. Η εξέλιξη στην εμφύτευση προθέσεων (αρθροπλαστικών) την τελευταία 20ετία έχει συνεισφέρει σημαντικά στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πασχόντων από οστεοαρθρίτιδα, ιδιαίτερα γόνατος, ισχίου και ώμου. Η εξέλιξη αυτή αφορά τόσο στη βελτίωση της ποιότητας των προθέσεων όσο και στις μεθόδους εμφύτευσης αυτών με τεχνικές ελάχιστης επεμβατικότητας, καθώς και τεχνικών καθοδηγούμενων από ηλεκτρονικό υπολογιστή .

Η επέμβαση ενδείκνυται όταν η ποιότητα ζωής του ασθενούς παραβλάπτεται σημαντικά, στερείται πλέον δραστηριοτήτων που τον ευχαριστούσαν, εξαρτάται και ταλαιπωρεί τον περίγυρό του και δεν ανταποκρίνεται επαρκώς στη συντηρητική θεραπεία. Τα συχνότερα συμπτώματά είναι πόνος, δυσκαμψία και παραμόρφωση.. Η λήψη της απόφασης δε θα πρέπει να εξαρτάται από την ηλικία ή το βάρος, παράγοντες οι οποίοι δεν είναι πρωταρχικοί.

Η οστεοαρθρίτιδα αντιμετωπίζεται παραδοσιακά με την τοποθέτηση μιας πρόθεσης ( αρθροπλαστικής ) από κράμα μετάλλων και πλαστικού ( πολυαιθυλένιο ) στην άρθρωση μετά την απομάκρυνση του φθαρμένου χόνδρου και ανάλογη διαμόρφωση των οστών. Η επέμβαση αποκαθιστά τον άξονα του σκέλους, την κίνηση και τη βάδιση και εξαλείφει τον πόνο.

Γενικότερα στη χειρουργική και όχι μόνο στην ορθοπαιδική η τάση είναι προς τη χρησιμοποίηση τεχνικών που ελαχιστοποιούν το χειρουργικό τραύμα ( ελάχιστη επεμβατικότητα), με σκοπό τη γρηγορότερη ανανηωη του ασθενούς και την ελαχιστοποίηση της μετεγχειρητικής ταλαιπωρίας του, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα την ασφάλεια και το καλό αποτέλεσμα. Ετσι και στην εμφύτευση πρόθεσης στο γόνατο , εφαρμόζεται η πρωτοποριακή τεχνική της ελάχιστης επεμβατικότητας( minimally invasive knee ή microplasty knee ). Με τη βοήθεια δηλαδή ειδικού εξοπλισμού, ο χειρουργός μπορεί να τοποθετήσει την πρόθεση στην άρθρωση μέσα από τομή δέρματος 8 έως 10 εκ. με ελάχιστη διατάραξη των μαλακών μορίων ( επιγονατίδα, μύες, τένοντες). Η τεχνική αυτή μπορεί να συνδυάστεί και με ειδικό σύστημα ηλεκτρονικού υπολογιστή (MIK + CAS – computer assisted surgery).

Με την τεχνική MIK ο ασθενής κινητοποιείται γρηγορότερα, παραμένει στην κλινική 3-4 ημέρες μόνο, κρατά μέσο στήριξης( μπαστούνι, πατερίτσα κλπ) μόνο 7-10 ημέρες ( σε πολλές περιπτώσεις ο ασθενής εξέρχεται από την κλινική χωρίς βοηθητικό μέσο στήριξης ) και γενικότερα ελαττώνεται σημαντικά ο χρόνος αποθεραπείας και αποκατάστασής του. Επανέρχεται στις δραστηριότητες του συντομότερα ( εργασία γραφείου σε περίπου 10 ημέρες, οδήγηση σε 15 ημέρες), αλλά το βασικότερο είναι ότι αυτοεξυπηρετείται μετά την έξοδο από το νοσηλευτικό ίδρυμα στην οικία του και δεν εξαρτάται από το συγγενικό περιβάλλον. Η άμεση κινητοποίηση που επιτυγχάνεται ελαττώνει και τον κίνδυνο επιπλοκών ( θρομβώσεις κλπ). Επιπλέον ο ασθενής βιώνει λιγότερο μετεγχειρητικό πόνο, λιγότερη αιμορραγία και ο κίνδυνος δυσκαμψίας ελαχιστοποιείται.

Η τεχνική αυτή ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας που διανύουμε από τη Μεγ. Βρετανία και τις ΗΠΑ, με αποτέλεσμα την ανάπτυξη πλέον δεκάδων κέντρων διεθνώς που την εφαρμόζουν επιτυχώς στο γόνατο και στο ισχίο. Η εφαρμογή της ( που περιλαμβάνει και μικρή τομή δέρματος 8-10 εκ.) ξεκίνησε στην Αθήνα προ πενταετίας. Μέχρι στιγμής έχουν υποβληθεί σε αρθροπλαστική γόνατος ελάχιστης επεμβατικότητας (MIK) πάνω από 1000 ασθενείς, με αποτελέσματα εφάμιλλα των χωρών του εξωτερικού και της διεθνούς βιβλιογραφίας.

Η εφαρμογή της ελάχιστης επεμβατικότητας έχει να κάνει κυρίως με την εμπειρία και την εκπαίδευση του χειρουργού στη συγκεκριμένη μέθοδο.

Ενας έμπειρος ορθοπαιδικός χειρουργός μπορεί να εφαρμόζει τη μέθοδο σε 80-90% των πασχόντων από οστεοαρθρίτιδα γόνατος. Απόλυτη αντένδειξη αποτελεί μόνο η ύπαρξη προηγούμενων επεμβάσεων (οστεοτομίες) ή παλιών καταγμάτων στην περιοχή του γόνατος. Η παχυσαρκία , οι σοβαρές παραμορφώσεις του σκέλους ή οι προχωρημένες μορφές αρθρίτιδας μπορούν πλέον με ασφάλεια να υποβληθούν στη MIK , αναλόγως βεβαίως εμπειρίας. Προσωπικά εφαρμόζω τη συμβατική τεχνική της αρθροπλαστικής στο γόνατο πλέον σπάνια, σε πολύ εξαιρετικές περιπτώσεις.
Σε ό,τι αφορά τη χειρουργική γόνατος, εκτός από την ολική αρθροπλαστική που εμφυτευεται με την τεχνική της ελάχιστης επεμβατικότητας, μπορεί να τοποθετηθεί πλέον και μερική ή μονοδιαμερισματική αρθροπλαστική ( UNI-MIS unicompartmental) ή δι-διαμερισματική αρθροπλαστική (bi-MIS, bicompartmental) για τη μερική αντικατάσταση μόνο των φθαρμένων περιοχώντου γόνατος και όχι ολόκληρου. Με τον τρόπο αυτό διατηρούνται οι απαραίτητοι σύνδεσμοι (χιαστοί) για τη φυσιολογική λειτουργία του γόνατος και επιτυγχάνεται γρηγορότερη κινητοποίηση. Επίσης για πρώτη φορά στην Ελλάδα ξεκίνησε η εφαρμογή της τεχνικής signature-MIK. Με την πρωτοποριακή αυτή τεχνική ο ασθενής υποβάλλεται σε μαγνητική τομογραφία του γόνατος, η οποία αποστελλεται με ειδικό πρόγραμμα software, online σε κέντρο των ΗΠΑ, όπου επεξεργάζεται και εν συνεχεία αποστελλονται ειδικά εργαλεία μιας χρήσης. Τα τακτοποιημένα αυτά εργαλεία επιτρέπουν την ελάχιστη επέμβαση στο γόνατο (MIS), αποφεύγονται οι διεγχειρητικές μετρήσεις και η διάνοιξη αυλών των οστών, με αποτέλεσμα να ελαττώνονται ο χειρουργικός χρόνος, αλλά και ο κίνδυνος επιπλοκών ακόμη περισσότερο. Η τεχνική SIGNATURE-MIK είναι ένα ακόμα βήμα εμπρός από τη ρομποτική, με μειονέκτημα ωστόσο το υψηλότερο κόστος. Παρόμοιες τεχνικές ελάχιστης επεμβατικότητας χρησιμοποιούνται και για τις αρθροπλαστικές του ισχίου, ενώ υπάρχει η δυνατότητα, για πρώτη φορά στον τομέα των αθλητικών κακώσεων, της συνδεσμοπλαστικής πρόσθιου χιαστού καθοδηγούμενη από ηλεκτρονικό υπολογιστή ( computer assisted robotic ACL surgery). Το μόσχευμα του πρόσθιου χιαστού τοποθετείται με την ακρίβεια χιλιοστού στο γόνατο, γεγονός που συνδέεται άμεσα και με το χρόνο ζωής του (ήδη λειτουργούν 400 παρόμοια κέντρα διεθνώς).

Θα πρέπει να πούμε ότι διεθνως υπάρχει η τάση για γρήγορη κινητοποίηση του ασθενούς που υποβλήθηκε σε αρθροπλαστική και γρήγορη επάνοδος στην οικία του και στις δραστηριότητες του. Αυτό εφαρμόζεται , εκτός από την τεχνική της ελάχιστης επεμβατικότητας (MIK) που αφορά στην επέμβαση, και με τη χρησιμοποίηση ειδικών πρωτοκόλλων αναισθησίας, αναλγησίας και φυσικοθεραπείας μετεγχειρητικά. Τα πρωτόκολλα αυτά χρησιμοποιο΄νται στα λεγόμενα Rapid Recovery Arthroplasty Centers (RRAC-140 λειτουργούν ήδη στην Ευρώπη). Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται η μείωση του χρόνου νοσηλείας στις τρεις ημέρες.

Οι τεχνικές αρθροπλαστικής ελάχιστης επεμβατικότητας εξελίχθηκαν την τελευταία δεκαετία και έχουν πλέον αναπτυχθεί δεκάδες κέντρα στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ που εξειδικεύονται στον τομέα αυτό επιτυχώς. Πρόκειται πλέον για τεχνικές απόλυτα αξιόπιστες και ασφαλείς με μεγάλα πλεονεκτήματα, τα οποία απολαμβάνουν πλέον οι Ελληνες ασθενεί. Ωστόσο απαιτούν κάτι για το οποίο συμφωνεί η διεθνής βιβλιογραφία, υψηλού βαθμού εμπειρία και εκπαίδευση στις συγκεκριμένες τεχνικές από μέρους του χειρουργού και όχι μόνο γενική εμπειρία στη συμβατική χειρουργική αρθροπλαστικών. Θα πρέπει από την άλλη να τονιστεί ότι όλες οι τεχνικές, είτε είναι ελάχιστης επεμβατικότητας, είτε ρομποτικές, είτε συμβατικές, μπορεί να περιπλακούν ακόμη και από παράγοντες που δεν άπτονται στο είδος της τεχνικής ή στο χειρουργό.

Αθανάσιος Κουκάκης
Ορθοπαιδικός Χειρουργός

---

Διαβάστε περισσότερα άρθρα…