Η προληπτική ιατρική αποτελεί τον ιδανικό στόχο της σύγχρονης ιατρικής. Η έννοια του τσεκαπ που καθιερώθηκε τα τελευταία χρόνια, έχει ως στόχο την πρόληψη ή και την έγκαιρη διάγνωση προβλημάτων υγείας, έτσι ώστε η βλάβη να είναι αναστρέψιμη και η αποκατάσταση της υγείας να τείνει ή να αγγίζει το 100%.

Αν και η προληπτική ιατρική και τα σύγχρονα τσεκαπ δεν μπορούν να προστατεύσουν απόλυτα ή να εξασφαλίσουν την πολυπόθητη καλή μελλοντική υγεία είναι σίγουρο ότι σε πολλές περιπτώσεις εξασφαλίζουν μια ποιότητα ζωής καλύτερη μέσα από τη λογική του καλύτερου τρόπου ζωής, τη λήψη φαρμάκων ή τις χειρουργικές επεμβάσεις. Για την πολιτεία επίσης εξασφαλίζεται και οικονομία χρήματος, δεδομένου ότι το κόστος υψηλής υγειονομικής περίθαλψης αυξάνεται αλματωδώς.

Όσον αφορά τη Σεξολογία, η έννοια της πρόληψης των σεξουαλικών δυσλειτουργιών κερδίζει έδαφος τα τελευταία δέκα χρόνια, παρά το γεγονός ότι η πρόληψη αυτή δυσκολεύεται, αφού επηρεάζεται σε σημαντικό βαθμό από παράγοντες ψυχολογικούς και κοινωνικούς. Ωστόσο δεν παύει να αποτελεί για τους ειδικούς από το χώρο της Σεξολογίας, έναν ιδιαίτερα ελκυστικό τομέα, η ανάπτυξη του οποίου θα συμβάλλει αποφασιστικά στην ευρύτερη ψυχοκοινωνική υγεία των πολιτών.

Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των νέων

Η οποιαδήποτε προσπάθεια για καλύτερη σεξουαλική υγεία των πολιτών και η εφαρμογή προληπτικής ιατρικής στον τομέα των σεξουαλικών δυσλειτουργιών δεν μπορεί παρά να αρχίζει από τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των νέων. Η προσπάθεια αυτή με βάση την παγκόσμια εμπειρία θα πρέπει να γίνεται σε όλη τη διάρκεια του σχολείου, από ειδικά εκπαιδευμένους δασκάλους και καθηγητές. Έρευνες που έχουν γίνει στην Αγγλία δείχνουν σαφώς ότι οι γονείς προτιμούν την εκπαίδευση στο σχολείο δεδομένου ότι δυσκολεύονται να καθοδηγήσουν τα παιδιά τους, αλλά επίσης δε διαθέτουν πια το χρόνο. Άλλοι πάλι στην προσπάθειά τους να «εκσυχρονίσουν» τις απόψεις τους και να πλησιάσουν τις αντιλήψεις των παιδιών γελοιοποιούνται στα μάτια των νέων, υποστηρίζοντας απόψεις που κατά βάθος δεν πιστεύουν. Άλλοι, τέλος, στην προσπάθεια να επιβάλουν αυστηρές διαδικασίες, έρχονται σε ρήξη με τους νέους κι έτσι χάνουν οριστικά το παιχνίδι.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι ο σύγχρονος τρόπος με τον οποίο οι γονείς, και γενικά η κοινωνία, μεγαλώνουν τα παιδιά τους προσφέροντας υπερβολικές υλικές παροχές αλλά χωρίς ανθρώπινη παρουσία οδηγεί σε προσωπικότητες με πολλά υστερικά, ναρκισσιστικά και ψυχαναγκαστικά στοιχεία. Τα χαρακτηριστικά αυτά αποτελούν τις κάκιστες προϋποθέσεις για να μπουν τα παιδιά αυτά στα παιχνίδια του έρωτα.

Η Ελλάδα είναι ίσως η μόνη χώρα στην Ευρώπη που δεν μπόρεσε να εφαρμόσει προγράμματα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα σχολεία. Μεμονωμένες προσπάθειες σε λίγα σχολεία κατέδειξαν απλά την ανάγκη για οργανωμένα προγράμματα.


Πρόληψη ψυχολογικών αιτίων

Οι περισσότερες σεξουαλικές δυσλειτουργίες έχουν αίτια ψυχολογικά. Το στοιχείο αυτό επιβεβαιώνεται απόλυτα τα τελευταία χρόνια από μεγάλες στατιστικές ειδικών Κέντρων και Νοσοκομείων. Η συχνότερη σεξουαλική δυσλειτουργία στον άνδρα, η πρόωρη εκσπερμάτιση, έχει σχεδόν 100% αίτια ψυχολογικά και μαθησιακά. Τα ψυχολογικά αίτια σχετίζονται άμεσα με δυσκολίες ψυχοσωματικής και ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης κατά την παιδική και εφηβική ηλικία.

Σημαντικό ρόλο στην πρόγνωση παίζει η έγκαιρη αντιμετώπιση της δυσλειτουργίας κατά το χρόνο της εμφάνισής της. Αντίθετα, η μόνιμη και μακροχρόνια εγκατάστασή της δημιουργεί ευρύτερες δυσκολίες διαπροσωπικών και διαφυλικών σχέσεων, που οδηγούν σε χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση. Οι καταστάσεις αυτές αντιμετωπίζονται μεν αργότερα, απαιτούν όμως συχνά πιο πολύπλοκες και εξειδικευμένες θεραπείες.

Στην ενήλικη ζωή, η επιβαρυμένη ψυχολογική εικόνα οδηγεί σε προβληματική σεξουαλική ζωή και δυσκολία ή αδυναμία σχέσης. Η συσσωρευόμενη φτωχή εμπειρία επιδεινώνει την εικόνα κυρίως του άνδρα, η οποία επιβαρύνεται ακόμα περισσότερο από τις απαιτήσεις της συντρόφου. Σε πολύ γενικές γραμμές το φτωχό ερωτικό παρελθόν αποτελεί σημαντικό αρνητικό στοιχείο για τη συνέχεια.


Πρόληψη οργανικών αιτίων

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο σύγχρονος άνθρωπος έχει καλύτερη υγεία από τον αντίστοιχο πριν μερικές δεκαετίες. Σ’ αυτό συμβάλλουν η καλύτερη θρέψη, οι βελτιωμένες συνθήκες υγιεινής, η ενημέρωση, η καλύτερη και ευκολότερη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας.

Όμως ο σύγχρονος άνθρωπος βασανίζεται από διαφορετικά προβλήματα υγείας που έφερε ο σύγχρονος τρόπος ζωής: άγχος, έλλειψη χρόνου, καθιστική ζωή, έλλειψη ουσιαστικής άσκησης, κατάχρηση αλκοόλ, καπνού, σοβαρών εθιστικών ουσιών, κακή διατροφή, μόλυνση του περιβάλλοντος, κλπ.

Τα παραπάνω οδηγούν σε αύξηση των καρδιαγγειακών νοσημάτων, υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη, παχυσαρκία που αποτελούν τα συχνότερα οργανικά αίτια των σεξουαλικών δυσλειτουργιών. Η συσσώρευση παθήσεων οδηγεί σε πολυφαρμακία, η οποία επιβαρύνει τη σεξουαλική λειτουργία.

Επομένως η καλή σωματική υγεία αποτελεί καλό προγνωστικό παράγοντα για τη σεξουαλική υγεία. Αν όμως υπάρχουν νοσήματα φθοράς, σημαντικό ρόλο παίζει η καλή ρύθμιση του διαβήτη, της υπέρτασης και των άλλων παθήσεων. Η τελευταία αποτελεί μάλιστα βασική προϋπόθεση για τη θεραπευτική αντιμετώπιση της σεξουαλικής δυσλειτουργίας. Σχετικά απλές αλλαγές στον τρόπο ζωής έχουν σημαντικό προληπτικό και θεραπευτικό ενδιαφέρον. Έτσι, μια ώρα περπάτημα την ημέρα προσφέρει την ίδια βοήθεια στο σεξ, όσο ένα μικρό χάπι για τη στύση! Ανάλογα μπορεί να βοηθήσει η σωστότερη διατροφή και ο περιορισμός του αλκοόλ ή του καπνίσματος.

Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί ότι πολλά νοσήματα φθοράς έχουν συχνά ως πρώτο σύμπτωμα τη στυτική δυσλειτουργία, η οποία προηγείται χρονικά της διάγνωσης ενός καρδιαγγειακού προβλήματος ή ενός σακχαρώδη διαβήτη.

Σε γενικές γραμμές η καλή σωματική υγεία αποτελεί σημαντική αλλά όχι επαρκή προϋπόθεση σεξουαλικής υγείας.


Δυσλειτουργίες μικτής αιτιολογίας

Οι σεξουαλικές δυσλειτουργίες οφείλονται συχνά σε μικτά αίτια, αφενός ψυχολογικά και αφετέρου οργανικά. Άλλωστε ένα οργανικό αίτιο που παραμένει είναι λογικό να επιβαρύνει την ψυχολογία και ένα βαρύ ψυχολογικό ή ψυχιατρικό αίτιο μπορεί να συντελεί στην εμφάνιση οργανικού προβλήματος.

Κλασικό παράδειγμα μικτής αιτιολογίας προβλήματος στο σεξ είναι η παχυσαρκία, στην οποία συνυπάρχουν προβλήματα κακής εικόνας σώματος χαμηλής αυτοεκτίμησης, μεταβολικές διαταραχές και μηχανικά κινητικά προβλήματα που δυσκολεύουν το σεξ.

Με την ίδια περίπου λογική επιδρά αρνητικά στο σεξ η μακροχρόνια αποχή που τα τελευταία χρόνια αναγνωρίζεται ως σημαντικός παράγοντας σεξουαλικών δυσλειτουργιών.

Εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς ότι η καλή σεξουαλική υγεία δεν αποτελεί ένα απομονωμένο και αυθαίρετο κομμάτι της ζωής μας αλλά μια ολιστική θεώρηση και αναζήτηση της ποιότητας ζωής μας μπορεί μόνο να τη βοηθήσει.


Ζήσης Παπαθανασίου
Επ. Καθηγητής Γυναικολογίας-Σεξολόγος
Διευθυντής Ελληνικού Σεξολογικού Ινστιτούτου
www.sexmedic.gr
Ελληνικό Σεξολογικό Ινστιτούτο