Η στήλη αυτή πάγια σχολιάζει κάθε μελέτη που δημοσιεύεται σε μεγάλου κύρους ιατρικά περιοδικά, με την υποχρέωση πάντα να σχολιάζει και οποιαδήποτε άλλη μελέτη με αντίθετα αποτελέσματα που θα δημοσιευθεί στο μέλλον. Οι γραμμές αυτές γράφονται, προκειμένου να απαντηθούν προσωπικές απόψεις ιατρών που απευθύνονται προς τη στήλη αυτή και που εκφράζουν διαφορετική προσωπική άποψη. Τα μεγάλα ιατρικά περιοδικά διαθέτουν ειδικό επιτελείο άριστα καταρτισμένων κριτών, προκειμένου να κρίνουν για να δημοσιεύσουν μια επιστημονική εργασία, γιατί δεν δημοσιεύουν οποιαδήποτε εργασία που να μην έχει τα εχέγγυα της αξιοπιστίας. Παρ' όλα αυτά, η στήλη αυτή δεν εκφράζει προσωπικές απόψεις, γι' αυτό και δεν απαντά σε σχόλια που αναφέρονται στα ευρήματα συγκεκριμένων ερευνητών, υπερασπιζόμενη ευρήματα μελετών τους.

Υπό το πρίσμα αυτό, δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο British Medical Journal (ένα από τα πλέον έγκριτα ιατρικά περιοδικά στον κόσμο), μια ενδιαφέρουσα μελέτη που αφορά τα χάπια ασβεστίου που παίρνουν άτομα άνω των 40 ετών και ιδιαίτερα γυναίκες μετά την κλιμακτήριο, προκειμένου να αντιμετωπίσουν την οστεοπόρωση. Η οστεοπόρωση αφορά την ελάττωση του ασβεστίου στα οστά (κόκαλα), τα καθιστά εύθραυστα, με αποτέλεσμα να παρατηρούνται εύκολα κατάγματα με την παραμικρή κάκωση. Στη μελέτη αυτή έλαβαν μέρος 12.000 άτομα, άνδρες και γυναίκες άνω των 40 ετών, τα οποία ελάμβαναν 500 mg ασβεστίου κάθε μέρα. Το ενδιαφέρον της μελέτης αυτής υπήρξε το γεγονός ότι τα άτομα που έπαιρναν 500 mg ασβεστίου την ημέρα είχαν 30% μεγαλύτερη πιθανότητα να υποστούν καρδιακό επεισόδιο.

Οι συγγραφείς της μελέτης, προσπαθώντας να δώσουν ερμηνεία στα ευρήματά τους, επικαλούνται ευρήματα άλλων ερευνητών, οι οποίοι απέδειξαν ότι η εναπόθεση ασβεστίου στο τοίχωμα των αρτηριών καθιστά τις αρτηρίες πιο σκληρές και προάγει την αρτηριοσκλήρυνση, την αθηροσκλήρωση και τα καρδιαγγειακά επεισόδια. Αλλωστε, είναι γνωστό ότι ο δείκτης ασβεστίου που μετρά την ποσότητα του ασβεστίου πάνω στις στεφανιαίες αρτηρίες της καρδιάς και που μετράται με την αξονική στεφανιογραφία έχει άμεση σχέση με την πιθανότητα εκδήλωσης εμφράγματος του μυοκαρδίου. Ετσι, όταν ανευρίσκεται αυξημένη ποσότητα ασβεστίου πάνω στο τοίχωμα των στεφανιαίων αρτηριών ενός αρρώστου, τότε υπάρχει αυξημένη πιθανότητα ο άρρωστος να υποστεί καρδιακό επεισόδιο. Ενα άλλο ενδιαφέρον της μελέτης υπήρξε το γεγονός ότι ενώ υπάρχει θετική συσχέτιση μεταξύ του ασβεστίου και των καρδιαγγειακών συμβαμάτων, δεν υπάρχει ανάλογη συσχέτιση με τους θανάτους.

Επίσης, στη μελέτη αυτή αναφέρεται ότι από 11 άλλες πολυκεντρικές μελέτες προκύπτει ότι τα διάφορα σκευάσματα ασβεστίου που παίρνουν οι ασθενείς με οστεοπόρωση δεν τους προφυλάσσουν από τα κατάγματα. Υπολογίζεται ότι 3 εκατομμύρια άνθρωποι στην Αγγλία παίρνουν σκευάσματα ασβεστίου για να αποφύγουν πιθανά κατάγματα, ενώ η Εθνική Επιστημονική Εταιρεία Οστεοπόρωσης γνωμάτευσε ότι όταν ένα άτομο τρέφεται με τροφές πλούσιες σε ασβέστιο δεν έχει ανάγκη να καταφεύγει στα σκευάσματα ασβεστίου. Από τις τροφές αυτές ο άνθρωπος μπορεί να προσλάβει 700 mg ασβεστίου την ημέρα. Τροφές πλούσιες σε ασβέστιο θεωρούνται το γάλα, το τυρί, τα λαχανικά και ιδιαίτερα τα φύλλα τους. Ομως ειδικότερα για τους καρδιοπαθείς με οστεοπόρωση, θα πρέπει τα γαλακτοκομικά να είναι αποβουτυρωμένα με περιεκτικότητα 0% σε λιπαρά.

Τέλος, η Βρετανική Εταιρεία Οστεοπόρωσης καταλήγει ότι εάν ένα άτομο παίρνει το απαραίτητο ασβέστιο από τις τροφές και επιπρόσθετα λαμβάνει βιταμίνη D και εκτίθεται όσο πρέπει στον ήλιο, δεν έχει ανάγκη πρόσθετων σκευασμάτων ασβεστίου.Η μελέτη αυτή συμπεριέλαβε άτομα άνω των 40 ετών, κατά συνέπεια δεν αναφέρεται σε άτομα κάτω των 40 ετών που παίρνουν ασβέστιο για οποιαδήποτε άλλη παθολογική αιτία.

Τα ευρήματα της μελέτης αυτής θα αποκτήσουν ιδιαίτερη σημασία εάν επιβεβαιωθούν από άλλες αντίστοιχες μελέτες. Ομως, προς το παρόν, τα ευρήματα αυτά καλό είναι να λαμβάνονται υπόψη από τους καρδιολόγους, αλλά και τους γενικούς ιατρούς, όταν αποφασίζουν τη χορήγηση ασβεστίου σε οστεοπορωτικούς ασθενείς. Υπό την έννοια αυτή, οι ασθενείς πρέπει να βρίσκονται σε στενότερη παρακολούθηση. Αυτό μπορεί να γίνει με την αξονική στεφανιογραφία, η οποία παρέχει τη δυνατότητα παρακολούθησης του εναποτιθέμενου ασβεστίου πάνω στα τοιχώματα των στεφανιαίων αρτηριών κατά τη διάρκεια της θεραπείας.

Γενικότερα, τα άτομα της τρίτης ηλικίας έχουν διαφορετική συμπεριφορά, όχι μόνο στη λήψη του ασβεστίου, αλλά και οποιουδήποτε άλλου φαρμάκου όσον αφορά τη δραστικότητα ή τις παρενέργειες, οι οποίες είναι διαφορετικές στις νεότερες ηλικίες.

Δημήτριος Θ. Κρεμαστινός
Καθηγητής Καρδιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών