Η ρύπανση απασχολεί σήμερα όλο τον κόσμο. Οι περιβαλλοντολόγοι καθημερινά προειδοποιούν: Η ατμόσφαιρα είναι η ίδια η ζωή της Γης, γι΄αυτό και η ατμοσφαιρική ρύπανση αποτελεί καθημερινό θέμα όλων των μέσων ενημέρωσης παγκόσμια. Στις αρχές τις δεκαετίας του ΄70 αμέσως μετά την μεταπολίτευση ένας Υπουργός Υγείας είχε δηλώσει: "Φέρτε μου ένα νεκρό από την ατμοσφαιρική ρύπανση και θα πεισθώ ότι είναι επιβλαβής για την Δημόσια Υγεία". Ήταν η πρώτη περίοδος μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας τότε που οι νέοι της εποχής εκείνης γεμάτοι οράματα πίστευαν σε μια νέα Ελλάδα. Τότε συγκεκριμένα μια παρατεταμένη μεγάλη απεργία των ιατρών η οποία μεταξύ των αιτημάτων είχε και την ατμοσφαιρική ρύπανση της Αθήνας, ανάγκασε τον τότε Υπουργό Υγείας να προβεί σ΄αυτή την ιστορική δήλωση.

Όμως, για την εποχή του ο συγκεκριμένο υπουργός δεν είχε και πολύ άδικο. Τότε η ατμοσφαιρική ρύπανση ενοχοποιείτο κυρίως σαν αιτία της επιδείνωσης πνευμονικών παθήσεων. Οι καρδιοπαθείς εθεωρείτο ότι επηρεάζονται έμμεσα αλλά όχι σημαντικά. Σήμερα υπό το φως νεότερων δεδομένων φαίνεται ότι τα πράγματα αλλάζουν. Μια πρόσφατη μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου που δημοσιεύθηκε στο European Heart Journal φαίνεται ότι δίνει νέες διαστάσεις στην ατμοσφαιρική ρύπανση από την καύση των πετρελαιοειδών. Η συγκεκριμένη αυτή μελέτη λέει ότι ειδικά μόρια και όχι τα αέρια της καύσης αυτά καθ΄εαυτά είναι η αιτία που καταστρέφει το εσωτερικό τοίχωμα των αρτηριών με αποτέλεσμα να δημιουργούνται θρόμβοι μέσα στις αρτηρίες με επακόλουθο την εκδήλωση εμφραγμάτων στην καρδιά ή εγκεφαλικών αγγειακών επεισοδίων. Τα χημικά αυτά μόρια που βρίσκονται μέσα π.χ. στον καπνό που βγαίνει από την εξάτμιση ενός αυτοκινήτου, ενεργοποιούν τις ελεύθερες ρίζες που θεωρούνται τα χημικά εκείνα στοιχεία που προσβάλουν το ενδοθήλιο των αρτηριών (εσωτερικός χιτώνας) και τον καταστρέφουν. Έτσι ο κατεστραμμένος χιτώνας αδυνατεί να παράγει τις αγγειοδιασταλτικές και αντιθρομβωτικές ουσίες που παράγει φυσιολογικά με αποτέλεσμα οι αρτηρίες να παθαίνουν ευκολότερα σπασμό και να θρομβόνονται.

Οι ερευνητές που συμμετέχουν στη συγκεκριμένη αυτή μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου εισηγούνται δύο τρόπους για να αποφεύγεται η βλαστική αυτή επίδραση των μορίων που υπάρχουν μέσα στα καυσαέρια. Είτε τα πετρελαιοειδή να υφίστανται ειδική επεξεργασία προτού φθάσουν στο εμπόριο ή τα αυτοκίνητα να έχουν ειδικά όργανα που να συλλαμβάνουν τα επικίνδυνα αυτά μόρια προτού ρυπάνουν την ατμόσφαιρα.

Έτσι, η επικρατούσα μέχρι σήμερα άποψη, ότι ο καπνός και το κάπνισμα καταστρέφουν τις αρτηρίες του οργανισμού φαίνεται ότι δεν ευσταθεί απόλυτα. Παρόλα αυτά δεν παύει το κάπνισμα να είναι η κύρια αιτία καρδιολογικού θανάτου που οδηγεί περίπου 5 εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο στην άλλη ζωή. Τώρα, εάν ένας είναι ήδη καπνιστής και ζει σε περιβάλλον με υψηλή ατμοσφαιρική ρύπανση από καύση πετρελαιοειδών θεωρείται ένα άτομο ιδιαίτερα επιβαρυμένο που δύσκολα θα αποφύγει το καρδιαγγειακό ή εγκεφαλικό επεισόδιο.

Όμως, οποιαδήποτε και εάν είναι η κατάληξη του θέματος οι ασθενείς με επίσημη καρδιοπάθεια και ειδικότερα αυτοί που πάσχουν από στεφανιαία νόσο ή γενικότερες αγγειοπάθειες θα πρέπει να αποφεύγουν να ζουν σε περιοχές με αυξημένη ατμοσφαιρική ρύπανση κυρίως ρύπανση από αυτοκίνητα.

Δημήτριος Θ. Κρεμαστινός
Καθηγητής Ιατρικής Σχολής
Πανεπιστημίου Αθηνών