Το κάπνισμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αλλά και το παθητικό κάπνισμα ενοχοποιείται για πλήθος επιπλοκών της κύησης. Ενέχει κινδύνους όχι μόνο για τη μητέρα αλλά κυρίως για το έμβρυο, οι οποίοι θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη πριν η γυναίκα αποφασίσει να μείνει έγκυος. Επειδή λοιπόν κάθε γυναίκα θέλει να φέρει στη ζωή ένα υγιές παιδί, καλό είναι να διακόψει το κάπνισμα 4-5 μήνες πριν από τη σύλληψη.

Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι οι επιστήμονες κρούουν συνεχώς τον κώδωνα του κινδύνου, καθώς νέες μελέτες για τις επιπτώσεις του καπνίσματος φέρνουν στο φως της δημοσιότητας δεδομένα που καθιστούν την ανάγκη διακοπής του καπνίσματος ακόμα πιο επιτακτική.

Είναι ευρέως γνωστό ότι οι έγκυες καπνίστριες έχουν αυξημένες πιθανότητες να γεννήσουν ένα λιποβαρές μωρό (20-30%) ή να γεννήσουν πρόωρα (14%), ενώ ιδιαίτερα σημαντικό είναι και το ποσοστό των νεογνικών θανάτων (10%). Ωστόσο, αυτές είναι κάποιες από τις συνέπειες του καπνίσματος και μόνον εάν καταφέρουν να φτάσουν ως τον τοκετό. Διότι το κάπνισμα έχει σοβαρές επιπτώσεις και στην υγεία των εγκύων, μερικές από τις οποίες μπορεί να είναι η αποκόλληση του πλακούντα, πρόδρομο πλακούντα, αιμορραγίες και αυτόματη αποβολή.

Η διακοπή του καπνίσματος πριν την εγκυμοσύνη ή έστω στην αρχή της, συμβάλει στην επιβίωση των νεογνών και στην ελαχιστοποίηση των οφειλόμενων στο κάπνισμα επιπλοκών της εγκυμοσύνης, όπως άλλωστε έχει καταδείξει πλήθος μελετών.

Η φυσιολογική ανάπτυξη του εμβρύου εξαρτάται, πέραν των άλλων, και από την σωστή χρησιμοποίηση των θρεπτικών συστατικών που λαμβάνονται από τη μητέρα. Η νικοτίνη, η πίσσα και το μονοξείδιο του άνθρακα που παράγεται από το κάπνισμα, φτάνουν στο έμβρυο, μέσω του πλακούντα, μειώνουν την ποσότητα οξυγόνου που χρειάζεται ο οργανισμός του και εμποδίζουν την απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών που είναι απαραίτητα για την σωστή ανάπτυξή του.

Οι μακροχρόνιες επιπτώσεις του καπνίσματος στα παιδιά των οποίων οι μητέρες κάπνιζαν στην εγκυμοσύνη είναι πολυάριθμες. Η βλαπτική αυτή συνήθεια έχει ενοχοποιηθεί για ανάπτυξη διαβήτη, παχυσαρκίας, καρδιοπάθειες, παθήσεις του κεντρικού νευρικού συστήματος, καθυστέρηση στη διανοητική τους ανάπτυξη, αυτισμό, αναπνευστικά προβλήματα… και η “λίστα” δεν τελειώνει εδώ…

Ο τοκετός δεν απαλλάσσει τη μητέρα από την “υποχρέωση” να μείνει μακριά από το κάπνισμα, καθώς και με το θηλασμό μεταφέρεται νικοτίνη στο νεογέννητο. Επίσης έχει αποδειχθεί ότι τα θρεπτικά συστατικά του μητρικού γάλακτος είναι λιγότερα όταν η μητέρα καπνίζει.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η μείωση του αριθμού των τσιγάρων ή η επιλογή των λεγόμενων “ελαφρών” τσιγάρων δεν είναι ασφαλής, ακόμα κι αν η ένταση των συμπτωμάτων που θα αναπτύξει το έμβρυο έχει σχετιστεί με τον αριθμό των τσιγάρων και την περιεκτικότητά τους σε νικοτίνη. Δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για τον ασφαλή αριθμό των τσιγάρων, οπότε μόνο η διακοπή του καπνίσματος εξασφαλίζει την αποφυγή των συνεπειών του στα παιδιά.

Το παθητικό κάπνισμα είναι το ίδιο επιβλαβές τόσο για τις έγκυες όσο και για τα νεογνά. Τελευταία μάλιστα έχει γίνει ιδιαίτερος λόγος για το «κάπνισμα από τρίτο χέρι». Εχει διαπιστωθεί ότι ο καπνός που επικάθεται στα μαλλιά, στα ρούχα, στα υφάσματα, στα χαλιά απορροφάται από αυτά και σχηματίζει καρκινογόνες ουσίες. Επομένως, τα βρέφη και γενικότερα τα παιδιά δεν πρέπει να έρχονται σε επαφή με τίποτα που έχει εκτεθεί σε καπνό, αλλά αντιθέτως να ζουν σ’ ένα καθαρό περιβάλλον, όπου όλοι θα σέβονται την υγεία τόσο της μητέρας όσο και του παιδιού.

Όσον αφορά στην ανησυχία της μέλλουσας μητέρας για αύξηση του σωματικού της βάρους με τη διακοπή του καπνίσματος θα πρέπει να επισημανθεί ότι το βάρος δεν αυξάνεται υπερβολικά εάν η γυναίκα προσέχει την ποιότητα και την ποσότητα της τροφής που καταναλώνει και εάν ασκείται. Οπότε, με μια διατροφή υψηλής θρεπτικής αξίας και ένα πρόγραμμα ειδικών ασκήσεων που συστήσει ο γυναικολόγος μπορεί να ελέγξει το βάρος που θα πάρει, το οποίο ούτως ή άλλως θα χάσει μετά τον τοκετό.

Για να έχει λοιπόν η έγκυος μια ασφαλή εγκυμοσύνη, για να προστατεύσει το έμβρυο και να αποκτήσει ένα υγιές παιδί, το οποίο θα έχει λιγότερες πιθανότητες να καπνίσει μεγαλώνοντας, πρέπει να πει NAI στη διακοπή του καπνίσματος, OXI στο παθητικό κάπνισμα, OXI στο κάπνισμα από “τρίτο χέρι”, έγκαιρα και αποφασιστικά.

Ευάγγελος Γκικόντες
Μαιευτήρας - Γυναικολόγος,
Επιστημονικός υπεύθυνος του Κέντρου «Διαγνωστική Έρευνα»