Η παχυσαρκία είναι αρρώστια ή είναι αποτέλεσμα υπερσιτισμού; Το ερώτημα είναι εύλογο όμως η απάντησή του δεν είναι πάντα τόσο απλή. Αναμφισβήτητα η παχυσαρκία αποτελεί ένα από τους παράγοντες κινδύνου που προδιαθέτουν για καρδιοπάθειες και ιδιαίτερα για στεφανιαία νόσο. Όταν μάλιστα η παχυσαρκία συνδυάζεται με άλλους παράγοντες κινδύνου όπως το κάπνισμα, τότε η παχυσαρκία πολλαπλασιάζει την καταστροφικότητά της. Η παχυσαρκία μέσα στο πλαίσιο του λεγόμενου μεταβολικού συνδρόμου, δηλαδή τη διαταραχή των λιπιδίων (χοληστερίνης), την αυξημένη αρτηριακή πίεση, τον λανθάνοντα ή έκδηλο σακχαρώδη διαβήτη, αναγορεύεται σε παράγοντα κινδύνου πρώτης γραμμής.

Σήμερα η μάχη κατά της παχυσαρκίας πρέπει να αρχίζει πολύ νωρίς. Ο επικεφαλής του Εθνικού Forum Παχυσαρκίας της Αγγλίας Dr. David Haslam ισχυρίζεται ότι η ηλικία των 4 ετών είναι αποφασιστική για την παχυσαρκία και το μέλλον του παχύσαρκου παιδιού. Και τούτο γιατί εάν το παιδί στην ηλικία των 4 ετών, τότε που αρχίζει η σχολική περίοδος είναι ήδη παχύσαρκο, η μάχη θεωρείται χαμένη. Ο τρόπος ζωής και ιδιαίτερα η διατροφή αποφασίζεται στη σπιτική ζωή. Ένα στα 5 παιδιά αρχίζει τη σχολική του ζωή υπέρβαρο ή παχύσαρκο. Τα παιδιά αυτά αποδεδειγμένα έχουν αυξημένες πιθανότητες κατά την ενηλικίωσή τους να προσβληθούν από σακχαρώδη διαβήτη, καρδιοπάθειες, παθήσεις των ποδιών και των αρθρώσεων σε συνδυασμό με σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα. Ακόμα και τα αυξημένα ποσοστά καρκίνου συνδυάζονται με την παχυσαρκία της παιδικής ηλικίας.

Επιβεβαίωση όλων αυτών των δεινών είναι και η παρατήρηση των γενικών ιατρών του Maastrich της Ολλανδίας που αναφέρει ότι οι παχύσαρκοι τούς επισκέπτονται στο ιατρείο τους συχνότερα από τους καπνιστές. Αυτό αποδίδεται στο ότι οι παχύσαρκοι πέραν από τις γνωστές επιπλοκές του καπνιστή που σχετίζονται συνήθως με καρδιοπάθειες, παρουσιάζουν και μυοσκελετικά προβλήματα καθώς και χρόνιες παθήσεις των αρθρώσεων που επιδεινώνονται ή και προκαλούνται από το υπερβολικό βάρος.

Πολλοί επιστήμονες είναι αυτοί που ισχυρίζονται ότι η θεραπεία της παχυσαρκίας πρέπει να αρχίζει από την εγκυμοσύνη, όπου η υπέρβαρη έγκυος προδιαθέτει στη γέννηση υπέρβαρου παιδιού. Γι’ αυτό μέσα στη σωστή παρακολούθηση της εγκυμοσύνης πρέπει να κατέχει πρωτεύουσα θέση το σωματικό βάρος της εγκύου σε συνδυασμό πάντα με τη σωστή διατροφή και άσκηση. Είναι χαρακτηριστικό για τον τεράστιο αγώνα που δίνεται κατά της παχυσαρκίας η θέση του Υπουργού Υγείας της Αγγλίας, ο οποίος μιλώντας στο BBC ετόνισε ότι οι γενικοί ιατροί δεν πρέπει να χρησιμοποιούν τον όρο παχύσαρκος αλλά τον όρο χοντρός, γιατί έτσι θα επηρεάζουν περισσότερο τους ασθενείς τους να χάσουν το επί πλέον βάρος τους.

Οι απόψεις αυτές του Υπουργού Υγείας της Αγγλίας στηρίζονται σε γνώμες εμπειρογνωμόνων που ισχυρίζονται ότι ο όρος χοντρός ψυχολογικά δημιουργεί περισσότερες ενοχές και εξαναγκάζει τον υπέρβαρο να αντιδράσει ενεργητικά. Αντίθετα ο όρος παχύσαρκος θεωρείται περισσότερο ιατρικός και απενοχοποιεί τον υπέρβαρο δημιουργώντας του την εντύπωση ότι κατά κάποιο τρόπο ο ίδιος δεν συμμετέχει στην ευθύνη της παχυσαρκίας.

Αναμφισβήτητα ο παχύσαρκος έχει γονιδιακή επιβάρυνση, αυτό που παλιότερα αποκαλούσαν προδιάθεση. Όμως η γονιδιακή έκφραση έχει διαφορετική βαρύτητα από άτομο σε άτομο. Άλλος έχει ισχυρή γονιδιακή έκφραση που ό,τι και να κάνει θα καταλήξει παχύσαρκος και άλλος γίνεται παχύσαρκος ύστερα από υπερσίτιση και παντελή έλλειψη άσκησης μέχρι και ακινησία.

Άλλωστε τα γονίδια σπάνια μόνα τους δημιουργούν παχυσαρκία γιατί πάντοτε ισχύει ο γενετικός κανόνας ότι τα γονίδια οπλίζουν το όπλο, όμως το περιβάλλον πατά την σκανδάλη για να εκπυρσοκροτήσει. Στην περίπτωση της παχυσαρκίας το πάτημα της σκανδάλης εκφράζεται με την υπερσίτιση και την ακινησία.


Δημήτριος Θ. Κρεμαστινός
Καθηγητής Καρδιολογίας
Πανεπιστημίου Αθηνών
Πρόεδρος Ελληνικού Κολλεγίου Καρδιολογίας