Η παχυσαρκία αποτελεί ένα μεγάλο κεφάλαιο στον κλάδο της δημόσιας υγείας. Αμέτρητες ειδικότητες ασχολούνται και προσπαθούν με ορθόδοξους και ανορθόδοξους τρόπους να λύσουν ή να πείσουν ότι μπορούν να λύσουν τη νέα αυτή μάστιγα, ενώ τεράστια χρηματικά ποσά δαπανώνται στο βωμό της. Ωστόσο το πρόβλημα παραμένει.


Τι είναι αυτό που κάνει την παχυσαρκία ένα τόσο δυσεπίλυτο πρόβλημα;

Αντίθετα με μη απαραίτητες συνήθειες που επιβαρύνουν την υγεία όπως το κάπνισμα και τα ναρκωτικά, η παχυσαρκία έχει να κάνει με δύο παραμέτρους που είναι αναπόσπαστα κομμάτια της ζωής μας: την ενεργειακή πρόσληψη (φαγητό) και την ενεργειακή δαπάνη (άσκηση).

Ακόμα και σε ένα περιβάλλον με αποκλειστικά ισορροπημένες διατροφικές επιλογές, πληθώρα επιλογών φυσικής δραστηριότητας και ελάχιστες ευκαιρίες για καθιστική ζωή, πάντα θα υπάρχει ένας παράγοντας που δεν μπορεί να ελεγχθεί από καμία εξωτερική ή κοινωνική επιβολή: η ελεύθερη βούληση.

Με άλλα λόγια και πάλι θα υπάρχουν άτομα που θα επιλέξουν να φάνε και να καθίσουν περισσότερο.


Μεγάλες προσδοκίες

Ένα δεύτερο εμπόδιο στην απώλεια βάρους είναι οι μη ρεαλιστικοί στόχοι. Τα περισσότερα άτομα που επισκέπτονται διαιτολόγο έχουν σαν προτεραιότητα να χάσουν βάρος γρήγορα. Και συχνά με κάθε θυσία.

Ωστόσο η λογική αυτή δυναμιτίζει τη βασική αρχή κάθε σωστής προσέγγισης που στοχεύει στην απώλεια βάρους και αυτή είναι η υιοθέτηση διατηρήσιμων υγιεινών διατροφικών συνηθειών. Ο στόχος ενός σωστού προγράμματος απώλειας βάρους είναι η εκπαίδευση του ατόμου και η σταδιακή αλλαγή των συνηθειών. Η απώλεια βάρους είναι το φυσικό επακόλουθο και όχι η κινητήρια δύναμη της προσπάθειας.


Όταν το άτομο θέλει να χάσει βάρος γρήγορα

Η ανυπομονησία είναι κακός σύμβουλος στην απώλεια βάρους. Όπως δεν παίρνουμε κιλά από τη μια μέρα στην άλλη, δεν μπορούμε να περιμένουμε να τα χάσουμε σε μια νύχτα. Ο συνιστώμενος ρυθμός απώλειας βάρους προκειμένου η προσπάθεια να είναι ασφαλής και ποιοτική είναι μισό έως ένα κιλό την εβδομάδα. Φυσικά το εύρος διαφοροποιείται ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του κάθε ατόμου

. Επίσης ένα άτομο που ασκείται έντονα, ενδέχεται να μη χάνει γρήγορα βάρος, ωστόσο η εικόνα και η σύσταση σώματος του να βελτιώνονται θεαματικά.

Επομένως η εμμονή με την ένδειξη της ζυγαριάς μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένα, ίσως και άδικα συμπεράσματα. Σε κάθε περίπτωση η προσέγγιση πρέπει να είναι εξατομικευμένη και η έμφαση να δίνεται στην προσπάθεια και όχι στον αριθμό των κιλών που χάνονται.

Διαδικασία: τι περιμένει ένα άτομο κατά τη διάρκεια απώλειας βάρους

Η πλειοψηφία των ατόμων που επισκέπτονται διαιτολόγο περιμένουν να πάρουν ένα χαρτί στο οποίο αναγράφεται αναλυτικά και πολύ συγκεκριμένα τι πρέπει και τι δεν πρέπει να φάνε. Φυσικά η παροχή ενός δομημένου διαιτολογίου είναι χρήσιμη προκειμένου το άτομο να μπει σε μια σειρά, ωστόσο η δέσμευση με το πρόγραμμα συχνά εμποδίζει το άτομο να δρα αυτόνομα.

Επίσης, πολύ συχνά το μυαλό των ατόμων που θέλουν να χάσουν βάρος μονοπωλεί η ένδειξη της ζυγαριάς. Ο στόχος είναι να χαθούν τα κιλά, να δείξει η ζυγαριά το επιθυμητό νούμερο που θεωρείται ‘ιδανικό’.

Και έτσι το άτομο καταλήγει να βλέπει το δέντρο και να χάνει το δάσος. Τη νοοτροπία αυτή συχνά ικανοποιούν οι ‘μαγικές’ δίαιτες που υπόσχονται γρήγορη απώλεια βάρους. Ωστόσο η απώλεια αυτή -αν τελικά επιτευχθεί- διαρκεί μόνο όσο και η δίαιτα. Στην πραγματικότητα, η αναζήτηση της μαγικής λύσης που κρύβεται σε κρυφούς συνδυασμούς τροφίμων, ομάδες αίματος, αρνητικές θερμίδες, χάπια, και ότι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε αποτυχία και εγκατάλειψη της προσπάθειας.


Απογοήτευση

Υπάρχουν περιπτώσεις που το άτομο ακολουθεί αυστηρά ένα ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής αλλά δε χάνει βάρος. Ή χάνει και κάποια στιγμή ‘κολλάει’, ενώ δεν υπάρχει περιθώριο για περαιτέρω διατροφικό περιορισμό. Η φάση αυτή είναι αρκετά επικίνδυνη και απαιτεί λεπτούς χειρισμούς, καθώς συχνά αποτελεί αιτία παραίτησης και επαναφοράς στις παλιές συνήθειες.

Αν το άτομο είναι κατά τα άλλα υγιές, η μόνη λύση είναι η (περισσότερη) άσκηση και επιμονή, καθώς και η αναγνώριση της προσπάθειας και η υποστήριξη του ατόμου από το περιβάλλον του.


Η συνεχής ενασχόληση με τις δίαιτες βλάπτει σοβαρά την υγεία

Η συνεχής ενασχόληση με δίαιτες οδηγεί στην ανάπτυξη μιας σχέσης αγάπης-μίσους με το φαγητό. Ειδικά οι νέες γυναίκες φτάνουν στο σημείο να νιώθουν τύψεις ακόμα και μετά από μηδαμινές παρεκκλίσεις. Σαν αποτέλεσμα μια μικρή ατασθαλία γίνεται συνώνυμη της καταστροφής και της αποτυχίας. Φυσικά η στάση αυτή είναι ολότελα λανθασμένη.

Η απώλεια βάρους είναι μια διαδικασία που παίρνει χρόνο και είναι φυσικό κάποιες φορές να υπάρξει απόκλιση από το επιθυμητό. Στην πραγματικότητα οι συγκυρίες αυτές είναι χρήσιμες αφού αποτελούν ευκαιρίες για εκμάθηση τεχνικών αποδοχής, απενοχοποίησης και καλύτερης διαχείρισης των παρεκκλίσεων.

Σύμφωνα με τα παραπάνω είναι προφανές ότι οι παράμετροι που μπορούν να αποτελέσουν εμπόδιο στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας είναι πολλές και διαφορετικές, ενώ το κλειδί για την αντιμετώπιση της κρύβεται στις εξής αρχές: εξατομίκευση, σωστή καθοδήγηση, υποστήριξη, επιμονή, υπομονή και ρεαλιστικές προσδοκίες.

Μαρία Κολοτούρου
Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, MSc, www.dietforall.gr
Με την επιμέλεια του Πανελλήνιου Συλλόγου Διαιτολόγων