Η 2α Ιουνίου έχει οριστεί ως Παγκόσμια Μέρα Διατροφικών Διαταραχών (World Eating Disorders Action Day). Δυστυχώς, στην Ελλάδα αυτή η μέρα περνά σχεδόν απαρατήρητη, όταν στις υπόλοιπες χώρες του κόσμου έχει σημάνει συναγερμός λόγω της έξαρσης της νόσου. Τα παγκόσμια στοιχεία είναι σοκαριστικά: 780.000.000 άτομα σε όλο τον κόσμο νοσούν από διατροφικές διαταραχές.

Η ελληνική πολιτεία δεν δίνει τη βαρύτητα που αρμόζει στο θέμα, καθώς κρίνει πως πρόκειται για μια ψυχική νόσο άνευ μεγάλης ουσίας. Συντηρεί, δε, όλους τους μύθους γύρω από αυτή. Την ίδια στιγμή, μια ολόκληρη γενιά οδεύει προς την καταστροφή. Ακόμη και τα παχύσαρκα παιδιά, στα οποία εστιάζει το κράτος, είναι πολύ πιθανό στην εφηβεία να νοσήσουν από διατροφικές διαταραχές.

Η πραγματικότητα είναι πως είμαστε μια κοινωνία λιποφοβική και αυτό έχει ως συνέπεια αρκετοί ασθενείς και οι οικογένειές τους να μην λαμβάνουν τη δέουσα βοήθεια στα πρώτα στάδια της νόσου. Η συνέχεια είναι λίγο πολύ γνωστή: Η ασθένεια υποτιμάται και το στενό περιβάλλον μπαίνει στο στόχαστρο.

Μήπως ήρθε η ώρα, κόντρα στις συνθήκες και τα εμπόδια να δώσουμε στη νόσο την προσοχή που της πρέπει και να επιστρατεύσουμε τα σύγχρονα «εργαλεία», τα οποία μας παρέχει πλέον η διεθνής επιστημονική κοινότητα για να την αντιμετωπίσουμε; Η άγνοια σκοτώνει. Το ίδιο και η ημιμάθεια.

Με αφορμή αυτή την παγκόσμια μέρα, θα ήθελα ν’ αναφερθώ ενδεικτικά στους πιο διαδεδομένους μύθους γύρω από τις διατροφικές διαταραχές, αποδομώντας τους με μοναδικό στόχο την ενημέρωση του ελληνικού κοινού.

Πρόκειται για μια ψυχολογική με κοινωνικές προεκτάσεις νόσο. Μόνες τους οι ασθενείς πρέπει να αποφασίσουν να γίνουν καλά.

Οι διατροφικές διαταραχές έχουν σοβαρό βιολογικό- γονιδιακό υπόβαθρο το οποίο σε συνδυασμό πάντα με περιβαλλοντικούς παράγοντες που πυροδοτούνται από μια ακραία δίαιτα, αναπόφευκτα οδηγούν τους ασθενείς σε διατροφική διαταραχή. Η νόσος επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα της ζωής των ασθενών καθώς και τις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Έτσι πολύ συχνά οι ασθενείς αποσύρονται κοινωνικά, εξαιτίας της ανισορροπίας συγκεκριμένων περιοχών του εγκεφάλου και συγκεκριμένα του νευρωνικού κυκλώματος. Το 2009 η Ακαδημία Διατροφικών Διαταραχών όρισε τις διατροφικές διαταραχές ως Brain Based Mental illness.
Διατροφική διαταραχή εμφανίζουν «τα κοριτσάκια» που θέλουν να μοιάσουν στα «ανορεκτικά μοντέλα». Άρα το επιλέγουν γιατί θέλουν να είναι αδύνατες.
Κανένας δεν επιλέγει να ζήσει την κόλαση. Το γεγονός ότι πολλοί το πιστεύουν αυτό, συμπεριλαμβανομένων και ορισμένων ειδικών, διαμορφώνει μια πάγια αντίληψη και στους ίδιους τους ασθενείς, οι οποίοι πείθονται ότι πρόκειται για μια συνειδητή επιλογή. Η αλήθεια είναι ότι δεν πρόκειται για επιλογή. Όλοι θέλουμε να είμαστε υγιείς! Είναι φυσιολογικό να λέμε σε κάποιον με καρκίνο ότι επέλεξε να νοσήσει; Ας μην ξεχνάμε ότι οι ασθενείς με ανορεξία έχουν ανοσογνωσία, δηλαδή φθάνουν στο σημείο να μην αναγνωρίζουν την κατάσταση στην όποια βρίσκονται και αυτό γιατί ο εγκέφαλος είναι τυφλός σε κάποια σημεία, οπότε το σήμα είναι διαστρεβλωμένο.

Μόνο η ανορεξία είναι διατροφική διαταραχή. Αν είσαι σε φυσιολογικό βάρος δεν έχεις τίποτα, απλά εμμονή.

Επειδή τα αποτελέσματα του ακραίου υποσιτισμού είναι σοκαριστικά, έχει επικρατήσει η αντίληψη ότι αν δεν είναι κάποιος αποστεωμένος δεν έχει τίποτα. Είναι χρήσιμο, λοιπόν, να ξεκαθαρίσουμε ότι το βάρος είναι απλά μια συνιστώσα του προβλήματος. Πολλοί ασθενείς έχουν φυσιολογικό βάρος και υποφέρουν με τον ίδιο ή ανάλογο τρόπο, όπως και τα άτομα που βρίσκονται σε βαριά ανορεξία, παρουσιάζοντας κοινές συμπεριφορές και σκέψεις.

Οι οικογένειες και κυρίως οι μητέρες φταίνε που πιέζουν τα κορίτσια να είναι αδύνατα ή τα θέλουν τέλεια.

Ένας από τους μεγαλύτερους μύθους, λόγω του οποίου μάλιστα πολλές φορές η οικογένεια αποκλείεται από τη θεραπεία. Η αλήθεια είναι, όμως, ότι καμία έρευνα δεν αποδεικνύει ότι οι οικογένειες προκαλούν διατροφική διαταραχή στα παιδιά τους. Αντίθετα, η εμπλοκή τους θεωρείται καθοριστικός παράγοντας στην ανάρρωση. Όσο πιο πολύ ενημερώνονται και εκπαιδεύονται οι γονείς, τόσο πιο αποτελεσματικοί γίνονται.
Πρόκειται για μια ασθένεια που αφορά τις γυναίκες καθώς οι άντρες δεν ασχολούνται με την εμφάνιση τους.

Πολλοί πιστεύουν ότι τα πρότυπα ομορφιάς και της ισχνότητας αφορούν μόνο τις γυναίκες. Και όμως, έρευνες αποκαλύπτουν ότι το 30% των ατόμων που νοσούν είναι άντρες, οι οποίοι πέφτουν στην παγίδα της νόσου κυρίως μέσω της υπεράσκησης και της αλλαγής των διατροφικών τους συνηθειών, με στόχο την απόκτηση του τέλειου γραμμωμένου σώματος.

Οι ασθενείς «τα έχουν όλα και είναι κακομαθημένες», ενώ τα κορίτσια που παλεύουν για το μεροκάματο δεν έχουν την πολυτέλεια να νοσήσουν.
Οι διατροφικές διαταραχές δεν κάνουν ταξικές διακρίσεις. Αντιθέτως, όπου υπάρχει επισιτιστική κρίση τα ποσοστά της βουλιμίας και της παχυσαρκίας αυξάνονται αισθητά.

Οι διατροφικές διαταραχές είναι ένα καπρίτσιο που θα περάσει.

Αυτή είναι μεγαλύτερη παγίδα. Πρόκειται για την πιο θανατηφόρα ψυχική νόσο, η οποία αφήνει πίσω της περισσότερα θύματα από ό,τι οι ναρκωτικές ουσίες και το αλκοόλ.

Είναι μια ανίατη νόσος.

Η πλήρης ανάρρωση είναι απολύτως εφικτή με τις νέες τεχνικές θεραπείας και πάντα με την υποστήριξη εξειδικευμένης ομάδας, καθώς και της οικογένειας ή του ευρύτερου περιβάλλοντος. Το μεγαλύτερο θέμα στις διατροφικές διαταραχές είναι ότι μεγάλο ποσοστό των ειδικών που κάνουν θεραπεία δεν είναι εξειδικευμένοι στη νόσο, με αποτέλεσμα να καθυστερεί πολύ η ίαση.

Το μόνο σίγουρο είναι ότι η ενημέρωση του κοινού είναι καθοριστικής σημασίας, όπως και η εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας σε θέματα διάγνωσης και διαχείρισης της νόσου. Και βέβαια, η διάθεση κονδυλίων για την ενίσχυση των δημοσίων δομών και της έρευνας κρίνεται απαραίτητη. Κάποια στιγμή πρέπει να δείξουμε επιτέλους σεβασμό και να βρεθούμε αποτελεσματικά στο πλάι των χιλιάδων ασθενών που νοσούν στη χώρα μας.

Μαρία Τσιάκα
Πρόεδρος του Ελληνικού κέντρου διατροφικών διαταραχών
Yποψήφια διδάκτωρ στο Τμήμα Ψυχολογικής Ιατρικής και Ψυχιατρικής του Institute of Psychiatry, King’s College London. Επίσης
Μέλος διαφόρων Συλλόγων και Οργανισμών, όπωςEFTA (European Family Therapy Association), ECED (European Council on Eating Disorders), AED (Academy of Eating Disorders), IAEAP (International Association for Eating Disorders Professionals).

---

Διαβάστε περισσότερα άρθρα...