Με μια πρώτη ματιά η βότκα θεωρείται βαρύ ποτό σε σχέση με το ουίσκι που θεωρείται το ευεργετικό ποτό για τους καρδιοπαθείς, γιατί προκαλεί αγγειοδιαστολή των αρτηριών και ειδικά των στεφανιαίων. Εντούτοις σε ένα ειδικό περιοδικό, το «Αλκοολισμός: Κλινική και Εργαστηριακή έρευνα», δημοσιεύεται μελέτη η οποία τονίζει ότι η βότκα είναι καλύτερο ποτό από το ουίσκι όσον αφορά τις άμεσες επιπτώσεις τους, όπως πονοκέφαλος, ναυτία, δίψα, εύκολη κόπωση ακόμα και την επόμενη ημέρα.

Ομως πάντα εξακολουθεί να ισχύει ο γενικός αφορισμός, ότι η κατανάλωση οποιουδήποτε αλκοολούχου (οινοπνευματώδους) ποτού έχει ανεπιθύμητες άμεσες και απώτερες παρενέργειες ανάλογα με την ποσότητα του αλκοόλ που περιέχει. Τα όργανα που πλήττονται περισσότερο είναι το ήπαρ (συκώτι) και η καρδιά.

Η μέτρια κατανάλωση αλκοολούχων ποτών, μέχρι και δύο ποτήρια την ημέρα, συσχετίζεται με μείωση των καρδιαγγειακών συμβαμάτων, όμως η υπερκατανάλωση έχει αντίθετα αποτελέσματα. Το αλκοόλ προκαλεί βλάβες στην καρδιά και ιδιαίτερα στο μυοκάρδιο. Ειδικότερα, ουσίες όπως η αιθανόλη και οι μεταβολίτες της που περιέχονται στα οινοπνευματώδη ποτά θεωρούνται υπεύθυνες για τις κυτταρικές βλάβες.

Επιπρόσθετα, η διατροφή των αλκοολικών συνδέεται άμεσα με τις παρενέργειες των οινοπνευματωδών ποτών. Τροφές πτωχές σε βιταμίνες (π.χ. θειαμίνη), ιχνοστοιχεία (π.χ. σελήνιο) ή οινοπνευματώδη που περιέχουν κοβάλτιο ή μόλυβδο μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τη λειτουργία του μυοκαρδίου.

Για να εκδηλωθεί η αλκοολική μυοκαρδιοπάθεια θα πρέπει ένας άνδρας να καταναλώνει περίπου 80 γραμμάρια αλκοόλ ημερησίως (δηλ. 1 λίτρο κρασί ή 8 μπίρες) για 5 τουλάχιστον χρόνια. Για τις γυναίκες οι αντίστοιχες ποσότητες είναι μικρότερες.

Οι αλκοολικοί, ανεξάρτητα από τη μυοκαρδιοπάθεια που μπορούν να πάθουν, εμφανίζουν αυξημένα ποσοστά σε αιφνίδιους θανάτους που αποδίδονται σε αρρυθμίες, δηλαδή σε διαταραχές του ηλεκτρικού ρεύματος της καρδιάς. Οι πλέον επικίνδυνες αρρυθμίες είναι η κοιλιακή ταχυκαρδία ή η κοιλιακή μαρμαρυγή. Εντούτοις οι αλκοολικοί πολλές φορές υποφέρουν από παροξυσμούς κολπικής μαρμαρυγής, κολπικού πτερυγισμού ή από έκτακτες συστολές.

Οσον αφορά το κατά πόσον η αλκοολική μυοκαρδιοπάθεια θεραπεύεται, η απάντηση σχετίζεται με τη διακοπή των αλκοολούχων ποτών. Οσο πιο γρήγορα γίνεται η διακοπή τόσο τα αποτελέσματα είναι ικανοποιητικά. Η βελτίωση της καρδιακής λειτουργίας αρχίζει να εμφανίζεται 6 μήνες από τον χρόνο της διακοπής. Σε πολλές περιπτώσεις υπάρχει πλήρης αναστροφή και αποκατάσταση της καρδιακής λειτουργίας. Σε άλλες περιπτώσεις υπάρχει βελτίωση ή σταθεροποίηση της κατάστασης. Το αποτέλεσμα της διακοπής των οινοπνευματωδών ποτών εξαρτάται από το πόσο χρόνο ο άρρωστος έκανε χρήση αλκοόλ και από το πόσο βαριά ήταν η βλάβη του μυοκαρδίου που προκλήθηκε.

Ο αλκοολισμός εξακολουθεί να υπάρχει ακόμα ως κοινωνικό πρόβλημα κυρίως στις χώρες με ιδιαίτερα ψυχρό χειμώνα- χωρίς να είναι ευκαταφρόνητο το πρόβλημα στις υπόλοιπες.

Αναμφισβήτητα ανήκει στις περιπτώσεις εθισμού, που όμως σαφώς διαφοροποιείται από τη χρήση άλλων εξαρτησιογόνων ουσιών, όπως είναι τα ναρκωτικά.

Δημήτριος Θ. Κρεμαστινός
Καθηγητής Καρδιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών