Το ότι οι περιβαλλοντικές συνθήκες αποτελούν τη σκανδάλη που εκπυρσοκροτεί το περίστροφο των γονιδίων είναι πλέον γνωστό σε όλους. Με απλά λόγια, όταν οι περιβαλλοντικές συνθήκες παραμένουν σταθερές, τότε τα «κακά» γονίδια που προκαλούν οργανικές παθήσεις παραμένουν ανενεργά. Αντίθετα όταν μεταβάλλονται έστω και ελάχιστα οι περιβαλλοντικές συνθήκες, τότε αρχίζουν να ενεργοποιούνται τα παθολογικά γονίδια και εκδηλώνονται διάφορες παθήσεις.

Το πόσο όμως οι περιβαλλοντικές συνθήκες επηρεάζουν την καρδιά και τις καρδιοπάθειες δεν έχει μέχρι σήμερα μετρηθεί με αριθμούς. Παρότι είναι γνωστό ότι με τη βελτίωση των περιβαλλοντικών συνθηκών εξαλείφθηκαν σημαντικές παθήσεις, όπως π.χ. ο ρευματικός πυρετός και οι βαλβιδοπάθειες που αυτός προκαλεί, παραμένει άγνωστη η γενικότερη επίδραση των κλιματικών συνθηκών στον τρόπο λειτουργίας της καρδιάς και τις καρδιοπάθειες που αυτές προκαλούν.

Πάνω από 11.000 άνθρωποι χάθηκαν στη Γαλλία τον Αύγουστο του 2003 όταν η θερμοκρασία ξεπέρασε για πολλές μέρες τους 40°C. Το ίδιο καλοκαίρι οι θάνατοι στην Αγγλία ξεπέρασαν τους 2.000 συγκριτικά με τα προηγούμενα χρόνια. Οι ειδικοί προβλέπουν ότι με την πάροδο των ετών τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα αυξάνονται, με επακόλουθο τη δραματική αύξηση των θανάτων.

Οι θάνατοι αυτοί παρατηρούνται και σήμερα όταν εμφανίζονται ακραία φαινόμενα ζέστης ή ψύχους ακόμα και ολίγων ημερών. Στη Βρετανική Ιατρική Επιθεώρηση (British Medical Journal) δημοσιεύθηκε πρόσφατα μία μελέτη από το Τμήμα Υγιεινής του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, που ανέλυσε τα δεδομένα από 84.000 αρρώστους που νοσηλεύτηκαν στα νοσοκομεία της Αγγλίας και της Ουαλίας μεταξύ των ετών 2003-2006 και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι για ελάττωση της ημερήσιας θερμοκρασίας κατά 1°C, ο κίνδυνος για καρδιακή προσβολή αυξάνει κατά 2%, έστω και εάν η πτώση της θερμοκρασίας συνέβαινε τους καλοκαιρινούς μήνες.

Το ποσοστό αυτό του 2% μεταφράζεται σε 200 επιπλέον καρδιακές προσβολές ημερησίως για ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο. Οι περισσότεροι από τους αρρώστους ήταν άτομα ηλικίας 70-80 ετών, όμως τα άτομα εκείνα που έπαιρναν ασπιρίνη ήταν λιγότερο επιρρεπή σε καρδιακές προσβολές.

Οι ερευνητές της μελέτης αυτής πιθανολογούν ότι και οι μικρές διακυμάνσεις της θερμοκρασίας αυξάνουν την πηκτικότητα του αίματος που προδιαθέτει σε θρομβώσεις των αρτηριών, γι' αυτόν το λόγο άλλωστε και η λήψη της ασπιρίνης ελαττώνει το ποσοστό των καρδιακών προσβολών.

Παράλληλα υπήρξε εντυπωσιακό το γεγονός ότι και κατά το χειμώνα των ετών 2008-2009, που ήταν χειμώνας ακραίων καιρικών φαινομένων, αυξήθηκαν οι θάνατοι κατά 36.000, που αντιστοιχεί σε αύξηση του ποσοστού των θανάτων κατά 50% . Και οι ίδιοι οι ερευνητές διερωτώνται πώς θα πρέπει οργανωμένα να αντιδρά ο άνθρωπος στις μεταβολές των καιρικών συνθηκών, που όταν γίνονται ακραίες, οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές είναι εντυπωσιακές.

Πώς όμως μπορεί ο άνθρωπος να αντιδράσει στην πρόκληση αυτή της φύσης;

Προτείνεται η μεταβολή των περιβαλλοντικών συνθηκών μέσα στο σπίτι με τη βοήθεια κυρίως του air-condition. Η αποφυγή εξόδου από το σπίτι ιδίως των ηλικιωμένων ατόμων κατά τις ημέρες των ακραίων καιρικών μεταβολών, ενώ τέλος η διατροφή και η ενδυμασία πρέπει να προσαρμόζονται ανάλογα προς τις επικρατούσες περιβαλλοντικές συνθήκες.

Δημήτριος Θ. Κρεμαστινός
Καθηγητής Καρδιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών