Εισαγωγή

Οι σπόροι σησαμιού χρησιμοποιούνται στην διατροφή του ανθρώπου από το 1600 π.Χ. Καλλιεργούνται σε τροπικά σημεία της Αφρικής και της Ασίας, ενώ περισσότερα από 36 είδη είναι γνωστά. Το έλαιο του σησαμιού έχει τοποθετηθεί στα τρόφιμα με υψηλή θρεπτική αξία χάρη στα θρεπτικά συστατικά και την σταθερότητα που παρουσιάζει.

Έχει ερευνηθεί εκτενώς και έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να συμβάλλει στην προαγωγή της υγείας, αλλά και την αντιμετώπιση παθολογικών καταστάσεων. Από τους σπόρους σησαμιού παράγεται το σησαμέλαιο, το ταχίνι αλλά και ο χαλβάς. Σχετικά με την σύσταση του, περιέχει 50-60% λιπαρά οξέα, 18-25% πρωτεΐνη και 13,5% υδατάνθρακες. Η σταθερότητα του σησαμελαίου αποδίδεται στις αντιοξειδωτικές ουσίες που περιέχει όπως οι λιγνάνες και οι πολυφαινόλες. Η σησαμίνη, η σησαμολίνη και τα ίχνη σησαμόλης είναι οι αντιοξειδωτικές ουσίες που συμβάλλουν στην δημιουργία των μοναδικών ιδιοτήτων του σησαμιού.

Επιπλέον το σησάμι είναι πηγή ασβεστίου και φωσφόρου. Σχετικά με τα λιπαρά οξέα που περιέχει, το 85% αυτών είναι ακόρεστα και δεν επιβαρύνουν αλλά ωφελούν της υγεία του ανθρώπου.


Χρήσεις

Το σησάμι χρησιμοποιείται με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους στην σύγχρονη διατροφή. Αρχικά χρησιμοποιείται στην πρωτογενή μορφή του, πάνω σε ψωμί, στο κουλούρι Θεσσαλονίκης, σε κριτσίνια και άλλα προϊόντα ψωμιού ή πάνω σε λαχανικά και σε διάφορες συνταγές μαγειρικής. Με απλή μηχανική επεξεργασία μετατρέπεται σε ταχίνι και χρησιμοποιείται ως μέσο επάλειψης, μέσα σε ροφήματα ή επίσης σε πληθώρα ξεχωριστών μαγειρικών παρασκευών. Προσθέτοντας στο ταχίνι, γλυκόζη παρασκευάζεται ο γνωστός μας χαλβάς, ένα γλυκό με όλα τα υγιεινά χαρακτηριστικά του σησαμιού. Τέλος, από τους σπόρους σησαμιού παράγεται το σησαμέλαιο, ένα έλαιο που χρησιμοποιείται στην μαγειρική και τις σαλάτες, σε πολλά σημεία του κόσμου.

Το σησάμι στην προαγωγή της υγείας

Ρύθμιση της χοληστερόλης

Στην σύγχρονη διατροφή, κάθε τρόφιμο που συμβάλλει στην μείωση ή την ρύθμιση της χοληστερόλης, λαμβάνει εξέχουσα θέση. Η κυρίαρχη λιγνάνη που περιέχεται στους σπόρους σησαμιού, η σησαμίνη, σχετίζεται άμεσα με τον μεταβολισμό του λίπους στον ανθρώπινο οργανισμό. Διατροφικά, η σησαμίνη και η επισησαμίνη συμβάλλουν στην αύξηση της παραγωγής συγκεκριμένων ενζύμων που με την σειρά τους ενεργοποιούν την ηπατική δραστηριότητα στην οξείδωση των λιπαρών οξέων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την μείωση του επιπέδου των λιπιδίων στο αίμα. Επιπλέον, η ύπαρξη της α-τοκοφερόλης φαίνεται να ενισχυθεί την δράση της σησαμίνης στην μείωση της χοληστερόλης αίματος.

Ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης

Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι το σησαμέλαιο, το οποίο είναι ιδιαίτερα πλούσιο σε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, σε σησαμίνη και βιταμίνη Ε συμβάλλει σημαντικά στην μείωση της αρτηριακής πίεσης, ακόμα και όταν συγκρίνεται με φαρμακευτικά σκευάσματα. Η σησαμίνη φαίνεται να συμβάλλει στην διατήρηση του τοιχώματος των αγγείων και την αναστολή νεφρικών διαταραχών.

Προστασία έναντι θρομβώσεων

Οι θρομβώσεις προκαλούνται από την συγκόλληση αιμοπεταλίων. Σύμφωνα με μελέτες, οι σπόροι σησαμιού, χάρη στην σύσταση τους αναστέλλουν την αιμοπεταλιακή συγκόλληση. Η ιδιότητα αυτή δε επηρεάζεται από την αποφλοίωση και το ψήσιμο των σπόρων σησαμιού. Μπορούμε λοιπόν να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι και το ταχίνι έχει ανάλογη δράση, όπως επίσης ότι το σησάμι και τα προϊόντα μπορούν συνολικά να συμβάλλουν στην πρόληψη των καρδιαγγειακών ασθενειών.

Αντιοξειδωτικές ιδιότητες

Οι αντιοξειδωτικές ουσίες που βρίσκονται στους σπόρους σησαμιού παρέχουν προστασία στην LDL, την κακή χοληστερόλη, η οποία όταν οξειδώνεται προκαλεί την δημιουργία αθηρωματικής πλάκας. Επιπλέον φαίνεται να έχουν ένα ανοσορυθμιστικό ρόλο.

Δερματολογικές χρήσεις

Οι ακτίνες UV προκαλούν την παραγωγή ελεύθερων ριζών οξυγόνου στην επιδερμίδα, οι οποίες με την σειρά τους ευθύνονται για αρκετές καταστροφές όπως τα εγκαύματα από τον ήλιο, τις ρυτίδες και τον καρκίνο του δέρματος. Οι αντιοξειδωτικές ουσίες που Περιέχονται στους σπόρους σησαμιού συμβάλλουν στην εξουδετέρωση των ελευθέρων ριζών. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με μελέτες, η χορήγηση α-τοκοφερόλης μείωσε την φώτο καρκινογένεση που προκλήθηκε από την έκθεση σε ακτίνες UVB.

Άλλες χρήσεις

Το σησάμι, χάρη στις πρωτεΐνες που περιέχει, παρουσιάζει έντονη αντιμικροβιακή δράση. Στην αρχαιότητα χρησιμοποιούταν για την θεραπεία της ψωρίασης, των εγκαυμάτων, των εξανθημάτων και πολλών άλλων δερματικών παθήσεων όπως επίσης και για την αντιμετώπιση του πονόδοντου και του βήχα. Σήμερα, σύγχρονες μελέτες αποδεικνύουν ότι οι πρωτεΐνες του σησαμιού παρουσιάζουν έντονη αντιβακτηριδιακή δράση και χρησιμοποιείται και ως συστατικό άλλων τροφίμων για την καλύτερη συντήρηση τους.

Τέλος, το σησάμι είναι μία φυτική πηγή πρωτεϊνών, ασβεστίου και σιδήρου. Συνηθίζουμε να θεωρούμε απαραίτητη την κατανάλωση ζωικών προϊόντων για την κάλυψη των συστατικών αυτών στην καθημερινή διατροφή του ανθρώπου. Το σησάμι και τα προϊόντα του μπορούν να ενταχθούν με ποικίλους τρόπους στην καθημερινή διατροφή, συμβάλλοντας στην κάλυψη των ιδιαίτερων αυτών αναγκών, αντικαθιστώντας επάξια τα ζωικά προϊόντα, ενώ παράλληλα θα προσφέρουν και τα παραπάνω οφέλη στον καταναλωτή.


Γιάννης Χρύσου
Κλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος
Γενικός Γραμματέας Ελληνικού ινστιτούτου Διατροφής
Δ/ντης διαιτολογικού τμήματος Ευρωκλινικής Παίδων

---

Διαβάστε περισσότερα άρθρα...