Η οστεοαρθρίτιδα είναι μία χρόνια εκφυλιστική πάθηση των αρθρώσεων του μυοσκελετικού συστήματος (ώμου, αγκώνα, ισχίου, γόνατου) και χαρακτηρίζεται από την προοδευτική καταστροφή του αρθρικού χόνδρου μιας άρθρωσης - της λείας επιφάνειας των ‘αρθρικών εταίρων’ που σχηματίζουν αυτή την άρθρωση. Η οστεοαρθρίτιδα είναι πρωτοπαθής, άγνωστης αιτιολογίας, και δευτεροπαθής συγκεκριμένης αιτιολογίας (π.χ. μία ανωμαλία της κατασκευής της άρθρωσης ή ένα τραύμα, όπως ένα ενδαρθρικό η περιαρθρικό κάταγμα). H οστεοαρθρίτιδα εμφανίζεται σε όλες τις χώρες με την ίδια συχνότητα και στις γυναίκες λίγο πιο συχνά από ότι στους άνδρες. Οι συνηθέστερα πάσχουσες αρθρώσεις είναι αυτές των κάτω άκρων, όπως το ισχίο και το γόνατο, και των άνω άκρων, όπως ο ώμος και ο αγκώνας, αν και είναι δυνατή η εμφάνισή της οστεοαρθρίτιδας σε κάθε άρθρωση του σώματος. Η πρωτοπαθής οστεοαρθρίτιδα είναι, βασικά, μία πάθηση της τρίτης ηλικίας, παρότι συχνά διακρίνουμε ακτινολογικά τις πρώτες αλλαγές και σε μικρότερες ηλικίες.

Η δευτεροπαθής οστεοαρθρίτιδα μπορεί να δημιουργηθεί σε κάθε ηλικία. Οι αρθρώσεις του μυοσκελετικού συστήματος σχηματίζονται από τα οστά με τον αρθρικό χόνδρο, από τον θύλακο και τους συνδέσμους και κινούνται από τους μύες με τους τένοντες. Ο αρθρικός χόνδρος δεν έχει νεύρα και αγγεία και τρέφεται από το αρθρικό υγρό που παράγεται από τον θύλακο. Η αιτία της πρωτοπαθούς οστεοαρθρίτιδας θεωρείται η διαταραχή του ισοζυγίου της φθοράς και ανακατασκευής του αρθρικού χόνδρου, χωρίς να ξέρουμε, σε κυτταρολογικό επίπεδο, τους μηχανισμούς. Αυτό είναι ακόμα υπό έρευνα. Το αποτέλεσμα αυτής της διαταραχής είναι η προοδευτική καταστροφή του χόνδρου με ακόλουθο την αντίδραση του οστού. Σχηματίζονται υποχόνδριες κύστες και οστεόφυτα τα, κακώς, λεγόμενα άλατα, τα οποία δεν έχουν καμία σχέση με το αλάτι του φαγητού. Αυτά φαίνονται ακτινολογικά όπως και η μείωση της απόστασης των αρθρικών επιφανειών (ο χόνδρος, ο οποίος δεν φαίνεται στην ακτινογραφία, λεπταίνει, ώστε η απόσταση ανάμεσα στα οστά εμφανίζεται μειωμένη). Τα κλινικά συμπτώματα είναι, συνήθως, στην αρχή, ο πόνος, μετά από κόπωση της πάσχουσας άρθρωσης, ο οποίος εξαφανίζεται με την ανάπαυση. Ο πόνος, όμως, μπορεί να είναι νυχτερινός, όπως συμβαίνει χαρακτηριστικά στον ώμο, ή να επιδεινωθεί αργότερα με την έναρξη των κινήσεων και, τελικά, μπορεί να υπάρχει μόνιμος πόνος. Ταυτόχρονα, ξεκινάει και μία προοδευτική δυσκαμψία, η οποία εμφανίζεται, αρχικά, μετά από ανάπαυση (π.χ. στα άνω άκρα, με δυσκολία φέρει ο πάσχων το χέρι στο στόμα, ντύνεται ή χτενίζεται, ενώ στα κάτω άκρα εμφανίζεται δυσκαμψία στο πρωινό ξεκίνημα της βάδισης) και σταδιακά γίνεται μόνιμη. Στο τέλος της εξέλιξης έχουμε την παραμόρφωση της άρθρωσης, η οποία φαίνεται και στις ακτινογραφίες.

θεραπεία

Η θεραπευτική προσέγγιση είναι συντηρητική, στα αρχικά στάδια. Αυτό σημαίνει ότι θα δοθούν φάρμακα (αντιφλεγμονώδη συνήθως) και βοηθητικά μέσα, όπως μπαστούνι, βακτηρίες ή περιπατητήρας για την αρθρίτιδα των κάτω άκρων, ώστε να γίνει η αποφόρτιση της πάσχουσας άρθρωσης.

Στα άνω άκρα η αποφόρτιση επιτυγχάνεται με την αποφυγή επιβαρυντικών δραστηριοτήτων. Η κινησιοθεραπεία, χωρίς φόρτιση, έχει στόχο την διατήρηση της κινητικότητας.

Εάν τα συντηρητικά μέσα δεν αποδίδουν και ο ασθενής περιορίζεται πολύ στις καθημερινές του δραστηριότητες, λόγω ενός η και των δύο κυρίως συμπτωμάτων (πόνος και δυσλειτουργία) και μειώνεται, υποκειμενικά, η ποιότητα ζωής του, τότε υπάρχουν διάφορες χειρουργικές λύσεις του προβλήματος. Στην ιδανική περίπτωση, ο θεράπων ορθοπαιδικός επιλέγει, ανάμεσα στις χειρουργικές λύσεις, αυτή, η οποία αντιστοιχεί στη βαρύτητα της πάθησης και στα υποκειμενικά κριτήρια του ασθενούς. Μία μέθοδος δεν είναι πάντα η καλύτερη για τον κάθε ασθενή. Αυτές οι λύσεις περιλαμβάνουν, σε πιο αρχικά στάδια, τον καθαρισμό π.χ. αρθρώσεων και οστεοτομίες για την αλλαγή της φόρτισης μίας άρθρωσης (συνήθως στα κάτω άκρα). Σε πιο προχωρημένα στάδια μπορούν να εφαρμοστούν αρθροδέσεις π.χ. η αφαίρεση, της μίας πλευράς της άρθρωσης (μικρών αρθρώσεων άκρου χεριού, άκρου ποδιού, κ.λ.π. ). Η χειρουργική αντιμετώπιση μπορεί να είναι ανοικτή η ενδοσκοπική (αρθροσκοπική). Oι αρθροσκοπικές τεχνικές έχουν διάφορα πλεονεκτήματα εφόσον η ένδειξη και οι εφαρμογή τους είναι σωστή. Άλλη λύση, σε πιο προχωρημένα στάδια, μας δίνουν οι ολικές ή μερικές αρθροπλαστικές (αυτό σημαίνει αντικατάσταση όλης της άρθρωσης - και των δύο αντίστοιχων μερών μίας άρθρωσης – ή μίας πλευράς αυτής, με τεχνητή άρθρωση).

Οι αρθροπλαστικές γίνονται σήμερα σε πολλές αρθρώσεις του σώματος, όπως στα ισχία, στα γόνατα, στους ώμους, στους αγκώνες και σε μικρές αρθρώσεις χεριού και ποδιού. Σύγχρονα υλικά και χειρουργικές τεχνικές μας δίνουν, πολλές φορές, τη δυνατότητα να αντικαταστήσουμε μόνον τις επιφάνειες των αρθρώσεων (εξαρτάται από την καταστροφή της άρθρωσης). Αυτό θεωρείται λιγότερο επεμβατικό, λόγω μικρότερου χρόνου χειρουργείου και αναισθησίας, μικρότερων προσπελάσεων, διατήρησης οστού, μικρότερης απώλειας αίματος και, γενικώς, λιγότερων επιπλοκών. Η αντικατάσταση της αρθρικής επιφάνειας πραγματοποιείται, σήμερα, με επιτυχία στους ώμους, στους αγκώνες και στα γόνατα.

Χαράλαμπος Γεωργούσης
Διευθυντής Ορθοπαιδικής Κλινικής Ώμου και Αγκώνα του Νοσοκομείου Metropolitan

και

Ζαμπινέ Βούρτσνερ - Τσιάπος
Επμελήτρια Ορθοπαιδικός στο Μetropolitan Hospital

---

Διαβάστε περισσότερα άρθρα...

Ανακούφιση πόνου με ειδικές τεχνικές κινητοποίησης και χειροπρακτικής!