Εύλογη, η απορία: Άραγε ο αλκοολισμός θωρακίζει την καρδιά, αφού είναι γνωστό ότι το αλκοόλ ωφελεί την καρδιά και τα αγγεία; Τα οινοπνευματώδη ποτά αποδεδειγμένα αυξάνουν την τιμή της καλής χοληστερίνης (HDL) στο αίμα, ελαττώνουν την αρτηριακή πίεση, παρεμποδίζουν τη δημιουργία θρόμβων μέσα στις αρτηρίες και τις φλέβες και προστατεύουν τις αρτηρίες από τις βλάβες που τους προκαλεί η κακή (LDL) χοληστερίνη. Με απλά λόγια, το αλκοόλ κινητοποιεί όλους τους μηχανισμούς κατά της αθηροσκλήρωσης, η οποία είναι αποκλειστικά υπεύθυνη για τη δημιουργία εμφραγμάτων και εγκεφαλικών επεισοδίων. Βέβαια πρέπει να λεχθεί ότι η χρήση οινοπνευματωδών είναι καταστροφική για τους αρρώστους που πάσχουν από καρδιακή ανεπάρκεια, μυοκαρδιοπάθεια -και μάλιστα τη διατατική μυοκαρδιοπάθεια- γι' αυτούς που πάσχουν από κολπική μαρμαρυγή ή από σοβαρές και επικίνδυνες για τη ζωή αρρυθμίες ή γι' αυτούς που παίρνουν ορισμένες κατηγορίες φαρμάκων, όπως είναι τα ηρεμιστικά και τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα.

Παρ' όλα αυτά, είναι αναμφισβήτητο ότι μια τεκμηριωμένη μελέτη που δημοσιεύθηκε σε ένα από τα σοβαρότερα και πλέον έγκριτα ιατρικά περιοδικά, το «New England of Medicine», έδειξε ότι οι υγιείς που καταναλώνουν οινοπνευματώδη ποτά σαφώς ωφελούνται. Συγκεκριμένα, μελετήθηκαν 38.000 άτομα με παρακολούθηση ενός-δύο ετών και βρέθηκε ότι αυτοί που κατανάλωναν σταθερά και χρόνια οινοπνευματώδη ποτά υπέστησαν λιγότερα εμφράγματα του μυοκαρδίου. Η ωφέλεια αυτή διατηρούνταν ακόμα και όταν η κατανάλωση έφθανε στο μισό ποτήρι κρασιού για 3-4 μέρες την εβδομάδα. Η ωφέλεια που προέκυπτε ήταν ανεξάρτητη από το είδος του οινοπνευματώδους ποτού, με απλά λόγια δηλαδή υπήρξε ωφέλεια είτε τα άτομα της μελέτης έπιναν κρασί, είτε μπίρα, είτε ουίσκι.

Ομως άλλο πράγμα είναι η λήψη οινοπνευματωδών ποτών και άλλο ο αλκοολισμός. Αλκοολισμός είναι η καθημερινή λήψη μεγάλης ποσότητας οινοπνευματωδών ποτών (π.χ. ½ - 1 μπουκάλι κρασί), η οποία δημιουργεί εθισμό και εξάρτηση σε τέτοιο βαθμό που μπορεί να παρομοιαστεί με τον εθισμό στα βαριά ναρκωτικά. Ο αλκοολισμός προκαλεί κατά κανόνα σοβαρές βλάβες των ζωτικών οργάνων, όπως είναι ο εγκέφαλος, η καρδιά και το ήπαρ (συκώτι). Οι νευρομυϊκές διαταραχές, που αρχίζουν από απλές νευρίτιδες και καταλήγουν σε σοβαρές νευροψυχικές διαταραχές, η καρδιακή ανεπάρκεια με την αλκοολική μυοκαρδιοπάθεια και η αλκοολική κίρρωση αποτελούν τις συνηθέστερες εκδηλώσεις του αλκοολισμού.

Τελευταία ανακαλύφθηκε ένα συγκεκριμένο γονίδιο (CYP2Ε1), το οποίο χαρακτηρίζεται ως προστατευτικό κατά του αλκοολισμού. Τα άτομα που έχουν αυτό το γονίδιο εμφανίζουν πολύ γρήγορα παρενέργειες με τη λήψη ακόμα και μικρής ποσότητας οινοπνευματωδών ποτών π.χ. γαστρεντερικές διαταραχές, ζάλη, τάση για έμετο κ.λπ. Με τον τρόπο αυτό, ο οργανισμός τους αντιδρώντας στη λήψη μικρής ποσότητας οινοπνευματωδών ποτών τους προφυλάσσει από το να εξελιχθούν σε αλκοολικούς, γιατί στην πράξη δεν μπορούν να καταναλώσουν μεγάλη ποσότητα αλκοολούχων ποτών σε καθημερινή βάση.

Με το σκεπτικό αυτό καταβάλλεται προσπάθεια να κατασκευαστούν φάρμακα που θα αποτρέπουν τον άνθρωπο από το να καταναλώνει μεγάλη ποσότητα οινοπνευματωδών ποτών, γιατί με το πρώτο ή δεύτερο ποτήρι θα εμφανίζονται οι παρενέργειες που θα τον αναγκάζουν να σταματά.

Συμπερασματικά: αναμφισβήτητα η καθημερινή λήψη μικρής ποσότητας οινοπνευματωδών ποτών (π.χ. μισό ποτήρι), σαφώς ωφελεί. Ομως επειδή επικρέμαται πάντα ο κίνδυνος του αλκοολισμού, οι μεγαλύτερες επιστημονικές εταιρείες παγκόσμια προτείνουν η συνολική προσπάθεια να στρέφεται αποκλειστικά κατά των παραγόντων κινδύνου που αναμφισβήτητα και ουδέποτε βλάπτουν. Γι' αυτό και δεν συστήνουν τη χρόνια χρήση του αλκοόλ. Η διακοπή του καπνίσματος, ο έλεγχος με όλους τους τρόπους της χοληστερίνης, της αρτηριακής πίεσης, του σακχάρου, του ψυχικού stress, του σωματικού βάρους σε συνδυασμό με τη μεσογειακή δίαιτα και την άσκηση πρέπει να αποτελούν τις προτεραιότητες του κάθε ανθρώπου.

Δημήτριος Θ. Κρεμαστινός
Καθηγητής Καρδιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών