Οι καρωτίδες είναι αρτηρίες που παρέχουν αίμα στον εγκέφαλο. Υπάρχουν δύο καρωτίδες, η δεξιά και η αριστερή κοινή καρωτίδα, οι οποίες διαχωρίζονται στην έσω και έξω καρωτίδα. Η έξω καρωτίδα αιματώνει το πρόσωπο και το τριχωτό της κεφαλής, ενώ η έσω καρωτίδα μαζί με την αντίστοιχη σπονδυλική αρτηρία εισέρχεται στο κρανίο και αιματώνει τον εγκέφαλο. Οπως στις αρτηρίες της καρδιάς, έτσι και στις καρωτίδες μπορεί να δημιουργηθούν αθηρωματικές πλάκες. Μεγάλες αθηρωματικές πλάκες μπορεί να προκαλέσουν σημαντικές στενώσεις στις καρωτίδες και να περιορίσουν τη ροή του αίματος προς τον εγκέφαλο. Επίσης, όταν υπάρχουν αθηρωματικές πλάκες αυξάνεται η πιθανότητα σχηματισμού θρόμβων που μπορεί να προκαλέσουν μερικό ή πλήρες φράξιμο της καρωτίδας.

Η στένωση των καρωτίδων είναι μια δυνητικά επικίνδυνη νόσος γιατί μπορεί να οδηγήσει σε αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Το εγκεφαλικό οφείλεται στη διακοπή της ροής του αίματος προς τον εγκέφαλο. Αν η διακοπή διαρκέσει περισσότερο από λίγα λεπτά, τα εγκεφαλικά κύτταρα αρχίζουν να νεκρώνονται. Αυτό μπορεί να προκαλέσει μόνιμη εγκεφαλική βλάβη, μακροχρόνιες αναπηρίες ή και τον θάνατο. Οι βασικοί παράγοντες κινδύνου για τη δημιουργία αθηρωματικών πλακών και σημαντικών στενώσεων στις καρωτίδες είναι, όπως και στη στεφανιαία νόσο, η προχωρημένη ηλικία, τα υψηλά επίπεδα χοληστερίνης και σακχάρου, η αντίσταση στην ινσουλίνη, η αυξημένη αρτηριακή πίεση, το κάπνισμα, η παχυσαρκία, η έλλειψη σωματικής άσκησης και το οικογενειακό ιστορικό αθηροσκλήρωσης. Φυσικά η ύπαρξη των παραπάνω παραγόντων κινδύνου δεν σημαίνει ότι κάποιος έχει οπωσδήποτε νόσο των καρωτίδων. Η ύπαρξή τους δείχνει ότι είναι αυξημένη η πιθανότητα είτε κάποιος να έχει είτε να αποκτήσει στο μέλλον στενώσεις στις καρωτίδες. Μάλιστα, στα άτομα που ανευρίσκονται στενώσεις στις καρωτίδες αυξάνεται η πιθανότητα να βρεθούν στενώσεις και σε άλλες αρτηρίες, όπως στις αρτηρίες της καρδιάς ή των κάτω άκρων.

Δυστυχώς, η νόσος των καρωτίδων δεν έχει πρόδρομα σημεία ή συμπτώματα στα πρώιμα στάδια. Μόνο όταν η νόσος είναι προχωρημένη και οι στενώσεις πολύ σοβαρές μπορεί να παρουσιαστούν συμπτώματα. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι ένα παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο ή ένα αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Το παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο μπορεί να έχει όλα τα συμπτώματα ενός αγγειακού εγκεφαλικού, αλλά τα συμπτώματα αυτά υποχωρούν συνήθως πλήρως μέσα στις επόμενες 24 ώρες. Ενα παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο, το οποίο δεν θα αντιμετωπιστεί με την κατάλληλη αγωγή, μπορεί να οδηγήσει σε αγγειακό εγκεφαλικό. Εκδηλώσεις ενός εγκεφαλικού μπορεί να είναι η ξαφνική αδυναμία ή η απώλεια αίσθησης στο πρόσωπο ή τα άκρα και μάλιστα στη μία πλευρά του σώματος, η αδυναμία ομιλίας ή κατανόησης αυτής, η δυσκολία όρασης από το ένα ή και δύο μάτια, η ζάλη ή η απώλεια της ισορροπίας και η αιφνίδια, έντονη κεφαλαλγία.

Η διάγνωση της στένωσης των καρωτίδων βασίζεται στο ιστορικό, την κλινική εξέταση και σε συγκεκριμένες εξετάσεις, όπως το υπερηχογράφημα, η κλασική αγγειογραφία, η μαγνητική αγγειογραφία ή η αξονική αγγειογραφία των καρωτίδων. Η αντιμετώπιση των στενώσεων στις καρωτίδες περιλαμβάνει: (Α) την αλλαγή του ανθυγιεινού τρόπου ζωής (διακοπή καπνίσματος, ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, του σακχάρου και της χοληστερόλης, έναρξη ενός προγράμματος συστηματικής άσκησης, απώλεια βάρους), (Β) τη λήψη φαρμακευτικής αγωγής (κυρίως αντιαιμοπεταλικών, όπως η ασπιρίνη και η κλοπιδογρέλη, αλλά και φαρμάκων που μειώνουν τη χοληστερίνη, την αρτηριακή πίεση και το σάκχαρο) και ενίοτε (Γ) τη διενέργεια χειρουργικής ή διαδερμικής επέμβασης στις καρωτίδες.


Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης
Καθηγητής Καρδιολογίας
Πρόεδρος Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών