Το λεμφοίδημα είναι η διόγκωση του άκρου λόγω αύξησης υγρού στον διάμεσο χώρο. Είναι ένα λεμφοστατικό οίδημα πλούσιο σε λευκώματα, το οποίο δημιουργείται εξαιτίας: α) της αυξημένης παραγωγής λέμφου και β) της νοσηρότητας των λεμφαγγείων και ανεπαρκούς παροχέτευσης.

Διακρίνεται σε πρωτοπαθές και σε δευτεροπαθές. Το πρώτο είναι συγγενούς προελεύσεως, με υποπλασία ή απλασία των λεμφαγγείων, και προσβάλλει κατά κύριο λόγο τις γυναίκες νεαρής ηλικίας με πρώιμο (<35 έτη) και όψιμο (>35 έτη) τύπο. Το δευτεροπαθές οφείλεται σε γνωστά και επίκτητα αίτια και εμφανίζεται στο ένα άκρο κυρίως, μετά τα 35 έτη, σε άνδρες και γυναίκες.

Συνήθως οφείλεται σε τραύμα, φλεγμονή, παράσιτα, φλεβική ανεπάρκεια και νεοπλασία. Χαρακτηριστικό είναι και το λεμφοίδημα του άνω άκρου έπειτα από μαστεκτομή.

Τα στάδια
Υπάρχουν τέσσερα στάδια του λεμφοιδήματος:
Στάδιο 1: είναι το λανθάνον, χωρίς κλινικές εκδηλώσεις.
Στάδιο 2: είναι ήπιο με υποχώρηση έπειτα από κατάκλιση.
Στάδιο 3: είναι μόνιμο με ίνωση.
Στάδιο 4: μπορεί να καταλήξει σε ελεφαντίαση.

Η διάγνωση
Η διάγνωση γίνεται με το ιστορικό και την κλινική εξέταση, τον υπέρηχο, την αξονική τομογραφία και τη λεμφαγγειογραφία.

Οι επιπλοκές
Οι επιπλοκές του λεμφοιδήματος είναι:
• Ερυσίπελας, δηλαδή μία φλεγμονή του δέρματος και του υποδόριου ιστού από στρεπτόκοκκο.
• Λεμφαγγειίτις, λεμφαδενίτις, λευκοκυττάρρωση.
• Λεμφικά συρίγγια.
• Υπερκεράτωση.
• Σύνδρομο του Stewart - Treves, το οποίο εμφανίζεται σε χρόνια και παραμελημένα λεμφοιδήματα και είναι κακόηθες αγγειοσάρκωμα.

Η θεραπεία
Η θεραπεία συνίσταται κατ’ αρχάς στη συντηρητική αγωγή - θεραπεία και στην επεμβατική.Η συντηρητική αγωγή περιλαμβάνει αποιδηματική γυμναστική, παροχέτευση της λέμφου με χειρομασάζ και υδρομασάζ, καθώς και τη χρήση μηχανικών μεθόδων όπως συμπιεστικών αεροθαλάμων, ελαστικής περιδέσεως και κάλτσας. Τέλος, η φαρμακευτική θεραπεία έχει προφυλακτικό χαρακτήρα και αποδίδει σε ήπιες περιπτώσεις λεμφοιδήματος.

Οι επεμβατικές μέθοδοι αντιμετωπίζουν το πρόβλημα όταν η συντηρητική αγωγή δεν αποδώσει οφέλη πάνω από 30% - 40% και το λεμφοίδημα βρίσκεται σε προχωρημένα στάδια με κίνδυνο επιπλοκών και καρκινωματώδους εξαλλαγής.
Οι παλαιότερες επεμβάσεις ήταν:

1. Αφαιρετικές, με εκτομή του λεμφοιδηματικού ιστού και δέρματος με σκοπό τη μείωση της περιμέτρου του άκρου.
2. Λεμφαγγειοπλαστικές, με αναστομώσεις λεμφαγγείων και φλεβών, λεμφαδένων και φλεβών και μεταμοσχεύσεις λεμφαγγείων. Αυτές οι επεμβάσεις όμως ήταν τραυματικές, πολύωρες, με αμφίβολα αποτελέσματα, κακό αισθητικό αποτέλεσμα και κακώσεις ιστών και νεύρων.

Η αντιμετώπιση με Laser
Η μέθοδος την οποία εφαρμόσαμε για πρώτη φορά στην Ελλάδα είναι η αναρροφητική λιπεκτομή με τη χρήση διοδικού Laser, το οποίο σημειωτέον έχουμε χρησιμοποιήσει με μεγάλη επιτυχία στη θεραπεία των κιρσών - φλεβικής ανεπάρκειας κάτω άκρων για πολλά χρόνια. Είναι ελάχιστα επεμβατική μέθοδος, στην οποία διά μέσου πολύ μικρών τομών 2 - 3 χιλιοστών και με τη βοήθεια ειδικών οπτικών ινών γίνεται η «λύση - διάλυση» του ινολιπώδους ιστού και στη συνέχεια η αναρρόφησή του.

Με το Laser επιτυγχάνεται κατ’ αρχάς ο καλύτερος κατακερματισμός των ινωδών και σκληρών διαφραγματίων του λεμφοιδήματος, καθώς και του πεπαχυσμένου υποδόριου λίπους. Δεν υπάρχουν αιμορραγίες ή επικίνδυνα αιματώματα, λόγω της αιμοστατικής δράσης του Laser στους ιστούς, και το δέρμα αποκτά σταδιακά έπειτα από 2 - 3 μήνες καλύτερη ελαστικότητα και περισσότερο λεία εμφάνιση. Ο ασθενής κινητοποιείται αμέσως και εξέρχεται από το νοσοκομείο την ίδια μέρα.

Στους ασθενείς στους οποίους εφαρμόζουμε τη νέα τεχνική, τα αποτελέσματα είναι ορατά πολύ γρήγορα, με ανακούφιση των άκρων από το βάρος και μείωση της περιμέτρου και του οιδήματος. Χαρακτηριστική η περίπτωση μιας γυναίκας με ασύμμετρα λεμφοιδήματα και των δύο κάτω άκρων από 35ετίας, όπου τώρα μετά την επέμβαση μπορεί να φορέσει τα παπούτσια που επιθυμεί (τρία νούμερα μικρότερα!) και να περπατά χωρίς κούραση και βάρος.

Χαράλαμπος Κ. Ηλίας
Αγγειοχειρουργός - Αγγειολόγος, Ευρωκλινική Αθηνών