Το καλοκαίρι στη χώρα μας αντιμετωπίζουμε πολύ συχνά το πρόβλημα της υψηλής θερμοκρασίας του περιβάλλοντος που πολλές φορές συνοδεύεται από υψηλή υγρασία. Σε ακραίες συνθήκες μπορεί να αποτελέσει πρόβλημα ειδικά σε ομάδες ατόμων που πάσχουν από καρδιαγγειακά προβλήματα ή προβλήματα του αναπνευστικού.

Το φυσιολογικό κυκλοφορικό σύστημα του ανθρώπου αντέχει και μπορεί να προσαρμόζεται σε ακραίες μεταβολές του περιβάλλοντος που αφορούν τη θερμοκρασία. Αυτή η ικανότητα δίνει τη δυνατότητα στον άνθρωπο να επιβιώνει τόσο στο πολικό ψύχος όσο και στον καύσωνα του Ισημερινού. Οι μηχανισμοί προσαρμογής είναι πολλοί και αφορούν τόσο το κυκλοφορικό σύστημα όσο και άλλα συστήματα, τα οποία έμμεσα το επηρεάζουν.

Για παράδειγμα η μεγάλη εφίδρωση που παρατηρείται στον καύσωνα βοηθάει με την ‘εξάτμιση’ την πτώση της θερμοκρασίας του σώματος. Η εφίδρωση όμως προϋποθέτει διαστολή των αγγείων του δέρματος. Μια τέτοια όμως διαστολή, μαζί με την απώλεια του ιδρώτα, μπορεί να προκαλέσει πτώση της αρτηριακής πίεσης.. αντιρροπιστικά η καρδιά αυξάνει τους παλμούς της και οι νεφροί κατακρατούν Νάτριο το οποίο με τη σειρά του κρατάει νερό μέσα στον αγγειακό χώρο.

Το ανωτέρω παράδειγμα κάνει κατανοητή τη πολυπλοκότητα των μηχανισμών της θερμορύθμισης που σαν αποτέλεσμα έχουν το ανθρώπινο σώμα να κρατάει θερμοκρασία σταθερή και με πολύ μικρές διακυμάνσεις. Εάν το κυκλοφορικό σύστημα και ιδιαίτερα η καρδιά πάσχουν είναι αντιληπτό ότι το ανθρώπινο σώμα δεν μπορεί να θερμορυθμίσει φυσιολογικά με αποτέλεσμα επιπτώσεις οι οποίες πολλές φορές είναι καταστροφικές.

Τα σύνδρομα υπερθερμίας μπορεί να παρατηρηθούν και σε σχετικά χαμηλότερες θερμοκρασίες περιβάλλοντος (>32oC) με υψηλή σχετική υγρασία (>60%) κυρίως σε καρδιοπαθείς, σε αλκοολικούς ή πάσχοντες από ψυχικές ασθένειες, άτομα που λαμβάνουν αντιψυχωσικά φάρμακα, διουρητικά, αντιχολινεργικά , ή σε άτομα που ζουν σε μη καλά αεριζόμενους χώρους χωρίς κλιματισμό. Τα σύνδρομα συνήθως εκδηλώνονται κατά τις πρώτες μέρες του καύσωνα όπου ο οργανισμός δεν έχει ακόμα εγκλιματιστεί. Η προφύλαξη περιλαμβάνει τη λήψη αρκετών υγρών κυρίως νερού και ελαφρά σίτιση, το ντύσιμο με ελαφρά ανοιχτόχρωμα ρούχα, την αποφυγή έκθεσης στον ήλιο, τα συχνά δροσερά ντους και την αποφυγή σωματικής άσκησης.

Ποιός είναι ο ρόλος της Μεσογειακής δίαιτας στον καύσωνα;

Η παραδοσιακή Μεσογειακή δίαιτα και ειδικά η Ελληνική εκδοχή της, μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει 9 χαρακτηριστικά: υψηλή κατανάλωση ελαιολάδου, οσπρίων, δημητριακών, φρούτων και λαχανικών, μέτρια με υψηλή κατανάλωση ψαριού, μέτρια κατανάλωση κρασιού, γαλακτοκομικών, κυρίως τυριού και γιαουρτιού και χαμηλή κατανάλωση κρέατος και παραγώγων του. Το κρασί καταναλώνεται σε μέτρια ποσότητα και σχεδόν πάντα κατά τη διάρκεια των γευμάτων. Η δίαιτα αυτή είναι χαμηλή σε κορεσμένα λιπαρά (λιγότερο από περίπου 9% της ολικής ενέργειας) με την ολική πρόσληψη λίπους να κυμαίνεται από λιγότερο από 30% έως περισσότερο από 40% των συνολικά προσλαμβανόμενων θερμίδων. Σήμερα, υπάρχουν ολοένα και περισσότερα επιστημονικά δεδομένα σχετικά με την προστατευτική δράση που έχει μια τέτοια δίαιτα στην υγεία και ιδιαίτερα στην καρδιαγγειακή υγεία, μέσω βελτίωσης του επιπέδου λιπιδίων, μείωσης του κινδύνου θρομβώσεων, βελτίωσης της λειτουργίας των αγγείων, καλύτερης ρύθμισης του σακχάρου και πρόληψης εμφάνισης καρδιακών αρρυθμιών, ενώ δεν φαίνεται να επιβαρύνει το σωματικό βάρος, ενώ μειώνει το κίνδυνο νεοπλασιών.

Ο ρόλος επομένως της Μεσογειακής Ελληνικής δίαιτας το καλοκαίρι και ιδιαίτερα σε περιόδους καύσωνα, γίνεται καίριος καθώς λόγω της χαμηλής περιεκτικότητας σε κορεσμένο λίπος είναι εύπεπτη, παρέχει την κατάλληλη ενίσχυση του οργανισμού σε ηλεκτρολύτες, ακόμα και σε όσους λαμβάνουν διουρητικά, έχει μικρή ικανότητα θερμογένεσης, βοηθώντας στη διατήρηση της θερμοκρασίας σώματος στα φυσιολογικά επίπεδα και παρέχει την αναγκαία αντιφλεγμονώδη καρδιοπροστατευτική ασπίδα.


Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης
Καθηγητής Καρδιολογίας
Πρόεδρος Ιατρικής Σχολής
Πανεπιστημίου Αθηνών