Το γόνατο είναι μία από τις μεγαλύτερες αρθρώσεις του σώματος και ταυτόχρονα από τις πιο πολύπλοκες σε μηχανισμό, αλλά και πλέον εκτεθειμένες σε κακώσεις.

Η άρθρωση αποτελείται οστικά από τους μηριαίους κονδύλους, τους κνημιαίους κονδύλους, την περόνη και την επιγονατίδα, την κατά κόσμον «ταμπακιέρα».

Η επιγονατίδα είναι ένα μεγάλο ορατό οστό, μέσα στον τένοντα του τετρακέφαλου, ψηλαφείται εύκολα και είναι απαραίτητο για τον εκτατικό μηχανισμό του γόνατος, δηλαδή το τέντωμά του, που, σε περίπτωση κάκωσης ή κατάγματος, τον καθιστά αδύνατο. Φυσικά αποτελεί και μια μορφή «ασπίδας» των δομών του γόνατος και παίζει σημαντικό ρόλο στην λειτουργικότητά του.

Ο τρόπος, που μπορεί να προκληθεί ένα τέτοιο κάταγμα, μπορεί να είναι απευθείας κτύπημα στην πρόσθια επιφάνεια, λόγω τροχαίου ατυχήματος κυρίως του συνοδηγού, σε μετωπική σύγκρουση, σε αθλητικά ή εργατικά ατυχήματα, σε πτώσεις από ύψος, κ.α.

Άλλος ένας τρόπος πρόκλησης, αλλά όχι τόσο συχνός, είναι η βίαιη και απότομη σύσπαση του τετρακέφαλου μυός. Το κάταγμα αυτό μπορεί να είναι μεμονωμένο, αλλά ανάλογα με τον τρόπο και το μέγεθος της βίας, μπορεί να προκληθούν συνοδές κακώσεις στην μηριαία διάφυση, να δημιουργηθεί ρήξη του οπίσθιου χιαστού συνδέσμου και να να συνυπάρξει κάταγμα ή εξάρθρημα του ισχίου, καθώς και βλάβες στους μύες, στους τένοντες και σε άλλα μαλακά μόρια.

Οι τύποι των καταγμάτων αυτών ποικίλουν και μπορεί να είναι εγκάρσια (ορίζοντια), ρωγμώδη, κατακόρυφα, συντριπτικά, επιμήκη κ.τ.λ. Αυτό εντοπίζεται με ακτινογραφίες και αξονική τομογραφία.

Η κλινική τους εικόνα παρουσιάζει πολύ δυνατό πόνο και οίδημα (πρήξιμο) της άρθρωσης του γόνατος, λόγω της αιμορραγίας στην άρθρωση - ονομάζεται αίμαρθρο. Επίσης, όσο σοβαρότερο είναι το κάταγμα, μπορεί να υπάρχει «τρίξιμο», να υπάρχει και να ψηλαφείται το κενό μεταξύ των σπασμένων κομματιών, καθώς και να παρουσιάζεται αδυναμία έκτασης (τεντώματος) του γόνατος και, φυσικά, αδυναμία κίνησης και στήριξης.
Επίσης πρέπει πάντα να εξετάζεται το ισχίο και η ποδοκνημική άρθρωση.

Η ορθοπαιδική χειρουργική έχει μεγάλη και σημαντική εξέλιξη στην αντιμετώπιση αυτών των καταγμάτων. Στις μικρότερες διαβαθμίσεις τα αντιμετωπίζει συντηρητικά με γύψο, με το γόνατο σε έκταση για 6-8 εβδομάδες.

Τα βαρύτερα κατάγματα αντιμετωπίζονται χειρουργικά με οστεοσύνθεση, με ειδικές βελόνες και σύρμα. Στην περίπτωση αυτή και αν η οστεοσύνθεση το επιτρέπει, το γόνατο κινητοποιείται τις δύο πρώτες εβδομάδες.

Τέλος, όταν υπάρχει σημαντική συντριβή της επιγονατίδας, υπάρχει περίπτωση να αφαιρεθεί είτε μέρος, είτε όλη η επιγονατίδα, κάτι που κρίνεται με πολύ περίσκεψη από τον ειδικό ορθοπαιδικό.

Στις παραπάνω περιπτώσεις πρέπει να ληφθεί υπόψιν πολύ σοβαρά το πρόγραμμα φυσικοθεραπευτικής αποκατάστασης, το οποίο καθορίζεται από τον θεράποντα γιατρό, σε συνεργασία με τον φυσικοθεραπευτή και σύμφωνα με τα διεθνή πρωτόκολλα αποθεραπείας.

Στις περιπτώσεις συντηρητικής θεραπείας, όπου γίνεται χρήση γύψου ή νάρθηκα, επιτρέπεται η φόρτιση του σκέλους και είναι απαραίτητη η κινητοποίηση των γειτονικών αρθρώσεων, δηλαδή του ισχίου και της ποδοκνημικής για τις πρώτες 2-3 εβδομάδες. Στην περίοδο αυτή συνήθως αντικαθίσταται με ρυθμιζόμενο νάρθηκα, επιτρέποντας, πλέον, την πρόσβαση του φυσικοθεραπευτή απευθείας στο γόνατο. Με τη χρήση των διαφόρων μεθόδων, όπως παγοθεραπείας, ηλεκτροθεραπείας, υπερήχων, ήπιων κινήσεων της άρθρωσης, και ειδικών τεχνικών με ισομετρικές ασκήσεις, θα βελτιωθεί η εικόνα του πρηξίματος, θα δοθεί καλύτερη θρεπτικότητα στους ιστούς, που έχουν τραυματισθεί, καθώς και μυϊκός τόνος στους μύες του τετρακέφαλου, αλλά και των γύρω μυϊκών ομάδων.

Μετά την 3η – 4η εβδομάδα μπορεί να αρχίσει ήπια κινητοποίηση της επιγονατίδας προς όλες τις κατευθύνσεις και περίπου στην 6η εβδομάδα, εφόσον όλα βαίνουν καλώς, μπορεί να χρησιμοποιηθεί στατικό ποδήλατο με τη σέλα ψηλά, χωρίς αντίσταση, για να αυξηθεί η κινητικότητα. Αν αναπτυχθεί σιγά - σιγά η δύναμη των μυών, μετά την 6η και έως την 12η εβδομάδα, μπορούν να αρχίσουν οι ισοκινητικές ασκήσεις με ειδικά μηχανήματα.

Στόχος, πλέον, είναι η απόκτηση σε αυτό το διάστημα του πλήρους εύρους κινήσεως με κυρίαρχη την έκταση, καθώς και η σταδιακή ενδυνάμωση των μυών.

Τέλος, είναι σημαντικό κομμάτι της θεραπείας οι σταθεροποιητικές ασκήσεις, καθώς και η ποιότητα εκτέλεσής τους και η ιδιοδεκτικότητα.
Στην περίπτωση χειρουργικής οστεοσύνθεσης, η φυσικοθεραπεία αρχίζει νωρίτερα και ακολουθείται το ίδιο σκεπτικό αποκατάστασης.

Σημαντική για την τροποποίηση και επίσπευση ή επιβράδυνση της θεραπείας είναι η πορεία πόρωσης του κατάγματος.

Σήμερα είναι απόλυτα εφικτό με την υψηλή ορθοπαιδική αντιμετώπιση και την υπεύθυνη και επιστημονική φυσικοθεραπεία, αυτού του τύπου τα κατάγματα να αποκατασταθούν πλήρως και ο ασθενής να επανέλθει σε όλες του τις δραστηριότητες.

Υ.Γ. Στην περίπτωση αυτή η «κουβέντα» για την «ταμπακιέρα»… είναι ελεύθερη και δεν υπάρχει λόγος να μην γίνεται!

Γιώργος Γουδέβενος
Φυσιοθεραπευτής, Dr manual medicine
Επιστημονικός συνεργάτης Πανεπιστημίου Κρήτης

---

Διαβάστε περισσότερα άρθρα...