Με το τέλος της επιδημίας της γρίπης, το ερώτημα που επλανάτο ήταν το ποιός θα ήταν ο επόμενος ιός που θα μας απασχολούσε. Η απάντηση δόθηκε σύντομα. Ο Ιός του Δυτικού Νείλου που εντοπίσθηκε για πρώτη φορά στην επαρχία του δυτικού Νείλου στην Ουγκάντα. Δεν μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο ούτε από τα ζώα του σπιτιού σε άνθρωπο και δε φαίνεται μέχρι σήμερα να προσβάλλει την καρδιά.

Η στήλη αυτή, την εποχή που παγκόσμια εκαλλιεργείτο η φοβία για τον ιό Η1Ν1 που προκάλεσε την τελευταία επιδημία γρίπης είχε υποστηρίξει ότι πρέπει να συνηθίσουμε να ζούμε με τους ιούς. Οι ιοί είναι μικροοργανισμοί που φαίνονται με το κοινό μικροσκόπιο αλλά με το ηλεκτρονικό μικροσκόπιο και που συνήθως προκαλούν ήπιες λοιμώξεις. Μία μυαλγία (πόνος στους μυς), μία κακοαδιαθεσία με γαστρεντερικές διαταραχές και ένα πυρέτιο είναι οι συνήθεις εκδηλώσεις των ιώσεων στο 90% των περιπτώσεων. Όμως στο 10% των περιπτώσεων οι ιώσεις μπορούν να προσβάλλουν διάφορα όργανα του σώματος και να προκαλέσουν π.χ. ηπατίτιδα στο συκώτι, μυοκαρδίτιδα στην καρδιά ή μηνιγγοεγκεφαλίτιδες στον εγκέφαλο.

Οι ιοί μπαίνουν μέσα στο κύτταρο και πολλαπλασιάζονται, γι’ αυτό όταν αδρανοποιηθούν, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ως μεταφορικά οχήματα των γονιδίων που μεταφέρουν τα υγιή γονίδια μέσα στο κύτταρο όταν πειραματικά εφαρμόζονται οι θεραπείες με γονίδια.

Οι ιοί όπως και όλοι οι μονοκύτταροι οργανισμοί προϋπήρξαν του ανθρώπου, δηλαδή εμφανίσθηκαν πάνω στη γη προτού γεννηθεί ο άνθρωπος και ακολουθούν όλους τους νόμους της γενετικής. Μπορούν π.χ. να υποστούν μεταλλάξεις και από σχετικά καλοήθεις ιοί να μετατραπούν σε κακοήθεις και να δημιουργήσουν θανατηφόρες επιδημίες όπως ο ιός του AIDS ή ο ιός ebola που γεννήθηκαν στην Αφρική και απειλούν με πανδημία όλον τον κόσμο.

Έτσι πριν μερικά χρόνια εμφανίσθηκε και ο ιός του Δυτικού Νείλου, ο οποίος στο 80% των περιπτώσεων δεν παρουσιάζει κανένα σύμπτωμα, ενώ στο 20% των περιπτώσεων εμφανίζει ήπιας μορφής συμπτώματα. Σε μεμονωμένα άτομα με χαμηλή βιολογική αντίσταση, όπως είναι οι ηλικιωμένοι μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα υγείας με τις μηνιγγοεγκεφαλίτιδες που προκαλεί. Τρόπος μετάδοσής του είναι η αιματική οδός με συνηθέστερο φορέα το τσίμπημα του κουνουπιού.

Άλλωστε είναι γνωστό ότι τα κουνούπια μπορεί να μεταδώσουν και ελονοσία και ηπατίτιδα. Η Ελλάδα εμαστίζετο επί χρόνια από ελονοσία, ενώ σε περιοχές που ενδημούσαν σμήνη από κουνούπια τα ποσοστά της ηπατίτιδας ήταν πολλαπλάσια συγκριτικά με άλλες περιοχές της χώρας. Κατά συνέπεια η εξόντωση των κουνουπιών αποτελεί το μόνο λυσιτελή τρόπο πρόληψης.

Τα κουνούπια εξοντώνονται εάν οι ψεκασμοί των νερών πραγματοποιηθούν το Φεβρουάριο ή το Μάρτιο μήνα, τότε που τα κουνούπια πολλαπλασιάζονται στα στάσιμα νερά και βρίσκονται στο στάδιο των προνυμφών και νυμφών και στη συνέχεια μπορεί να γίνονται κατά περίπτωση επιμέρους ψεκασμοί. Μόνο με αυτό τον τρόπο μπορούν να προληφθούν πολλές επιδημίες δεδομένου ότι τα αντιϊκά φάρμακα δεν αποδεικνύονται ιδιαιτέρως αποτελεσματικά.

Εμβόλιο κατά του συγκεκριμένου ιού δεν έχει παραχθεί προφανώς λόγω της καλοήθειάς του. Συνήθως τα εμβόλια παράγονται όταν απειλείται πανδημία. Οι επαλείψεις του δέρματος με εντομοαπωθητικά, η χρήση ανεμιστήρων, οι κουνουπιέρες κλπ. είναι μέτρα προστατευτικά αλλά όχι ιδιαίτερα αποτελεσματικά.

Η στήλη αυτή, που στην περίοδο της γρίπης είχε πολεμήσει την υστερική φοβία και τον πανικό, δεν είναι δυνατόν να μην εκφράσει ικανοποίηση για τους χαμηλούς μέχρι σήμερα τόνους απέναντι στον ιό του Δυτικού Νείλου.
Ο ιός του Δυτικού Νείλου και τα προβλήματα υγείας που προκαλεί θα εκλείψουν όταν πρώτιστα η εκστρατεία κατά των κουνουπιών σχεδιαστεί μεθοδικά και σωστά.

Δημήτριος Θ. Κρεμαστινός
Καθηγητής Καρδιολογίας
Πανεπιστημίου Αθηνών
Πρόεδρος του Ελληνικού Κολλεγίου Καρδιολογίας