"Σήμερα είναι μια σημαντική μέρα για τη χώρα μας, είναι μια σημαντική μέρα για την ελληνική κοινωνία και για τη δημόσια υγεία. Φτάσαμε εδώ μετά από προσπάθειες πολλών ετών και σήμερα γυρίζουμε σελίδα", τόνισε η υπουργός Υγείας Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου μιλώντας σε εκδήλωση του υπουργείου Υγείας για το κάπνισμα σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Ζάππειο, προσθέτοντας ότι:
"Η Ελλάδα εφαρμόζει την ολική απαγόρευση του καπνίσματος σε όλους τους εσωτερικούς δημόσιους χώρους και στους χώρους εργασίας, ακολουθώντας την ίδια προσπάθεια που έχει γίνει στις περισσότερες ευρωπαϊκές και μεσογειακές χώρες.

Αυτή είναι μια απόφαση πολιτική, αλλά για να πετύχει πρέπει να στηριχθεί απ’ τον ίδιο τον κόσμο. Είναι μια απόφαση που πρέπει να στηριχθεί πρώτα απ’ όλα απ’ όλους εσάς που είσαστε οι πρωταγωνιστές της μάχης για την υγεία, ο καθένας και η καθεμιά απ’ το δικό του ρόλο. Πάνω απ’ όλα όμως είναι μια κοινωνική απόφαση που πιστεύουμε πραγματικά, και αυτό φαίνεται, ότι έχουν ωριμάσει οι συνθήκες, κι έχει την πλατιά υποστήριξη της συντριπτικής πλειονότητας του ελληνικού λαού. Ακόμα κι εκείνων που καπνίζουν, οι οποίοι παραδέχονται ότι υπάρχει αυτή η αναγκαιότητα και είναι έτοιμοι να σεβαστούν αυτές τις νέες αλλαγές που φέρνει πια η ολική απαγόρευση.

Πρέπει να είμαστε, πιστεύω, δίκαιοι γιατί στη δημόσια υγεία τα πράγματα πρέπει να ξεπερνούν τα κομματικά και πολιτικά σύνορα. Πρέπει ν’ αναγνωρίσουμε ότι τα τελευταία 40 χρόνια έγιναν πάρα πολλές προσπάθειες οι οποίες λειτούργησαν σωρευτικά για να φτάσουμε σήμερα σ’ αυτό το σημείο της πολιτικής και κοινωνικής ωριμότητας.
Θα ήθελα λοιπόν να κάνουμε αναφορά και να θυμηθούμε τον Απόστολο Δοξιάδη που πρώτος είχε θέσει αυτό το στόχο, το Γιώργο Γεννηματά που πίστεψε σ’ αυτό το στόχο, το Δημήτρη Κρεμαστινό και τον Κώστα Γείτονα που προχώρησαν με σημαντικά βήματα αυτά την προσπάθεια, τον Κώστα Στεφανή, τον Έκτορα Νασιώκα, το Δημήτρη Αβραμόπουλο ο οποίος είχε προχωρήσει και θεσμοθετήσει τον πρόσφατο νόμο που υπήρχε και είχε ξεκινήσει να υλοποιείται. Για να φτάσουμε σήμερα με το νόμο που ψηφίστηκε, τον 3868 στο 1ο θερινό τμήμα της Βουλής τον περασμένο Ιούλιο. Σ’ αυτό το σημείο που μπορούμε πια να πούμε ότι η Ελλάδα προχωράει στην ολική απαγόρευση.

Ήταν και αναγκαίο και σωστό και νομίζουμε ότι οι συνθήκες είναι ώριμες. Πραγματοποιήσαμε έναν μεγάλο και ευρύ κοινωνικό διάλογο. Γιατί οφείλουμε να λάβουμε υπ' όψιν μας ότι η χώρα μας περνά μια δύσκολη οικονομική και κοινωνική συγκυρία. Γι’ αυτό το λόγο, αφ’ ενός δε θελήσαμε να προχωρήσουμε σε εφαρμογή κάποιου νόμου με εξαιρέσεις που θα δημιουργούσε περισσότερο οικονομικό βάρος στους επαγγελματίες. Να έρχονταν να κάνουν επενδύσεις τη στιγμή που υπήρχε η προοπτική της ολικής απαγόρευσης κι από την άλλη θέλαμε να τους ακούσουμε να λάβουμε υπ' όψιν και τη δική τους αγωνία και ανησυχία.
Και πρέπει να πω ότι μας έδωσε ιδιαίτερη ικανοποίηση ότι τελικά και οι επαγγελματίες του χώρου όπως ήρθαν και τοποθετήθηκαν στη Βουλή, που έγινε και ακρόαση των φορέων, και αναφέρομαι και στην Ένωση Εστιατόρων και λοιπών επαγγελμάτων, και οι ίδιοι τελικά-παρά τις όποιες επιμέρους ίσως διαφορετικές προσεγγίσεις, -μας είπαν ότι «προτιμούμε ως μέτρο την ολική απαγόρευση καθώς είναι σαφές, εφαρμόσιμο, δε δημιουργεί καμία ασάφεια και προβληματισμό στην εφαρμογή, δεν δημιουργεί επιπλέον επενδύσεις σε μια ώρα δύσκολη. Ή και προβλήματα που είχαν, -και νομικά- για τις αδειοδοτήσεις στους Δήμους ή στην πυρασφάλεια, στην Πολεοδομία και το πιο ξεκάθαρο, δε δημιουργεί συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού».

Άρα, είμαστε σε θέση να πούμε σήμερα ότι η ολική απαγόρευση πρώτα απ’ όλα είναι ένα πολύ μεγάλο βήμα για τη δημόσια υγεία στη χώρα μας. Είναι ένα βήμα που θα δούμε στα επόμενα χρόνια τα ευεργετικά αποτελέσματα καθώς όπως λέει και το κεντρικό σύνθημα της ενημερωτικής εκστρατείας, κόβουμε το τσιγάρο, κερδίζουμε ζωή. Και κερδίζουμε στην κυριολεξία χρόνια ζωής μέσα από αυτό το βήμα.

Είναι ένα βήμα σεβασμού κοινωνικού και συμπεριφοράς, καθώς ακόμα έρχεται να βοηθήσει κι αυτούς που καπνίζουν. Εμείς δεν έχουμε καμία λογική να κάνουμε κυνήγι μαγισσών για τους καπνιστές, αλίμονο. Από την άλλη όμως ερχόμαστε να πούμε ότι υπάρχουν κάποιοι κανόνες συμπεριφοράς που είναι σεβαστοί για όλους. Γιατί, δε μπορεί κάποιοι να υφίστανται το παθητικό κάπνισμα ή πολύ περισσότερο οι εργαζόμενοι σ’ αυτούς τους χώρους.
Δίνουμε τη δυνατότητα στους ημιυπαίθριους χώρους που υπάρχουν έξω από τα εστιατόρια, τις καφετέριες, εκεί να καπνίζουν. Άρα, είτε τους βοηθάμε να το πάρουν απόφαση γιατί συνήθως όταν ξεκινά το φθινόπωρο παίρνουμε αποφάσεις για τη νέα περίοδο, είτε τους βοηθάμε να το μετριάσουν που κι αυτό θα είναι κέρδος. Είτε, όπως είπε και ο Γενικός Γραμματέας Δημόσιας Υγείας προηγούμενα, είμαστε εδώ και θα το συζητήσουμε. Κι εδώ πάλι θέλουμε τη βοήθειά σας, πώς να στηρίξουμε και προγράμματα που θα τους βοηθήσουν στην απεξάρτηση από αυτή τη συνήθεια, γι’ αυτούς που θα χρειαστεί σ’ αυτή την περίοδο να έχουν μια στήριξη για να προχωρήσουν σ’ αυτή την κατεύθυνση.

Πιστεύουμε ότι είμαστε σ’ ένα δρόμο που έχουν ωριμάσει οι συνθήκες, η λογική μας δεν είναι λογική αστυνόμευσης. Είναι λογική ενημέρωσης πρώτα απ’ όλα και στήριξης, όμως για να υπάρχει μια αξιοπιστία σε οποιαδήποτε προσπάθεια πρέπει να εφαρμόζονται οι νόμοι. Και γι’ αυτό λαμβάνοντας υπ' όψιν μας και την εμπειρία και τα προβλήματα του παρελθόντος, επιμείναμε πάρα πολύ να υπάρχουν μέσα στο νόμο, η πλήρης καταγραφή και των ελεγκτικών μηχανισμών, που πλέον είναι η Δημοτική Αστυνομία, οι Επόπτες Υγείας, το Λιμενικό Σώμα εκεί που είναι αρμοδιότητά του, το Σώμα Επιθεωρητών Υγείας κατ’ εξοχήν στους χώρους εποπτείας τους. Αλλά, και δευτεροβάθμια όπου υπάρχουν καταγγελίες, και επικουρικά και άλλα ελεγκτικά Σώματα όπως οι Επιθεωρητές Εργασίας και φυσικά η Ελληνική Αστυνομία.
Η λογική είναι ότι οι μηχανισμοί είναι ξεκάθαροι. Για να τους ενθαρρύνουμε και να τους βοηθήσουμε να εφαρμόσουν το νόμο είχαμε μια εξαιρετική συνάντηση τη Δευτέρα. Εκεί ήταν εντυπωσιακή ή προσέλευση, ήρθαν 250 άτομα απ’ όλη την Ελλάδα, εκπρόσωποι αυτών των μηχανισμών, και επειδή κι αυτοί είναι εργαζόμενοι και πρέπει να τους καλύψουμε στην προσπάθεια την υπερωριακή, τα νυχτερινά και γνωρίζουμε ότι και η Αυτοδιοίκηση έχει κι αυτή τα προβλήματά της, γι ‘αυτό το λόγο έχουμε ήδη αποτυπώσει στην Κοινή Υπουργική Απόφαση. Με τη συμφωνία του Υπουργείου Οικονομικών όλα τα έσοδα από τα πρόστιμα που επιβάλλονται τα οποία φυσικά όπως κάθε δημόσιο έσοδο πηγαίνει μέσω Υπουργείου Οικονομικών, ν’ αποδίδεται το 80% πίσω στην Αυτοδιοίκηση. Και μάλιστα με μια ανταποδοτικότητα, δηλαδή όσο πιο πολύ συνέπεια θα επιδεικνύουν οι ελεγκτικοί μηχανισμοί σ’ ένα Δήμο ή σε μια Περιφέρεια τόσο μεγαλύτερη ανταπόδοση να έχουν στο πλαίσιο της αναδιανομής του 80% των προστίμων. Προκειμένου, ακριβώς να υπάρχει όχι απλώς το κίνητρο, αλλά και η υπαρκτή δυνατότητα να στηριχθεί αυτή η προσπάθεια. Φυσικά θα χρειαστεί για τα κλιμάκια που θα δουλέψουν απογευματινές και βραδινές ώρες.
Επειδή έγινε πολύ μεγάλη συζήτηση και την παρακολουθούμε και στα κανάλια και στις συζητήσεις, «μας βάζετε σε μια λογική καταγγελίας» λένε. Δεν είναι η λογική του ότι καρφώνει ο ένας τον άλλον. Είναι η λογική όμως ότι έχουμε μια γραμμή τηλεφωνική, το 1142, το οποίο έχει τις εξής χρήσεις: Πρώτα απ’ όλα ενημέρωση. Γιατί πραγματικά ο κόσμος σ’ αυτή την πρώτη φάση θέλει να μάθει. Από τον απλό πολίτη που θέλει να μάθει τι ισχύει, μέχρι τον επαγγελματία. Πέραν δηλαδή των Υπηρεσιών του Υπουργείου ή της Αυτοδιοίκησης που ενημερώνουν.

Το δεύτερο: Φυσικά, ο λόγος δεν είναι πρώτα απ’ όλα αστυνομικός. Αν όμως υπάρχουν συμπεριφορές τέτοιες οι οποίες και παραβιάζουν το νόμο αλλά πάνω απ’ όλα έρχονται και ενοχλούν σ’ ένα χώρο με το κάπνισμα, οι καταγγελίες αυτές βοηθούν ώστε να ενταθούν οι έλεγχοι προς αυτή την κατεύθυνση. Και φυσικά βοηθούν στο να έχουμε και μια στατιστική που θα μας βοηθήσει, μαζί με τα πρόστιμα και τον απολογισμό των ελεγκτικών μηχανισμών, να δούμε πώς θα εφαρμοστεί αυτό το μέτρο.

Συνεπώς δεν υπάρχει και δεν κυριαρχεί το αστυνομικό πλαίσιο στην απαγόρευση του καπνίσματος. Η λογική μας είναι ότι θέλουμε ένα νέο πρότυπο κοινωνικής συμπεριφοράς. Γι’ αυτό το λόγο έχουμε και πλήρη απαγόρευση πια. Οποιουδήποτε υπήρχε κάποιο παράθυρο στη διαφήμιση ή στην προώθηση των προϊόντων καπνού, έκλεισε. Γιατί, ξέρουμε πολύ καλά ότι κι αυτό παίζει ιδιαίτερο ρόλο. Εστιάζουμε και στους νέους ανθρώπους, στα παιδιά, στα σχολεία, ήδη και με τον κ. Μπεχράκη και με την Αντικαπνιστική Επιτροπή και σε συνεργασία και με το Harvard και το Υπουργείο Παιδείας θα εξελιχθούν και μια σειρά πρωτοβουλίες. Όσον αφορά συνολικά την αγωγή υγείας αλλά και με ιδιαίτερη έμφαση στο κάπνισμα. Στοχεύουμε ν’ αναπτύξουμε και με τον αθλητισμό συγκεκριμένες πρωτοβουλίες σε αυτή την κατεύθυνση.

Σε κάθε περίπτωση, αυτό που πιστεύουμε ότι είναι το πιο κρίσιμο απ’ όλα, είναι ότι πια είναι απόφαση. Σήμερα πραγματικά είναι μια απόφαση πολιτική, κοινωνική, οικονομική, γυρίζουμε σελίδα. Είμαστε εδώ για να μπορέσουμε να διασφαλίσουμε ότι θα εφαρμοστεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Και πιστεύουμε πραγματικά ότι σ’ αυτή την προσπάθεια θα βοηθήσουν όλοι. Θα βοηθήσουν και οι επαγγελματίες, θα βοηθήσουν και οι πολίτες και θα δώσουμε ένα μήνυμα ότι μέσα από αυτή την προσπάθεια ερχόμαστε να στηρίξουμε τη δημόσια υγεία, την υγεία του καθένα μας, την υγεία της οικογένειάς μας και του διπλανού μας.
Κλείνοντας θα ήθελα να ευχαριστήσω πάρα πολύ όλους όσοι όλα αυτά τα χρόνια πραγματικά αγωνίστηκαν για να φτάσουμε σήμερα εδώ. Να ζητήσω από την ιατρική κοινότητα που εσείς εδώ εκπροσωπείτε να στηρίξετε αυτή την προσπάθεια. Και δίνοντας το καλό παράδειγμα, αλλά πάνω απ’ όλα αναδεικνύοντας τη σημασία που έχει για τη δημόσια υγεία. Και κάτι τελευταίο: Επειδή ακούστηκε κι ένα σχόλιο ότι «μα καλά, το Εθνικό Σύστημα Υγείας τόσα προβλήματα έχει, το κάπνισμα ήταν το πρόβλημα;» εδώ θα ήθελα να πω, επειδή ακριβώς έχουμε πολλά προβλήματα στον οργανωμένο χώρο της υγείας, είναι φυσικό ν’ ασχολούμαστε πάρα πολύ μ’ αυτά.

Αλλά δυστυχώς αυτό πολλές φορές γίνεται εις βάρος της συνολικής συζήτησης και των προτεραιοτήτων της δημόσιας υγείας. Και στη χώρα αυτή ασχολούμαστε με τη δημόσια υγεία όταν έχουμε μια επιδημία κι ένα πρόβλημα. Άρα, σήμερα και με το θέμα του καπνού, μπορούμε να κάνουμε μια μεγάλη θετική τομή, η οποία έχει φυσικά και πρώτα απ’ όλα την ευεργετική επίδραση, που θα φανεί ακόμα περισσότερο στα επόμενα χρόνια στην υγεία του ελληνικού λαού. Βέβαια έχει και μεγάλη οικονομική θετική συνέπεια καθώς ξέρουμε πολύ καλά ότι όσο ενισχύουμε τη δημόσια υγεία, φυσικά ερχόμαστε να στηρίξουμε και την οικονομία της υγείας".