Οι πρωτοπαθείς κεφαλαλγίες (δηλαδή αυτές που δεν έχουν συγκεκριμένο παθολογικό αίτιο) αποτελούν το συχνότερο νευρολογικό νόσημα.
Ο ετήσιος επιπολασμός στην χώρα μας είναι περίπου 30%, δηλαδή μέσα σε ένα χρόνο, 30 Έλληνες στους 100 παρουσιάζουν πονοκέφαλο. Οι δε γυναίκες παρουσιάζουν πονοκέφαλο δύο φορές πιο συχνά απ’ ότι οι άνδρες.
Αυτά τα ποσοστά είναι μικρότερα από τα ποσοστά της υπόλοιπης Ευρώπης και ΗΠΑ, όπου εκεί το ποσοστό είναι περίπου 40% έως και 80%.

Από αυτά τα γενικά στατιστικά στοιχεία διαφαίνεται αμέσως ότι η κεφαλαλγία στις διάφορες μορφές της, αποτελεί μία πάθηση με σοβαρό κοινωνικό – οικονομικό αντίκτυπο, διότι ενδιαφέρει ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού και μάλιστα ηλικίες που είναι οι πιο ενεργές κοινωνικό – οικονομικά, με όλες της συνέπειες που αυτό συνεπάγεται.

Τις κεφαλαλγίες μπορούμε να τις κατατάξουμε πολύ χοντρικά σε κεφαλαλγίες που προέρχονται από αγγειακό μηχανισμό, όπως η ημικρανία, για την οποία και θα μιλήσουμε και σε κεφαλαλγίες με μυϊκό κατά κύριο λόγο μηχανισμό, όπως είναι οι κεφαλαλγίες τύπου τάσεως. Υπάρχουν και άλλες πολλές φυσικά που εμφανίζονται λόγω φλεγμονής, όπως σε μια μηνιγγίτιδα ή λόγω πίεσης –φλεγμονής, όπως στην περίπτωση ενός όγκου.

Επίσης ένα τεράστιο και όλο πιο αυξανόμενο πρόβλημα φαίνεται να είναι οι φαρμακογενείς κεφαλαλγίες. Αυτές οφείλονται στην όλο και πιο άμετρη κατανάλωση κυρίως των μη στεροειδών αντιφλεγμονοδών ουσιών, (σαλικυλικό νάτριο, παρακεταμόλη κτλ) δηλαδή των κοινών παυσίπονων, φάρμακα τόσο ευρείας κατανάλωσης, που τα βρίσκουμε και στα περίπτερα.

Περίπου το 30% των κεφαλαλγιών(πονοκεφάλων) είναι ημικρανίες και είναι δύο φορές συχνότερες στις γυναίκες. Η ημικρανία μερικές φορές μπορεί να πάρει δραματικό χαρακτήρα γιατί μπορεί να συνοδεύεται με ναυτία και εμετό καθώς και με πόνο κυρίως παλμικού χαρακτήρα. Αυτό ενίοτε μπορεί να παραταθεί και για μερικές ημέρες.
Πριν από την εμφάνιση του πόνου μπορεί να εμφανιστούν πρόδρομα συμπτώματα, τα οποία τα ονομάζουμε ημικρανική ‘αύρα’. Η αύρα οφείλεται στον αρχικό σπασμό των αρτηριών με αποτέλεσμα να έχουμε νευρολογικά συμπτώματα από κακή αιμάτωση περιοχών του εγκεφάλου ή και των οφθαλμών.
Έτσι μπορεί να εμφανισθούν συμπτώματα, όπως σκοτεινά σημεία με φωτεινά περιγράμματα, κάτι σαν αστραπές μπροστά στα μάτια, παροδική τύφλωση , μουδιάσματα στα άκρα ή στο μισό σώμα και ακόμη και μερική παράλυση ενός άκρου. Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να εμφανισθεί η ημικρανική αύρα χωρίς να ακολουθήσει ο πόνος, δηλαδή αυτό που όλοι γνωρίζουν και περιμένουν. Σε αυτές τις περιπτώσεις υπάρχει δυσκολία στη διάγνωση και είναι απαραίτητη η γνώμη ενός ιδιαίτερα εξειδικευμένου γιατρού. Ευτυχώς συνήθως η διάρκεια της ημικρανικής αύρας δεν ξεπερνά τα 15 έως και 30 λεπτά, και είναι χαρακτηριστική πριν την εμφάνιση του ημικρανικού πόνου.

Οπότε μπορούμε να διαχωρίσουμε την ημικρανία σε μια μορφή που προηγείται αύρα και σε μια μία που δεν εμφανίζεται η σειρά των πρόδρομων ενοχλημάτων, παρά μόνο ο ημικρανικός πόνος.

Σήμερα υπάρχουν αποτελεσματικότατες τεχνικές πρόληψης και αντιμετώπισης των ημικρανικών επεισοδίων με εξαιρετικά αποτελέσματα. Πολλές φορές λέγεται ότι για την ημικρανία δεν μπορεί να γίνει τίποτε και ότι στην καλύτερη περίπτωση μπορούμε να ελπίζουμε σε κάποια ανακούφιση. Αυτό δεν είναι αλήθεια γιατί υπάρχουν τεχνικές φαρμακευτικές και μη, που με την έμπειρη καθοδήγηση ειδικών γιατρών μπορούν να ελαττώσουν στο ελάχιστο το πρόβλημα ή ακόμη ουσιαστικά να το εξαλείψουν .

Για τον οξύ περιστατικό έχουν αναπτυχθεί φάρμακα όπως οι τριπτάνες οι οποίες δεν είναι απλά παυσίπονες αλλά δρουν στο τελικό μηχανισμό που δημιουργεί τα επώδυνα συμπτώματα. Είναι φάρμακα που σφίγγουν τα αγγεία και έτσι εμποδίζουν την φάση αγγειοδιαστολής που συνοδεύεται με πόνο.

Επίσης υπάρχουν φάρμακα τα οποία δεν έχουν καμία άμεση επίδραση αλλά η συστηματική χρίση τους για μερικούς μήνες ελαττώνει την ένταση και την συχνότητα των ημικρανιών. Δηλαδή έχουν σαν αποτέλεσμα να εμφανίζονται πολύ αραιά και με μικρή ένταση πόνου. Σε αυτή την κατηγορία βρίσκονται παλαιά φάρμακα όπως οι β αναστολείς , οι ανταγωνιστές ιόντων ασβεστίου και πιο καινούργια όπως η τοπιραμάτη .

Τα τελευταίο καιρό έχει εντοπισθεί ότι η υπερευαισθησία που έχουν τα άτομα με ημικρανία είναι ένα πρόβλημα στους δίαυλους ορισμένων ιόντων στην κυτταρική μεμβράνη. Αυτό το πρόβλημα κληρονομείτε.

Με απλά λόγια η ημικρανία είναι μια κληρονομική πάθηση που μεταφέρετε γονιδιακά και όχι μια επίκτητη πάθηση. Φυσικά υπάρχουν παράγοντες από το εξωτερικό περιβάλλων που θα πυροδοτήσουν την εμφάνιση της.

Με αυτά τα καινούργια δεδομένα έχει αρχίσει να γίνεται προσπάθεια ανάπτυξης καινούργιων φαρμακευτικών σκευασμάτων που να μπορούν να παρεμβαίνουν πιο επιλεκτικά στην συγκεκριμένη δυσλειτουργία.

Εκτός από τα χημικά σκευάσματα υπάρχουν και φυσικές ουσίες οι οποίες παρουσιάζουν αξιοσημείωτη αποτελεσματικότητα όπως ριβοφλαβίνη, μελατονίνη, τα φυτοθεραπευτικά σκευάσματα από Tanacetum Parthenium, Petaloside, gingiber officinalis, το συνένζυμο Q10. Αυτά πρέπει να χορηγούνται από άτομα που έχουν σωστή γνώση της δράσης τους και αφού έχει γίνει σωστή διάγνωση.

Άλλες μη φαρμακευτικές τεχνικές είναι ο βελονισμός, βιοανάδραση.

Δρ Ζαγκλής Δημήτρης
ΝΕΥΡΟΛΟΓOΣ
ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΚΕΝΤΡΟΥ ΚΕΦΑΛΑΛΓΙΑΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΜΕΤΡΟΠΟΛΙΤΑΝ
ΚΕΝΤΡΟΥ ΚΕΦΑΛΑΛΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΝΟΥ ΑΘΗΝΩΝ