Οι περισσότεροι από μας ανυπομονούν για τις γιορτές και προσμονούν με χαρά και ενθουσιασμό τις μέρες αυτές. Υπάρχει όμως και ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων που γι αυτούς οι γιορτές ερμηνεύονται μ’ ένα αρνητικό τρόπο και τις ταυτίζουν με μια περίοδο άγχους και συχνά θλίψης. Το φαινόμενο αυτό που παρατηρείται ονομάζεται «μελαγχολία των γιορτών» (Holiday Blues) και είναι μια μορφή εποχιακής δυσθυμίας που χαρακτηρίζεται από τις παρακάτω ενδείξεις :


- Χαμηλή διάθεση
- Χαμηλή ενεργητικότητα ή κόπωση
- Υψηλό άγχος
- Έντονο εκνευρισμό ή επιθετικότητα
- Ψυχοσωματικά συμπτώματα ( π.χ πονοκεφάλους)
- Προβλήματα ύπνου (αϋπνία ή υπερυπνία)
- Προβλήματα όρεξης (ανορεξία ή υπερφαγία)
- Μειωμένη ικανότητα στις διεργασίες της σκέψεις ή στην συγκέντρωση
- Μειωμένο ενδιαφέρον στις δραστηριότητες που συνδέονται με ευχαρίστηση


Κάποιες από τις ενδείξεις αυτές εμφανίζονται σε διάφορες ομάδες ανθρώπων συγκεκριμένα την περίοδο των γιορτών και για διαφορετικούς λόγους. Συνηθέστερα σε ανθρώπους που δεν έχουν κάποιο σύντροφο, που δεν έχουν κάποιο οικογενειακό περιβάλλον να μοιραστούν τις γιορτές, σε υπερήλικες αλλά και σ’ αυτούς που προϋπήρχε μια δυσθυμία λόγω ποικίλων αιτιολογικών παραγόντων.


Γιατί κάτι ευχάριστό όπως η ατμόσφαιρα των γιορτών συχνά να μας προκαλεί μια «μελαγχολία»;


Το βασικό αίτιο για την ύπαρξη της «μελαγχολίας των γιορτών» είναι τα αγχογόνα ερεθίσματα με τα οποία έρχεται αντιμέτωπος ο οργανισμός την περίοδο αυτή και σε ορισμένες περιπτώσεις δεν μπορεί να αντεπεξέλθει.

Ακόμα και ένα ευχάριστο γεγονός μπορεί να αποτελεί συχνά ερέθισμα άγχους όταν υπάρχουν υψηλές προσδοκίες και πιθανά εμπόδια για την πραγματοποίηση του. Στην περίοδο των γιορτών παράγοντες άγχους που δημιουργούν συναισθηματική πίεση είναι :


Ψυχοκοινωνικοί Παράγοντες


- Αίσθηση μοναξιάς, αν βιώνουμε στις γιορτές μια απώλεια όπως από ένα χωρισμό ή από πένθος

- Αν υπάρχουν οικογενειακές διαφορές, η απόσταση ή η συναισθηματική απομάκρυνση απο την οικογένεια βιώνεται πιο έντονα τις γιορτές

- Συναισθηματική φόρτιση μέσα στην οικογένεια, εάν τα μέλη της προσδοκούν να γιορτάσουν με διαφορετικό τρόπο και νιώθουν οτι καταπιέζονται οι επιθυμίες τους

- Η εσωτερική ή η εξωτερική πίεση για κοινωνικοποίηση

- Συγκρίσεις με ευχάριστες παρελθοντικές αναμνήσεις γιορτών, προσμονή να περάσουμε ακριβώς με τον ίδιο τρόπο.

- Μη ρεαλιστικές προσδοκίες για το πώς θα βιώσουμε τις γιορτές, μια έντονη αντίθεση σ ‘ αυτό που θα θέλαμε «ιδανικά» να ζήσουμε μ’ αυτό που τελικά μπορούμε να βιώσουμε μέσα στις γιορτές.

- Έντονο συναίσθημα απογοήτευσης ακόμα και για μικρά πράγματα απλά και μόνο επειδή τα είχαμε φανταστεί μ’ ένα συγκεκριμένο τρόπο και μας βγήκανε αλλιώς


Οικονομικοί Παράγοντες


- Οικονομική επιβάρυνση, δυσκολία να αντεπεξέλθουμε στις οικονομικές απατήσεις των γιορτών και των κοινωνικών υποχρεώσεων

- Η εμπορικοποίηση των γιορτών ασκεί πίεση στους καταναλωτές , δημιουργώντας εσφαλμένες ανάγκες για προϊόντα που υπόσχονται ευχάριστες και αξέχαστες στιγμές.

Οργανικοί Παράγοντες

- Σωματική κούραση, άγχος και εκνευρισμός προκύπτει όταν οι υποχρεώσεις και οι προετοιμασίες για τις γιορτές γίνονται βεβιασμένα, σε μικρό χρονικό διάστημα και μ’ έντονη ανησυχία να μείνουν όλοι απόλυτα ευχαριστημένοι

- Η απόκλιση απο το συνηθισμένο πρόγραμμα διατροφής , ύπνου και δραστηριότητας σε ορισμένους ανθρώπους ακόμα και στα πλαίσια εορτασμού βιώνεται σαν μια αγχογόνα και δυσάρεστη εμπειρία.


Ο κυριότερος παράγοντας που λειτουργεί σαν αίτιο της δημιουργίας της «μελαγχολίας των γιορτών» είναι ουσιαστικά η μη ρεαλιστικές προσδοκίες. Στην περίπτωση αυτή, οι γιορτές συνδέονται με ένα αρνητικό τρόπο σκέψεως, με εξιδανικευμένες και απόλυτες μη ρεαλιστικές προσδοκίες, με αποτέλεσμα οι προσπάθειες να περάσουμε καλά να ερμηνεύονται μη επαρκείς, όχι αρκετά ικανοποιητικές και να μας αφήνουν ένα συναίσθημα απογοήτευσης.


Τι μπορούμε να κάνουμε για να μην μελαγχολήσουμε τις γιορτές;


Το κλειδί που θα μας ανοίξει για να βγούμε απο αυτόν τον φαύλο κύκλο είναι να αναγνωρίσουμε ποιοι απο τους παραπάνω παράγοντες ενεργοποιούν σε μας την «μελαγχολία» και να αντιμετωπίσουμε τα συναισθήματα άγχους και θλίψης τροποποιώντας το σκεπτικό μας, θέτοντας ρεαλιστικούς στόχους. Στόχος θα πρέπει να είναι να χαρούμε τις γιορτές για αυτό που μπορούμε να ζήσουμε και όχι για αυτό που ιδανικά θα θέλαμε να ζήσουμε. Ας γίνει μια προσπάθεια να βγάλουμε απο την κάθε γιορτινή στιγμή το καλύτερο δυνατό. Η χαρά των γιορτών κρύβεται στην ευχαρίστηση μικρών απολαύσεων και στιγμών που ο καθένας μπορεί να προσπαθήσει να βιώσει ανεξάρτητα απο τους ψυχοκοινωνικούς, οικονομικούς και οργανικούς παράγοντες. Είναι σημαντικό με τον τρόπο σκέψεως μας να δίνουμε αξία στα πράγματα όχι γι αυτό που είναι ή θα θέλαμε να είναι αντικειμενικά αλλά γι αυτό που θα μπορούσαν να σημαίνουν συναισθηματικά για μας και τους δικούς μας ανθρώπους.





Μερικές πρακτικές λύσεις που θα μπορούσαν να σας βοηθήσουν για να αποφύγετε την μελαγχολία και της μη ρεαλιστικές προσδοκίες είναι:

• Στοχοποίηση Φροντίστε να αναλάβετε τόσες υπευθυνότητες που να μην χρειάζεται να πιεστείτε για να τις πραγματοποιήσετε.

• Ιεραρχήστε τις δραστηριότητες σας Καταγράψτε όσα θέλετε να κάνετε και αφιερώστε ανάλογα τον χρόνο και την ενέργεια που αντιστοιχεί στην κάθε δραστηριότητα.

• Μην διοχετεύεται όλη σας την ενέργεια σ ένα γιορτινό γεγονός για να βγει όσο πιο «τέλειο», απλά ζήστε την παρούσα στιγμή και να θυμάστε πώς θα υπάρξουν και άλλες όμορφες στιγμές όταν αυτές τελειώσουν.

• Κάντε τον οικονομικό σας απολογισμό και κινηθείτε στα πλαίσια που μπορείτε, μην κάνετε υπερβάσεις αν κρίνεται οτι θα σας αγχώσουν στο μέλλον. Υπάρχουν στιγμές αλλά και δώρα που δεν χρειάζονται να είναι τα ιδανικά για να είναι όμορφα.

• Αφιερώστε χρόνο για να κάνετε απλά καθημερινά πράγματα για τον εαυτό σας και τους δικούς σας τα οποία οι ρυθμοί της ζωής σας τα είχανε πιθανά περιορίσει.

• Αποφύγετε τις συγκρίσεις: δεν βοηθάει να συγκρίνεται προηγούμενες γιορτές που είχατε ή πώς μπορεί να περνάνε άλλοι γνωστοί σας, απολαύστε την διαφορετικότητα της κάθε φοράς και κάντε την να αξίζει για εσάς.

Αν οι γιορτές περάσουν και η «μελαγχολία» παραμείνει, μήπως τότε το πρόβλημα είναι δυσθυμία;

Προσοχή θα πρέπει να δοθεί αν οι ενδείξεις που προαναφέρθηκαν (συστηματική κόπωση, χαμηλή ενεργητικότητα, άσχημη διάθεση, θλίψη, εκνευρισμό, προβλήματα ύπνου και φαγητού, δυσκολία στη συγκέντρωση ή στη λήψη αποφάσεων) εμφανίζονται συνδυαστικά και διαρκούν για το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, για τις περισσότερες μέρες ανεξάρτητα απο την περίοδο των γιορτών, πριν ή μετά την έναρξη των γιορτών. Στην περίπτωση αυτή δεν έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια «μελαγχολία γιορτών» αλλά τ΄ όνομα του προβλήματος είναι δυσθυμία.

Οι ενδείξεις της «μελαγχολίας των γιορτών» εύκολα μπορεί να μπερδευτούν μ αυτές της δυσθυμία ακόμα και της κατάθλιψης. Η δυσθυμία χαρακτηρίζεται από συμπτώματα ελαφρότερα από αυτά της κατάθλιψης, αλλά επίμονα, που διαρκούν για μεγάλο χρονικό διάστημα και περιορίζει τις βασικές λειτουργίες, δραστηριότητες, και την διάθεση του ανθρώπου σε βαθμό που τον κάνει να νιώθει οτι δυσκολεύεται έντονα να αντιμετωπίσει και να βιώσει την καθημερινότητα του. Η δυσθυμία θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί «η ψυχική γρίπη της εποχής μας» αφού όλο και περισσότεροι είναι αυτοί που την βιώνουν και συχνά χωρίς να το προσδιορίζουν.

Η έντονη αρνητική σκέψη για τον εαυτό και το μέλλον («δεν θα καταφέρω τίποτα», «όλα θα πάνε στραβά») και η αίσθηση της ανημποριάς και της απελπισίας που προκύπτει απο τέτοιες διεργασίες του μυαλού είναι απο τα σημαντικότερα συμπτώματα. Δυστυχώς είναι και αυτό που δημιουργεί την εσφαλμένη εντύπωση οτι δεν μπορούν να βοηθηθούν συνεπώς τα ίδια τα συμπτώματα πολλές φορές στέκονται εμπόδιο στον προσδιορισμό του προβλήματος και στην αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας που είναι απαραίτητη και επιτακτική σ’ αυτές τις περιπτώσεις. Η θεραπευτική προσέγγιση στην δυσθυμία ή την κατάθλιψη έχει στόχο να τροποποιήσει τον αρνητικό τρόπο σκέψεως για τα γεγονότα και τον εαυτό, να αποκαταστήσει τις συμπεριφορές και τις δραστηριότητες του ατόμου έτσι ώστε να εξαλείψει τα συναισθήματα δυσφορίας. Επιθυμητό αποτέλεσμα είναι να επιτευχθεί η δυσθυμία να μην επηρεάζει την λειτουργικότητα του άνθρωπου και να αποκατασταθεί ικανός να μπορεί να χαρεί ξανά τις απολαύσεις της ζωής του.

Άννα Χατζηδημητρίου, BA, MSc, CPsychol, D.CBT
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, Ιατρικού Κέντρου Αθηνών
Μετεκπαιδευμένη στην Ψυχολογία Υγείας
www.medical-psychology.gr

---

Διαβάστε περισσότερα άρθρα...