Οι αρνητικές επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στη σεξουαλική ζωή των ανθρώπων αποτελoύν τα δύο τελευταία χρόνια πεδίο συζητήσεων και αντιπαραθέσεων των ειδικών.


Δύο κυρίως απόψεις επεκράτησαν με βάση τα μέχρι σήμερα δημοσιεύματα:

Η πρώτη άποψη είναι ότι η οικονομική κρίση επηρέασε αρνητικά το σεξ. Η άποψη αυτή βασίζεται στη λογική ότι το σεξ μάς θέλει χαρούμενους, ξένοιαστους, ασφαλείς και αισιόδοξους. Αντίθετα, η μιζέρια -συναισθηματική και οικονομική- βλάπτει σοβαρά το σεξ. Με βάση αυτή τη λογική είναι αναμενόμενη η επιδείνωση της σεξουαλικότητας σε περιόδους οικονομικής κρίσης.

Η δεύτερη άποψη είναι ότι σε περιόδους οικονομικού άγχους και στρες του πληθυσμού, το σεξ είναι ένα εύκολο και προσιτό αγχολυτικό για μεγάλη μερίδα του πληθυσμού. Με βάση αυτή τη λογική η οικονομική κρίση οδηγεί στο σπίτι και σε περισσότερο σεξ.

Βασικό μειονέκτημα των θέσεων αυτών είναι ότι το ενδιαφέρον των μελετητών εστιάζεται σε ποσοτικές εκτιμήσεις της σεξουαλικής συμπεριφοράς ενώ το ζητούμενο είναι η δυνατότητα ποιοτικών εκτιμήσεων στη σεξουαλική συμπεριφορά των πολιτών.

Η ποιότητα της σεξουαλικής ζωής έχει άμεση σχέση με την ευρύτερη ποιότητα ζωής που απολαμβάνουν οι πολίτες, δεδομένου ότι η σεξουαλικότητα δεν αποτελεί ένα απομονωμένο και αυθαίρετο κομμάτι της ζωής μας. Ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού διακατέχεται από έντονο άγχος επιβίωσης και ανασφάλεια για το μέλλον. Η ανησυχία αυτή εκφράζεται με επιθετικότητα προς πάσα κατεύθυνση που βεβαίως αφορά και τα άτομα του στενού προσωπικού μας περιβάλλοντος. Έτσι εκείνο που άμεσα παραβλάπτεται είναι η ποιότητα σχέσης με τον/τη σύντροφο, απαραίτητο στοιχείο για καλή σεξουαλική ζωή. Η αδυναμία διαχείρισης οικονομικών προβλημάτων οδηγεί τους ανθρώπους σε χαμηλή αυτοεκτίμηση, μέσα από διαδικασίες ματαίωσης και αίσθησης προσωπικής αποτυχίας. Είναι όμως καλά γνωστό ότι η χαμηλή αυτοεκτίμηση αποτελεί ιδιαίτερα αρνητικό ψυχολογικό παράγοντα για τη διεκδίκηση μιας σχέσης, ενώ η υψηλή αυτοεκτίμηση προϋπόθεση καλής σεξουαλικής λειτουργίας.

Το πρόβλημα αυτό επιβαρύνει ιδιαίτερα τον ανδρικό πληθυσμό. Ο σύγχρονος άνδρας αισθάνεται έντονα αποτυχημένος όταν δεν μπορεί να διεκπεραιώσει τον παραδοσιακό ρόλο του κουβαλητή και να προσκομίσει στην οικογένεια τα απαραίτητα ως προς το ζην. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση εύκολα παίρνει τη μορφή της υποτίμησης του ίδιου του ανδρισμού, δεδομένου ότι είναι καλά γνωστό ότι η οικονομική επιτυχία αποτελεί για τον άνδρα σημαντικό παράγοντα ανδρισμού. Έτσι εκείνο που τελικά παραβλάπτεται και αμφισβητείται είναι η ίδια η «ικανότητα» του άνδρα, που περιλαμβάνει και τη σεξουαλική ικανότητα.

Ένα άλλο στοιχείο που βλάπτει σοβαρά το σεξ είναι ο περιορισμός της κοινωνικής ζωής των ανθρώπων και η ελαχιστοποίηση του ελεύθερου χρόνου. Ο περιορισμός της κοινωνικής ζωής για λόγους οικονομικούς και η κακή ψυχολογική διάθεση στερεί από τους ανθρώπους την ευκαιρία νέων γνωριμιών, αλλά και τη δυνατότητα να μοιραστούν τα προβλήματά τους με άλλους. Η έλλειψη ελεύθερου χρόνου και η σωματική και ψυχική κόπωση για τον άρτον τον επιούσιον οδηγεί σε απώλεια του σεξ της καθημερινότητας. Κι αυτό γιατί ο έρωτας και το σεξ απαιτούν χρόνο, όπως επίσης και θετική ψυχολογία. Φανταστήκατε ποτέ πόση διάθεση για σεξ μπορούν να έχουν οι άνθρωποι που περιμένουν επί ώρες στη στάση ενός λεωφορείου ή καταναλώνουν μερικές ώρες κάθε μέρα για να πάνε στις δουλειές τους πεζοί;

Έμμεσα όμως στοιχεία, ενδεικτικά της πορείας της σεξουαλικής ζωής των πολιτών, μπορούν να αξιολογηθούν και από τη μελέτη των ανθρώπων που ήδη αντιμετωπίζουν προβλήματα στο σεξ και αναζητούν τη βοήθεια των ειδικών.

Από την αρχή του έτους επιχειρούμε μια βαθύτερη ανάλυση ποιοτικών εκτιμήσεων μέσα από τα δεδομένα του Ελληνικού Σεξολογικού Ινστιτούτου.
Τα στοιχεία που παρουσιάζονται αφορούν συγκριτική μελέτη ανάμεσα στο τέταρτο τρίμηνο του 2007, το αντίστοιχο τρίμηνο του 2010 και το δεύτερο τρίμηνο του 2011. Τα στατιστικά στοιχεία είναι ενδεικτικά των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης στη σεξουαλική συμπεριφορά των πολιτών.

Επιχειρήθηκε εκτίμηση της βαρύτητας των ψυχολογικών αιτίων που διαταράσσουν τη σεξουαλική λειτουργία. Ως ήπια ψυχολογικά αίτια εκτιμήθηκαν το άγχος επίδοσης, ο φόβος αποτυχίας και η αυτοπαρατήρηση. Ως σοβαρά ψυχολογικά αίτια εκτιμήθηκαν η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η καταθλιπτική συμπεριφορά και διάφορα άλλα. Παρά τη δυσκολία που παρέχει η κατάταξη αυτή, τα αποτελέσματα είναι σαφώς ενδεικτικά της ψυχολογικής επιβάρυνσης που προκαλεί η οικονομική κρίση. Τα σοβαρά ψυχολογικά αίτια σεξουαλικών δυσλειτουργιών από 22,3% το έτος 2007 αυξήθηκαν σε 37,7% το 2010 και σε 38,5% το έτος 2011.

Αύξηση επίσης παρουσίασαν τα άτομα που βρίσκονται σε φάση αποχής από το σεξ. Το ποσοστό αυτό από 13,4% το έτος 2007 διαμορφώθηκε σε 21,9% το 2010 και σε 20,2% το 2011. Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται άτομα με αποχή από το σεξ για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των τριών μηνών. Η αποχή από το σεξ αποτελεί συνήθως συνέπεια των προβλημάτων στο σεξ ή της κακής ψυχολογικής εικόνας. Η παρατηρούμενη αύξηση του ποσοστού των ατόμων με αποχή από το σεξ πρέπει να αποδοθεί και στα δύο αίτια.

Παράλληλα αυξήθηκαν οι άνδρες με σεξουαλική δυσλειτουργία και λήψη ψυχοφαρμάκων. Το ποσοστό αυτό από 12,1% το έτος 2007 διαμορφώθηκε σε 25,6% το 2010 και 25,3% το 2011.

Τα στοιχεία αυτά αφορούν τα ποσοστά των ατόμων που προσήλθαν για πρόβλημα σεξουαλικής δυσλειτουργίας και ανέφεραν λήψη ψυχοφαρμάκων. Είναι φανερό ότι τα ποσοστά διπλασιάστηκαν μέσα σε μια τετραετία και είναι ενδεικτικά της κακής ψυχολογίας λόγω οικονομικών δυσκολιών. Η χρήση των ψυχοφαρμάκων είναι γνωστό ότι επιβαρύνει τη σεξουαλική λειτουργία.

Ένα άλλο στοιχείο που ελέχθηκε είναι οι διαταραχές ύπνου σε άτομα με σεξουαλική δυσλειτουργία. Το ποσοστό αυτό από 22,6% το έτος 2007 διαμορφώθηκε σε 46,7% το 2010 και 44,3% το 2011. Οι διαταραχές ύπνου υποδηλώνουν συνήθως άτομα που έχουν χάσει την ψυχική τους ηρεμία λόγω ψυχολογικής πίεσης. Η κακή ψυχολογική εικόνα προδιαθέτει και σε προβλήματα σεξουαλικής δυσλειτουργίας.

Ένα ακόμα στοιχείο που εκτιμήθηκε είναι το ποσοστό των ανδρών με κύριο ή μοναδικό αίτιο προσέλευσης την έλλειψη ερωτικής επιθυμίας. Το ποσοστό αυτό από 8,7% το έτος 2007 αυξήθηκε σε 15,3% το 2010 και 18,8% το 2011. Η έλλειψη ερωτικής επιθυμίας οφείλεται κυρίως σε ψυχολογικά αίτια και έχει άμεση σχέση με την αρνητική ψυχολογία των ανθρώπων. Σπανιότερα οφείλεται σε ορμονικά αίτια, λήψη φαρμάκων και σοβαρά προβλήματα υγείας. Ο υπερδιπλασιασμός του ποσοστού μέσα σε τέσσερα χρόνια είναι ενδεικτικός των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι πολίτες, με κύριο αίτιο την αρνητική ψυχολογία λόγω οικονομικής κρίσης.

Είναι σαφές ότι στις μέρες μας οι ειδικοί έχουν να αντιμετωπίσουν δυσκολότερα και ιδιαίτερα επιβαρημένα σεξουαλικά προβλήματα των ανθρώπων, κάτω από την ψυχολογική πίεση της οικονομικής κρίσης.



Συμπεράσματα


• Οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στη σεξουαλική ζωή των ανθρώπων είναι κυρίως ποιοτικές και, κατά δεύτερο λόγο, ποσοτικές.

• Οι αρνητικές ποιοτικές επιπτώσεις στη σεξουαλική ζωή συνδέονται άμεσα με την ευρύτερη ποιότητα ζωής την τελευταία διετία.

• Η απώλεια ποιότητας στο σεξ συνδέεται άμεσα όχι μόνο με την οικονομική κρίση, αλλά και με ευρύτερες ανησυχίες για το μέλλον που συνεπάγονται απώλεια ψυχικής ηρεμίας.

• Οι άνδρες εκλαμβάνουν συχνά την οικονομική τους δυσπραγία σαν απειλή ή έλλειμμα ανδρισμού, και την εκφράζουν σαν ελάττωση ή έλλειψη ερωτικής επιθυμίας.

• Η σεξουαλικότητα δεν αποτελεί ένα αυθαίρετο και ανεξάρτητο κομμάτι της ζωής μας. Αντίθετα, συνδέεται άμεσα με τις χαρές και τις λύπες μας, τις επιφυλάξεις και τις προσδοκίες μας, τα άγχη μας και τις επιτυχίες μας.


Ζήσης Παπαθανασίου
Επ. Καθηγητής Γυναικολογίας - Σεξολόγος
Διευθυντής Ελληνικού Σεξολογικού Ινστιτούτου
www.sexmedic.gr