Από την αρχαιότητα πίστευαν ότι η μουσική γαληνεύει την ψυχή, εξασφαλίζει την αρμονία του σώματος και, κατ’ επέκταση, χαρίζει υγεία. Ας δούμε, λοιπόν, ποια είναι η θεραπευτική επίδραση της μουσικής και πώς αυτή αξιοποιείται από τη σύγχρονη ιατρική.

Η μουσική υπάρχει όσο υπάρχει ο άνθρωπος. Η μουσική έκφραση είναι η αρμονία της ψυχής, ο πιο απλός τρόπος επικοινωνίας. Είναι ένα εύκολο κλειδί συνεννόησης, η διεθνής γλώσσα των ανθρώπων. Η μουσική ανοίγει παράθυρο στον κόσμο. Δεν είναι για λίγους, είναι για όλους. Στην αρχαία Ελλάδα η μουσική θεωρείτο θεόπνευστη τέχνη, είχε άμεση σχέση με τη φιλοσοφία, τη θεολογία, οδηγούσε σε ανώτερες σφαίρες της μαθηματικής σκέψης, ήταν φορέας ήθους. Η παράδοση αυτή συνεχίστηκε μέχρι το Βυζάντιο και μεταλαμπαδεύτηκε από εκεί στην υπόλοιπη Ευρώπη. Οι ωδές, ακόμη και όταν ακούγονται χωρίς σημαινόμενο, χωρίς λόγο, εξάπτουν τη φαντασία και οδηγούν σε ανώτερες σφαίρες σκέψεων και συναισθημάτων. Ο μουσικός δρόμος ήταν και πρέπει να είναι η αγωγή της ψυχής,το όχημα του ήθους. Η μελωποιία τότε είχε ηθικές προδιαγραφές. Κάθε συλλαβή στην αρχαιότητα ήταν - θα έλεγε κανείς - παρασεσημασμένη με νότες: π.χ. απαγγελία, ο χορός στην αρχαία τραγωδία. Σήμερα η θέση αυτή έχει τη μεγαλύτερη έκφραση της στην όπερα. Ο Αριστοτέλης, ο Πυθαγόρας και ο Πλάτωνας θεωρούσαν τη μουσική ανεκτίμητο στοιχείο της ανθρώπινης φύσης. Ο Όμηρος, ο Πίνδαρος, η Σαπφώ δεν υπήρξαν μόνο ποιητές αλλά και μουσικοί παράλληλα.

Στην εποχή του Ιπποκράτη οι γιατροί ήταν υποχρεωμένοι να διδάσκονται μουσική. Οι εβραϊκές και οι χριστιανικές μελωδίες επηρεάζουν την ψυχική κατάσταση των πιστών, ανάλογα με το εορτολόγιο. Σπουδαίοι μουσικοί συνθέτες όπως ο Μπαχ, ο Μότσαρτ, ο Χάυδεν, ο Μπετόβεν, ο Ροσίνι ακόμη και ο Βέρντι, συνέθεσαν εκκλησιαστικού τύπου εξαίσιες μουσικές μελωδίες. Ο Μπετόβεν υποστήριζε ότι μουσική είναι “η άυλη πρόσβαση στην ανώτατη γνώση”. Στη φύση οποιοδήποτε άκουσμα εγκλείει μουσικότητα: το θρόισμα των φύλλων, το κελάρυσμα του γάργαρου νερού, ο καλπασμός των αλόγων.

Η μουσική είναι διαχρονική, μας εκστασιάζει με το ρυθμό και το λόγο, μας χαλαρώνει, μας εμψυχώνει (εμβατήρια), μας νανουρίζει (νανουρίσματα), ανακουφίζει τον πόνο, απαλύνει το μόχθο της εργασίας ακόμη και τη θλίψη (το μοιρολόι). Η μουσική είναι βάλσαμο ψυχής, μειώνει το άγχος, την υπερένταση, την υπερκόπωση, είναι έκφραση ήθους, αγγίζει το τέλειο.

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ

Από αρχαιότατους χρόνους, στην Αίγυπτο, την Κίνα και την Ινδία, η μουσική είχε εφαρμογή σαν συνοδός θεραπευτική δυνατότητα. Τις τελευταίες δεκαετίες αναπτύχθηκαν διάφορες θεωρίες για τις θεραπευτικές ιδιότητες της μουσικής. Ο Γάλλος Τοματίς ίδρυσε Ινστιτούτο με αντικείμενο τις θεραπευτικές ιδιότητες της μουσικής για τον άνθρωπο. Ο Ορφ, επίσης, πίστευε στις θεραπευτικές ιδιότητες της μουσικής. Αυτές τις ιδιότητες τις ενέταξε στο schulwerk, ένα είδος ξυπνήματος της δημιουργικότητας από νήπιο έως τα γηρατειά, όταν κάποιος ανατρέξει στο element, δηλαδή στο πρωτογενές, το οποίο είναι η αειθαλής αφετηρία, δηλαδή μια πηγή ανανέωσης, ein neuer beginn, ένα καινούριο ξεκίνημα, ενώ οι verschiedene moden, οι διάφοροι συρμοί, έρχονται και παρέρχονται.

Η μουσική, σαν συνοδός θεραπευτική μέθοδος, εφαρμόζεται σε πολλούς τομείς της ιατρικής:

1. Σε πρόωρα νεογνά.

2. Σε άτομα με ειδικά προβλήματα.

3. Σε παιδιά με γλωσσικά, μαθησιακά προβλήματα ή προβλήματα συμπεριφοράς.

4. Σε παιδιά με επιθετικότητα, οικογενειακά προβλήματα, στα αυτιστικά παιδιά.

5. Σε μελαγχολίες, στην κατάθλιψη, στις νευρώσεις.

6. Σε ψυχοσωματικά νοσήματα.

7. Στους αλκοολικούς.

8. Σε εξαρτημένα άτομα.

9. Στα άτομα με εγκεφαλικό επεισόδιο, με καρδιακά νοσήματα, με ημικρανίες, σε υπερτασικούς, στο βρογχικό άσθμα.

10. Σε άτομα με διάφορες φοβίες.

11. Σε άτομα μέσα από τραυματικές καταστάσεις, κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις.

12. Σε ανορεκτικούς ασθενείς και στη βουλιμία.

13. Σε άτομα που υποβάλλονται σε θεραπεία πόνου.

14. Ακόμη και σε άτομα με βαριά, χρόνια νοσήματα με δυσάρεστη πρόγνωση.

15. Σε άτομα με ανίατα νοσήματα.

16. Στα νοσοκομεία, στις αίθουσες τοκετού, κατά τη διάρκεια της στεφανιογραφίας και άλλων αιματηρών επεμβάσεων χωρίς νάρκωση κ.λ.π.

17. Σε εργοστάσια για καλύτερη απόδοση των εργαζομένων.

18. Σε χώρους αναμονής κ.α.


ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Θεραπευτικές ιδιότητες έχει η μουσική όταν ακούει κάποιος μουσικά κομμάτια της αρεσκείας του, όταν παίζει κάποιο μουσικό όργανο ή όταν παράγει ή δημιουργεί μουσική. -Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι μουσικής θεραπείας. Ένα γνωστό μοντέλο είναι το rendsburger modell, δηλαδή να δημιουργεί κάποιος μουσική, να λύνει τα προβλήματα του με τη μουσική ή να διευρύνει τα βιώματα του μέσω της μουσικής και να οδηγείται σε ειδικούς τρόπους μάθησης με τη μουσική. Η μουσικοθεραπεία είναι μια ψυχοθεραπεία με νότες. Οι θεραπευτικές ιδιότητες της μουσικής απορρέουν από την επεξεργασία των συναισθημάτων μέσω της μουσικής, της συζήτησης με το μουσικοθεραπευτή και της καθοδήγησης του μέσα από συγκεκριμένες μεθόδους.

Πολλές φορές η μουσική αντικαθιστά το λόγο και η επικοινωνία υλοποιείται μέσω της μουσικής. Η μουσικοθεραπεία φιλοδοξεί, σε κάποιες περιπτώσεις, να αντικαταστήσει ακόμη και κάποιες φαρμακευτικές αγωγές. Υπάρχουν μερικά Πανεπιστήμια στην Ευρώπη (Γερμανία, Σκανδιναβία) και την Αμερική, στα οποία κάποιος μπορεί να σπουδάσει μουσικοθεραπεία, είτε στo πλαίσιo των άλλων επιστημών - της κοινωνιολογίας, της ψυχολογίας, της ιατρικής και άλλων- είτε και ως ανεξάρτητη ειδικότητα. Η μουσικοθεραπεία ασκείται από τον μουσικοθεραπευτή σε ομάδες ασθενών, ως ομαδική θεραπευτική μέθοδος, ή και για κάθε ασθενή ξεχωριστά. Μέσα από την ομαδική και την ατομική δυναμική, η μέθοδος της μουσικοθεραπείας μπορεί να ανασύρει προβλήματα ασθενών και να τα λύνει ή να ενισχύει θετικά άλλες θεραπευτικές μεθόδους. Η μουσικοθεραπεία μπορεί να πραγματοποιείται σε νοσηλευόμενους και περιπατητικούς ασθενείς, σε ειδικούς χώρους μουσικοθεραπείας ή στο ιατρείο ή στο κρεβάτι του ασθενούς. Η διάρκεια της μουσικοθεραπείας εξαρτάται από το υποκείμενο νόσημα. Σε εξειδικευμένα κέντρα μουσικοθεραπείας, στην Ευρώπη και την Αμερική, τα τελευταία χρόνια, αναλαμβάνουν τα έξοδα τα ασφαλιστικά ταμεία των ασθενών.

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

Σύμφωνα με τη μέθοδο associaco catelana, υπάρχουν διάφορες θεραπευτικές διεθνείς εταιρείες μουσικοθεραπείας:

1. De musicoterapia (ASMT): Μια μέθοδος που βασίζεται σε μουσική, ποίηση και χορό. Οδηγεί στην ψυχοσωματική ισορροπία ή και στη ψυχοσωματική αποκατάσταση.

2. Μουσικοθεραπεία κατά την World Federation of Music Therapy (WFMT): Παρόμοια μέθοδος με την πρώτη για ψυχοσωματική υγεία του ατόμου ή του αρρώστου μέσω της μουσικής, του ρυθμού, της μελωδίας και των ήχων της αρμονίας.

3. Αμερικάνικη Μουσικοθεραπεία κατά το American Music Therapy Association (AMTA), με την ίδια θεωρητική και πρακτική βάση.

4. Μουσικοθεραπεία κατά των Canadian Association for Music Therapy (CAMT): Και εδώ η μουσική χρησιμοποιείται για καλύτερη προσέγγιση στα ψυχοσωματικά νοσήμτα του ατόμου και την καλύτερη ένταξη του στο κοινωνικό σύνολο.


Ειρήνη Οικονόμου – Σταματάκη
Ειδικός Παθολόγος – Καρδιολόγος
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου του Βερολίνου και
Διπλωματούχος Ψυχολόγος
Διευθύντρια Παθολογικής Κλινικής θεραπευτήριο Metropolitan

---

Διαβάστε περισσότερα άρθρα...