Μία περίεργη επιστημονική μελέτη τελευταία είδε το φως της δημοσιότητας. Παρακολουθήθηκαν 1700 άτομα από μία ομάδα Αμερικανών ερευνητών για μία δεκαετία. Τα άτομα αυτά μελετήθηκαν από πλευράς προσωπικότητας. Άτομα με επιθετική προσωπικότητα, άτομα εξωστρεφή, άτομα ενθουσιώδη και άτομα με αίσθημα εύκολης ικανοποίησης, αποτέλεσαν τις επί μέρους ομάδες. Με άριστα το βαθμό 5 βαθμολογήθηκαν τα άτομα που εκδήλωναν ικανοποίηση με αίσθημα ευτυχίας. Ακριβώς αντίθετα βαθμολογήθηκαν τα άτομα με επιθετική και αγχωτική προσωπικότητα. Το αξιοπερίεργο της μελέτης ήταν ότι παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά στα άτομα που ήσαν ευχαριστημένα γενικά από τη ζωή τους σε ποσοστό που πλησίασε το 22%. Δηλαδή τα άτομα αυτά παρουσίασαν κατά 22% λιγότερες καρδιοπάθειες σε σχέση με τους υπόλοιπους.

Βέβαια η μελέτη αυτή δέχεται σήμερα σημαντική κριτική για δύο λόγους. Ο πρώτος λόγος είναι ότι η διάκριση των ατόμων από πλευράς συμπεριφοράς και χαρακτήρα έγινε με υποκειμενικά κριτήρια και ο δεύτερος λόγος ήταν το ότι η διάθεση και η προσωπικότητα του κάθε ανθρώπου είναι δεδομένη και δεν μπορεί εύκολα να αλλάξει, ενώ όλοι οι γνωστοί επικίνδυνοι παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν καρδιοπάθειες, μπορούν να μεταβληθούν είτε από προσπάθεια του ίδιου του αρρώστου είτε από τη θεραπεία στην οποία υποβάλλεται. Δηλαδή, η μελέτη αυτή δεν μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των καρδιοπαθειών, αφού εύκολα δεν μπορεί να αλλάξει η προσωπικότητα του ανθρώπου.

Βέβαια, έχει αποδειχθεί ότι η εγκεφαλική λειτουργία συνδέεται άμεσα με την καρδιακή λειτουργία. Μάλιστα πολλές φορές βαρύτατες καρδιοπάθειες όπως η καρδιακή ανεπάρκεια οδηγούν σε κατάθλιψη όπως και αντίστροφα συμβαίνει οι πάσχοντες από κατάθλιψη να αναπτύσσουν ευκολότερα καρδιοπάθειες και ιδιαίτερα στεφανιαία νόσο.

Όμως είναι δύσκολο η σύγχρονη ιατρική να αντικειμενοποιήσει τα συναισθήματα και την ψυχική κατάσταση του κάθε ατόμου για να μπορέσει τελικά να προσμετρήσει τις επιπτώσεις τους. Όπως δεν είναι εύκολο κάποιος να αγνοήσει παρατηρήσεις που έγιναν εκατοντάδες χρόνια πριν και καταγράφηκαν.

Χαρακτηριστική είναι η περιγραφή του θανάτου του Διαγόρα στο στάδιο της Ολυμπίας όταν οι δύο υιοί του ο Πεισίδορος και ο Δωριεύς που μόλις είχαν στεφθεί Ολυμπιονίκες περιέφεραν στους ώμους τους τον γέροντα Ολυμπιονίκη πατέρα τους ενώ οι θεατές τον επευφημούσαν, φωνάζοντας «Πέθανε πια Διαγόρα, τι άλλο θέλεις, δεν θα’ ανεβείς και στον Όλυμπο». Δηλαδή δεν θα γίνεις και θεός. Αυτό που ζεις σήμερα είναι η μέγιστη τιμή για ένα θνητό. Και τότε ο Διαγόρας έμπλεος συγκίνησης έγειρε το κεφάλι και πέθανε μέσα στη δόξα.

Η μεγάλη και έντονη συγκίνηση μπορεί να επιφέρει ακόμα και τον αιφνίδιο θάνατο. Άλλωστε έχει αποδειχθεί ότι κατά την 24ωρη καταγραφή του ηλεκτροκαρδιογραφήματος κατά τη στιγμή της αιχμής της συγκινησιακής φόρτισης και υπό την επήρεια των ορμονών, που εκκρίνονται κατά τη συγκίνηση (κατεχολαμίνες) και εκκρίνονται αθρόα από το συμπαθητικό σύστημα, παράγονται θανατηφόρες αρρυθμίες (κοιλιακή ταχυκαρδία- κοιλιακή μαρμαρυγή) που μπορούν να οδηγήσουν σε αιφνίδιο θάνατο μέσα σε λίγα λεπτά.

Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι ο θάνατος που παρατηρείται κυρίως σε υποανάπτυκτες κοινωνίες (θάνατος voodoo) είναι συνέπεια της απομόνωσης ορισμένων ατόμων από τη ζωή και τις εκδηλώσεις της φυλής τους, που τους οδηγεί σε αδιέξοδο, απελπισία και κατάθλιψη με τελικό αποτέλεσμα τη δημιουργία βραδυαρρυθμιών που τελικά οδηγούν στον θάνατο.

Κατά συνέπεια δεν θα πρέπει εύκολα να απορρίψει κανείς τις παρατηρήσεις των Αμερικανών επιστημόνων που τις δημοσίευσαν στο περιοδικό European Heart Journal και που επιμένουν ότι η ευτυχία στη ζωή συνδυάζεται με καλή υγεία και λιγότερες καρδιοπάθειες.


Δημήτριος Θ. Κρεμαστινός
Καθηγητής Καρδιολογίας
Πανεπιστημίου Αθηνών
Πρόεδρος του Ελληνικού Κολλεγίου Καρδιολογίας