Η Βρετανική Ιατρική Εταιρεία πρόσφατα εισηγήθηκε τη νομοθετική απαγόρευση του καπνίσματος μέσα στο αυτοκίνητο, όπως συμβαίνει και για τους κλειστούς χώρους. Αυτό το στήριξε σε μελέτες που αποδεικνύεται ότι το παθητικό κάπνισμα μέσα στο αυτοκίνητο είναι 23 φορές περισσότερο βλαβερό από ό,τι σε ένα μπαρ καπνιστών.

Η πρόταση αυτή της Βρετανικής Ιατρικής Εταιρείας δεν έφθασε ακόμα στο επίπεδο της νομοθεσίας από το Βρετανικό Κοινοβούλιο καθώς ορισμένοι βουλευτές ζήτησαν να μη νομοθετηθεί η απαγόρευση, προτού ενημερωθεί πλήρως το κοινό για τους αυξημένους κινδύνους που αντιμετωπίζει ένα άτομο όταν καπνίζει μέσα στο αυτοκίνητο.

Οι βουλευτές ισχυρίστηκαν ότι εφόσον η ενημέρωση αποτύχει τότε να επέμβει νομοθετικά η Βουλή. Εντυπωσιάζεται κανείς από τον σεβασμό του Κοινοβουλίου προς τους πολίτες και ταυτόχρονα προς τη συνέπεια των πολιτών όσον αφορά τη σωστή εφαρμογή των νόμων. Δεν διανοείται κανείς να ισχυριστεί ότι δεν θα εφαρμοστεί ο νόμος εάν ψηφισθεί.

Πλήρης αντίθεση διαπιστώνεται από τον βαθμό του σεβασμού των πολιτών της δικής μας χώρας προς τους νόμους στην αντίστοιχη περίπτωση. Στην τελευταία εκδήλωση του Ελληνικού Κολλεγίου Καρδιολογίας στο Κιλκίς διαπιστώσαμε ότι ο κόσμος ελεύθερα κάπνιζε στα bar και στα καφενεία και μάλιστα σε μια παρατήρησή μας προς τον ιδιοκτήτη ενός bar, αυτός μας απάντησε: «Τι να κάνω; Ήμουν ο τελευταίος που εφάρμοσε τον αντικαπνιστικό νόμο, αλλά αναγκάσθηκα να επιτρέψω το κάπνισμα, αλλιώς θα έχανα όλη μου την πελατεία».

Δύο τελείως διαφορετικές εικόνες, δυο τελείως διαφορετικές συμπεριφορές δύο χωρών που ανήκουν στην ίδια ομάδα κρατών και που υποτίθεται εφαρμόζουν τους ίδιους νόμους.

Μια άλλη εικόνα της αντικαπνιστικής εκστρατείας έρχεται από την Αυστραλία. Η Βουλή της Αυστραλίας πρόσφατα πέρασε διάταξη στον αντικαπνιστικό νόμο που αναφέρει ότι τα πακέτα των τσιγάρων θα έχουν απόχρωση μαύρου χρώματος. Στη θέση που αναγράφεται σήμερα η μάρκα, θα αναγράφεται η απαγόρευση με μεγάλα γράμματα. Π.χ. ‘Το κάπνισμα προκαλεί καρκίνο στο στόμα και τον φάρυγγα’. Θα έχουν υποχρεωτικά φωτογραφία του καρκίνου μέσα στο στόμα, ενώ η μάρκα του τσιγάρου θα αναγράφεται με μικρά γράμματα χαμηλά στο πακέτο, εκεί που στα δικά μας πακέτα γράφονται σήμερα οι κίνδυνοι του καπνίσματος. Εξαιτίας αυτού, ήδη μια γνωστή εταιρεία τσιγάρων μήνυσε την Αυστραλιανή κυβέρνηση για αυτή την ενέργεια.

Όμως αυτά συμβαίνουν στην Αυστραλία. Στην Ελλάδα, στο αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος, κατά το γερμανικό πρότυπο (ως γνωστόν το Ελευθέριος Βενιζέλος κατασκευάστηκε από Γερμανούς) οι χώροι καπνιστών είναι κάτι διαφανή γυάλινα κλουβιά όπου οι καπνιστές στοιβαγμένοι ο ένας πάνω στον άλλο εκτίθενται σε κοινή θέα. Θα μπορούσε βέβαια οι αντικαπνιστικοί χώροι να ήταν αδιαφανείς αλλά τότε δεν θα επιτυγχανόταν ο σκοπός της αντικαπνιστικής εκστρατείας, ο οποίος στοχεύει στο να δείξει ότι ο καπνιστής είναι ένας αδύναμος ανθρωπάκος που υποκύπτει στις αδυναμίες του και κατά κανένα τρόπο δεν θυμίζει τον πρωταγωνιστή, τον star του κινηματογράφου, τον επιτυχημένο επιχειρηματία ή επιστήμονα.

Ο καπνιστής δεν θα πρέπει να αποτελεί κατά κανένα τρόπο το πρότυπο του εφήβου, ο οποίος προκειμένου να αποδείξει ότι είναι απελευθερωμένος και έτοιμος να πραγματοποιήσει τη δική του κοινωνική επανάσταση, εισέρχεται στο club των καπνιστών.

Στην Αμερική το κάπνισμα απαγορεύεται ακόμα και σε ανοικτούς χώρους και σε πολλές Πολιτείες ο καπνιστής τιμωρείται με σοβαρό πρόστιμο.
Βέβαια, οι χώρες αυτές (Αγγλία, Αυστραλία, Αμερική) θεωρούνται πρωταθλήτριες στην εφαρμογή των κανόνων της πρωτογενούς πρόληψης και τελικά πέτυχαν τα τελευταία χρόνια να ελαττώσουν περίπου στο 1/3 τους θανάτους από καρδιαγγειακές παθήσεις.

Τέλος, για να μιλήσουμε σοβαρότερα, η αντικαπνιστική εκστρατεία στη χώρα μας διατρέχει μεγάλο κίνδυνο να ακυρωθεί και έτσι ο αντικαπνιστικός νόμος κινδυνεύει να καταταγεί στους ανενεργούς εκείνους νόμους του κράτους που έχουν αυτοακυρωθεί. Η χώρα μας σήμερα κινδυνεύει να μπει στο μαυροπίνακα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ως πρότυπο χώρας προς αποφυγή. Το γνωστό έγκυρο περιοδικό Economist πριν μερικά χρόνια στο εξώφυλλό του κατέτασσε την Ελλάδα, πρώτη χώρα του κόσμου στο κάπνισμα. Άραγε για πόσα χρόνια ακόμα η χώρα μας θα διατηρήσει αυτή τη θλιβερή πρωτιά;

Δημήτριος Θ. Κρεμαστινός
Καθηγητής Ιατρικής Σχολής
Πανεπιστημίου Αθηνών