Η πρόληψη έχει πολλαπλάσια αξία από την θεραπεία και οι περισσότερες γυναίκες το γνωρίζουν όπως δείχνουν οι στατιστικές που αφορούν το προσδόκιμο ζωής και οι οποίες επιβεβαιώνουν την μακροβιότητα των γυναικών έναντι των ανδρών ακριβώς επειδή οι εκπρόσωποι του «ασθενούς φύλου» κάνουν τακτικότερα προληπτικές εξετάσεις.

Οι προληπτικές εξετάσεις εξαρτώνται από τους προδιαθεσιακούς ή κληρονομικούς παράγοντες, την ηλικία και το φύλο. Μεταξύ των προληπτικών εξετάσεων που πρέπει να κάνει μια γυναίκα είναι και ο γυναικολογικός έλεγχος, ο οποίος διαφοροποιείται σταδιακά με την πάροδο της ηλικίας.
Τα κορίτσια ηλικίας 0-11 φυσικά δεν κάνουν τσεκ απ, όμως δεν αποκλείεται η πιθανότητα να προσβληθούν από μύκητες ή μικρόβια και να εμφανίσουν κολπίτιδες και λοιμώξεις. Εντοπίζονται κυρίως από τις μητέρες, όταν το παιδί είναι σε πολύ μικρή ηλικία, και αντιμετωπίζονται με αντιβίωση που θα συστήσει ο γυναικολόγος.

Στα 11 περίπου που ξεκινά η περίοδος, η έφηβη πρέπει να κάνει το πρώτο υπερηχογράφημα, για να διαπιστωθεί η πιθανή ύπαρξη πολυκυστικών ωοθηκών. Οι πολυκυστικές ωοθήκες μπορεί να υπάρχουν και πριν τα 11 χρόνια του κοριτσιού και στην προκειμένη περίπτωση δεν θα έρθει περίοδος.

Όταν η γυναίκα έρθει σε επαφή για πρώτη φορά πρέπει να κάνει το πρώτο της τσεκ απ, που περιλαμβάνει τεστ ΠΑΠ και καλλιέργεια κολπικού υγρού. Βεβαίως από κει και πέρα πρέπει ανελλιπώς να επαναλαμβάνει το τεστ ΠΑΠ κάθε χρόνο, ενώ την καλλιέργεια κάθε 6μηνο. Μετά την ηλικία των 20 ετών στον γυναικολογικό έλεγχο προστίθεται και η ψηλάφηση μαστού, αν και η εμφάνιση καρκίνου του μαστού πριν τα 30 είναι σπάνια.
Μετά την εμμηνόπαυση αυξάνεται η συχνότητα της διενέργειας τεστ ΠΑΠ, το οποίο πρέπει γίνεται κάθε εξάμηνο, ταυτόχρονα με την καλλιέργεια κολπικού υγρού. Όσον αφορά την κολπική εξέταση (δακτυλική), δεν προτιμάται πλέον από ορισμένους γυναικολόγους και έχει πάψει να αποτελεί μέρος του τσεκ απ, αλλά έχει αντικατασταθεί από το υπερηχογράφημα.

Ιδανική περίοδος επίσκεψης στον γυναικολόγο είναι μετά τις καλοκαιρινές διακοπές, και συγκεκριμένα το δίμηνο Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου, όταν πια η γυναίκα σταματά να κάνει μπάνια στη θάλασσα ή την πισίνα.
Η πρώτη μαστογραφία θα πρέπει να γίνεται στα 42, εφόσον η γυναίκα κάνει ψηλάφηση, εάν όμως είναι καπνίστρια πρέπει να ξεκινά στα 38, γιατί ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του μαστού είναι αυξημένος. Παράλληλα με την μαστογραφία καλό θα ήταν να γίνεται και ένα υπερηχογράφημα, το οποίο μπορεί να ανιχνεύσει πρώιμους όγκους, οι οποίοι δεν απεικονίζονται στην μαστογραφία.

Εάν και τελευταία έχουν ακουστεί διάφορες απόψεις και έχουν δημοσιευτεί ανακοινώσεις που συνέστηναν ως χρόνο έναρξης διενέργειας μαστογραφίας τα 50 και επανάληψή της κάθε δεύτερο έτος, η οδηγία της Ελληνικής Εταιρείας Μαστολογίας ταυτίζεται με αυτή HHS (Health and Human Services) και πλήθος άλλων επίσημων ιατρικών ενώσεων και εταιρειών οι οποίες υποστηρίζουν πως η συγκεκριμένη οδηγία προκαλεί σύγχυση και θα πρέπει να αγνοηθεί. Εξάλλου, με την χρήση ψηφιακής μαστογραφίας, τα αποτελέσματα είναι ασφαλέστερα και η ακτινοβολία που δέχεται η γυναίκα είναι σημαντικά χαμηλότερη από εκείνη της κλασσικής μαστογραφίας με φιλμ.

Τέλος, στην λίστα των εξετάσεων προστίθεται και ο έλεγχος οστικής πυκνότητας όταν η γυναίκα φτάνει στην εμμηνόπαυση. Ο πρώτος έλεγχος, που ονομάζεται βασικός (base line), γίνεται κατά την έναρξη των κλιμακτηριακών διαταραχών και αποτελεί μέτρο σύγκρισης για τις επόμενες εξετάσεις.


Ευάγγελος Γκικόντες
Μαιευτήρας - Γυναικολόγος,
Επιστημονικός υπεύθυνος του Κέντρου «Διαγνωστική Έρευνα»