Όταν μιλάμε για προβιοτικά (ετυμολογικά: προ βίου = «υπέρ της ζωής»), αναφερόμαστε σε βακτήρια, όμοια με αυτά που φυσιολογικά «κατοικούν» στον εντερικό σωλήνα.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τα προβιοτικά ορίζονται ως «Ζωντανοί μικροοργανισμοί που, όταν χορηγηθούν σε επαρκείς ποσότητες, προσδίδουν οφέλη στην υγεία του οργανισμού - ξενιστή». Είναι εντυπωσιακό, ότι υπάρχουν περισσότερα από 400 είδη «φιλικών» βακτηρίων και πάνω από 100 τρισεκατομμύρια σε αριθμό στο πεπτικό μας σύστημα.

Τα προϊόντα με προβιοτικά, που είναι ζυμωμένα τρόφιμα, εμπλουτισμένα σε καλλιέργεια ζωντανών οργανισμών (π.χ. κεφίρ, ξινόγαλο) και συμπληρώματα διατροφής (προϊόντα ειδικής διατροφής), περιέχουν κυρίως δύο βακτηριακά γένη, τους λακτοβακίλλους και τα μπιφιδοβακτήρια.

Σε ποιες περιπτώσεις ενδείκνυται η χορήγηση προβιοτικών;

Τα προβιοτικά απευθύνονται σε όλους, ακόμα και στους «απόλυτα υγιείς», σε αυτούς, δηλαδή, που δεν εμφανίζουν κάποια διαταραχή ή ασθένεια. Παρουσιάζουν πληθώρα θετικών επιδράσεων που αφορούν τη συνολική καλή υγεία του οργανισμού και δεδομένου ότι είναι ασφαλή, καθίστανται αυτομάτως, κατάλληλα ακόμη και για παιδιά και εγκύους. Δεν έχουν, όμως, όλα τα προβιοτικά τις ίδιες δράσεις και για το λόγο αυτό, προσοχή θα πρέπει να δίνεται στην επιλογή του ενδεδειγμένου, για κάθε κατάσταση, στελέχους.

Αρρωσταίνετε συχνά;

Ο οργανισμός μας είναι, πολλές φορές, ευάλωτος σε λοιμώξεις από διάφορους παθογόνους μικροοργανισμούς. Τα προβιοτικά μπορούν να μας θωρακίσουν και να εμποδίσουν την ανάπτυξη παθογόνων, κυρίως γιατί ευνοούν την ανάπτυξη των «καλών» βακτηρίων. Επιπλέον, παράγουν ουσίες, όπως το γαλακτικό οξύ και τις βακτηριοκίνες (αντιβακτηριακές ουσίες), που διατηρούν σε ελεγχόμενα επίπεδα τον πληθυσμό των «κακών» βακτηρίων και έτσι προστατεύουν από νόσους που αυτά μπορούν να προκαλέσουν.

Έχετε δυσκοιλιότητα;

Τα προβιοτικά αυξάνουν τον όγκο του περιεχομένου του εντέρου και την κινητικότητά του. Ως αποτέλεσμα, αυξάνεται η συχνότητα των κενώσεων, βελτιώνεται η υφή των κοπράνων, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις, ανακουφίζονται τα δυσάρεστα συμπτώματα που συνοδεύουν τη δυσκοιλιότητα (φούσκωμα, επίπονες κενώσεις, αίσθημα ατελούς κένωσης).

Λαμβάνετε τακτικά αντιβίωση;

Η συχνή χρήση αντιβιοτικών σκοτώνει τη μικροχλωρίδα του εντέρου, επιτρέποντας την ανάπτυξη παθογόνων μικροοργανισμών. Η πρόσληψη όμως προβιοτικών μπορεί να προλάβει ή και να αντιμετωπίσει την εξέλιξη αυτή. Ειδικότερα για τα προβιοτικά του γένους Lactobacillus, τα αποτελέσματα είναι πολύ ενθαρρυντικά. Επιπλέον, ορισμένα προβιοτικά, όπως το Lactobacillus bulgaricus, μπορεί να μειώσουν τον κίνδυνο διάρροιας λόγω αντιβίωσης σε μεγάλο ποσοστό.

Πάσχετε από Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ);

Πολυάριθμες έρευνες συνηγορούν ότι, τα προβιοτικά ρυθμίζουν αποτελεσματικά τις εναλλαγές στην κινητικότητα του εντέρου (διάρροια ή/και δυσκοιλιότητα) που συνήθως χαρακτηρίζουν το ΣΕΕ, γνωστό και ως σπαστική κολίτιδα, μειώνουν την ένταση του κοιλιακού πόνου και ανακουφίζουν σημαντικά από τα φουσκώματα και τον μετεωρισμό. Επιπλέον, φαίνεται ότι συνολικά βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των πασχόντων και προλαμβάνουν τον κίνδυνο υποτροπής. Ειδικά το προβιοτικό Lactobacillus plantarum έχει αποδειχθεί από μελέτες ότι μειώνει σημαντικά τα συμπτώματα του συγκεκριμένου συνδρόμου.

Έχετε δυσανεξία στη λακτόζη;

Η δυσανοχή στη λακτόζη είναι η αδυναμία μεταβολισμού της λακτόζης, του σακχάρου δηλαδή που περιέχεται στο γάλα και στα παράγωγά του. Τα άτομα που εμφανίζουν αυτήν τη διαταραχή, στην πραγματικότητα δεν παράγουν τη λακτάση, το ένζυμο που διασπά τη λακτόζη. Τα κυριότερα συμπτώματα που συνοδεύουν, συνήθως, την κατανάλωση γάλακτος είναι το φούσκωμα, τα αέρια, ο πόνος ενώ συχνά μπορεί να παρουσιάζουν και διάρροιες. Η έρευνα για τη δράση συγκεκριμένων στελεχών δείχνει πως, τα προβιοτικά μπορούν να βοηθήσουν άτομα με δυσανεξία στη λακτόζη να ανέχονται περισσότερη λακτόζη, μειώνοντας τα δυσάρεστα συμπτώματα που συνήθως συνοδεύουν τη διαταραχή

Ταξιδεύετε συχνά;

Πολύ συχνό φαινόμενο για ανθρώπους που ταξιδεύουν από τις ανεπτυγμένες στις αναπτυσσόμενες χώρες, είναι να προσβληθούν από τη διάρροια του ταξιδιώτη, νόσος που οφείλεται στην κατανάλωση μολυσμένης τροφής ή νερού. Έχει φανεί πως η κατανάλωση προβιοτικών μπορεί να αυξήσει τους πληθυσμούς των «καλών» βακτηρίων στο έντερο που ανταγωνίζονται τους παθογόνους μικροοργανισμούς εμποδίζοντας την ανάπτυξή τους, ενισχύοντας έτσι την άμυνα του οργανισμού. Τα προβιοτικά λοιπόν μπορεί να είναι ιδιαίτερα ωφέλιμα για άτομα που ταξιδεύουν συχνά.

Εμφανίζετε αλλεργίες;

Αλλεργικές αντιδράσεις, όπως η ατοπική δερματίτιδα και το άσθμα είναι πολύ συχνές στις βιομηχανοποιημένες χώρες. Η κληρονομικότητα, πολλοί περιβαλλοντικοί παράγοντες, καθώς και αλλαγές στη μικροχλωρίδα του εντέρου έχουν προταθεί ως σημαντικοί προδιαθεσικοί παράγοντες για την εμφάνιση της ατοπικής δερματίτιδας. Αριθμός μελετών υποστηρίζει πως, η ελλιπής έκθεση σε μικροοργανισμούς κατά την παιδική ηλικία, αυξάνει την ευαισθησία σε αλλεργίες. Ο μηχανισμός που θεωρείται υπεύθυνος για αυτήν τη δράση των προβιοτικών, εμπλέκει τη μεταβολή στην ανοσολογική απόκριση του λεμφικού συστήματος που επικοινωνεί με το γαστρεντερικό.

Έχετε αυξημένη χοληστερίνη;

Μελέτες έχουν αναδείξει τη δράση ορισμένων γαλακτικών βακτηρίων, στη μείωση των επιπέδων της χοληστερίνης (ή χοληστερόλης), πιθανώς λόγω της παρεμπόδισης της επαναπρόσληψής της από τον εντερικό σωλήνα. Ακόμη, φαίνεται πως η μακροχρόνια κατανάλωση προϊόντων με προβιοτικά, μπορεί να αυξήσει τη συγκέντρωση της καλής χοληστερίνης (HDL) στο αίμα, βελτιώνοντας το λόγο LDL (κακή χοληστερίνη)/HDL (καλή χοληστερίνη).

Παθαίνετε συχνά ουρολοιμώξεις;

Η δράση των προβιοτικών έναντι των ουρολοιμώξεων στις γυναίκες εντοπίζεται στην αναστολή της ανάπτυξης παθογόνων μικροοργανισμών στον εντερικό σωλήνα, που μπορεί, δυνητικά, να μεταναστεύσουν στο ουροποιητικό, λόγω λανθασμένων πρακτικών υγιεινής. Η κατανάλωση προϊόντων με προβιοτικά μπορεί επιπλέον να προστατεύσει και την εντερική μικροχλωρίδα, κατά τη λήψη αντιβιοτικών για την καταπολέμηση της ουρολοίμωξης. Η χρήση προβιοτικών ενδοκολπικά μπορεί να ενισχύσει την αποκατάσταση της μικροχλωρίδας και να προλάβει λοιμώξεις από βακτήρια και μύκητες.

Είστε έγκυες;

Η χορήγηση προβιοτικών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού, έχει βρεθεί ότι ενισχύει την ανοσοπροστατευτική δράση του μητρικού γάλακτος και προστατεύει από την εμφάνιση ατοπικού εκζέματος στα μωρά. Επιπλέον, τα προβιοτικά ενισχύουν τη μικροχλωρίδα του κόλπου, καθώς η διαταραχή στην ισορροπία του, έχει σχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο πρόωρου τοκετού και περιγεννητικών διαταραχών.

Άλλες ασθένειες για την αντιμετώπιση των οποίων έχουν φανεί ενθαρρυντικά αποτελέσματα από την κατανάλωση προβιοτικών είναι:

- η λοίμωξη από το Helicobacter pylori
- το Clostridium difficile
- η Νεκρωτική Εντεροκολίτις και
- η νόσος του Crohn.

Επιπλέον, αποτελέσματα μελετών σε ζώα δείχνουν πως τα προβιοτικά, λόγω της ικανότητάς τους να δεσμεύουν ετεροκυκλικές αμίνες, καρκινογόνες ουσίες που εντοπίζονται στο μαγειρεμένο κρέας, έχουν αντι-μεταλλαξιογόνο και αντι-καρκινική δράση.

Από μελέτες σε ανθρώπους, υπάρχουν ενδείξεις ότι κάποια στελέχη προβιοτικών μπορεί να έχουν αντι-καρκινική δράση, πιθανόν γιατί μειώνουν τη δραστικότητα ενός ενζύμου (β-γλυκουρονιδάση), που φαίνεται να παράγει καρκινογόνες ουσίες στο πεπτικό σύστημα. Τα χαμηλότερα ποσοστά του καρκίνου παχέος εντέρου, που έχουν παρατηρηθεί σε καταναλωτές μεγαλύτερων ποσοτήτων ζυμωμένων γαλακτοκομικών προϊόντων, αποτελούν μια ακόμη ένδειξη που υποστηρίζει την αρχική υπόθεση, για την οποία, ωστόσο, αναμένεται επιβεβαίωση.


Έρικα Νταουτίδου
Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, M.Sc.
www.mednutrition.eu

---

Διαβάστε περισσότερα άρθρα...