Όλο και περισσότερες ανακοινώσεις που αφορούν ιατρικές εφαρμογές των αυτόλογων βλαστοκυττάρων, παρουσιάζονται στα ιατρικά περιοδικά.

Bλαστοκύτταρα που προέρχονται από ιστούς του ίδιου του ασθενούς και χορηγούνται χωρίς προηγούμενη τροποποίηση, θεωρούνται ασφαλή δεδομένου ότι δεν παρουσιάζουν το φαινόμενο της απόρριψης ούτε αυξάνουν την πιθανότητα ογκογέννεσης. Αντίθετα τόσο τα εμβρυικά όσο και και τα επαγόμενα αυτόλογα βλαστοκύτταρα (iPSC) έχουν αποδειχθεί ογκογόνα . Επιπλέον τα αυτόλογα βλαστοκύτταρα παρουσιάζουν την ιδιότητα να μεταναστεύουν στο σημείο της βλάβης και να συντελούν στην επούλωσή της, μια ιδιότητα που δεν έχουν ούτε τα εμβρυικά ούτε τα επαγόμενα βλαστοκύτταρα. Αυτό συμβαίνει επειδή ο φυσιολογικός ρόλος των αυτόλογων βλαστοκυττάρων που βρίσκονται στον ανθρώπινο οργανισμό είναι ακριβώς αυτός, δηλαδή να επουλώνουν και να αναγεννούν τους ιστούς του οργανισμού μετά από έναν τραυματισμό. Ο μηχανισμός αυτός είναι προφανής σε πρωτόγονους οργανισμούς όπως πχ ο αστερίας, οι οποίοι μπορούν να αναγεννούν μετά από τραυματισμό ολόκληρα τμήματα του σώματος ή και ολόκληρα άκρα. Στον άνθρωπο η ύπαρξη του μηχανισμού αυτού ανακαλύφθηκε τα τελευταία χρόνια.

‘Oσο καιρό αναπτύσσεται ο ανθρώπινος οργανισμός δεν γερνάει, θεραπεύει ευκολότερα τις πληγές του και αναρρώνει χωρίς επακόλουθα. Αυτή η πανάρχαια παρατήρηση έρχεται σήμερα να επιβεβαιωθεί με την ανακάλυψη ότι στα παιδιά και τους εφήβους υπάρχουν στους ιστούς και κυκλοφορούν στο αίμα περισσότερα βλαστοκύτταρα από ότι στους ενήλικες και τα άτομα της τρίτης ηλικίας. Μάλιστα τα βλαστοκύτταρα αυτά έχουν θεραπευτική και αναπλαστική ικανότητα, η οποία είναι αντιστρόφως ανάλογη με την ηλικία του ατόμου. Τόσο μεγαλύτερη όσο νεώτερο είναι το άτομο. Με την πάροδο της ηλικίας ένας μεγάλος αριθμός των γονιδίων των κυττάρων αυτών απενεργοποιείται ενώ πολλά άλλα ενεργοποιούνται.

Μια πρόσφατη μελέτη σε άτομα από 27 έως 73 ετών έδειξε ότι 432 γονίδια αυξάνουν τη δραστηριότητά τους με την πάροδο της ηλικίας στα βλαστοκύτταρα ενώ άλλα 432 την μειώνουν, ενώ κλινικές εφαρμογές σε ασθενείς δείχνουν καλύτερα αποτελέσματα από την αυτόλογη χρήση των βλαστοκυττάρων σε νεώτερα άτομα. Ακόμα και εάν κάποτε η τεχνολογία των επαγόμενων βλαστοκυττάρων (iPSC) ξεπεράσει το εμπόδιο της ογκογέννεσης, τα νεαρά βλαστοκύτταρα θα είναι το πλέον κατάλληλο υλικό για την τεχνολογία αυτή δεδομένου ότι αυτά μπορούν να μετατραπούν σε επαγόμενα με μικρότερη παρέμβαση στο γενετικό υλικό.

Ένα από τα πιό σημαντικά γονίδια που καταστέλλονται με την πάροδο της ηλικίας στα βλαστοκύτταρα είναι το γονίδιο της τελομεράσης, ένα ένζυμο που καθορίζει τον αριθμό των διαιρέσεων ενός κυττάρου, και συνεπώς την βιολογική του ηλικία. Με βάση τα δεδομένα αυτά φαίνεται ότι τα βλαστοκύτταρα στον άνθρωπο γερνούν και ότι το γήρας του ανθρώπινου οργανισμού οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στη γήρανση των βλαστοκυττάρων.

Σήμερα γνωρίζουμε ότι τα βλαστοκύτταρα που μπορούμε να συλλέξουμε κατά τη στιγμή της γέννησης επειδή έχουν ηλικία μηδέν διατηρούν στο ακέραιο τις θεραπευτικές και θεραπευτικές τους ιδιότητες. Τα βλαστοκύτταρα αυτά μπορούν να διατηρηθούν στο υγρό άζωτο για χρονικό διάστημα που ξεπερνάει τα όρια της ανθρώπινης ζωής και να αποψυχθούν, όταν χρειασθεί χωρίς να χάσουν τις θεραπευτικές και αναπλαστικές τους ιδιότητες. Οι εφαρμογές και χρήσεις των κυττάρων αυτών στα τυχερά άτομα που οι γονείς τους είχαν προνοήσει να φυλάξουν το πολύτιμο αυτό υλικό κατά τη στιγμή της γέννησης αρχίζουν να γίνονται προφανείς από τις εκατοντάδες κλινικές ανακοινώσεις που δημοσιεύονται καθημερινά στον Ιατρικό επιστημονικό τύπο. Οι εφαρμογές αυτές βασισμένες σε χιλιάδες προηγούμενες πειραματικές μελέτες αφορούν όλες σχεδόν τις ιατρικές ειδικότητες. Παραδείγματα τέτοιων ανακοινώσεων που δημοσιεύθηκαν τους τελευταίους μήνες αναφέρονται στη συνέχεια.

Στον τομέα της καρδιολογίας/καρδιοχειρουργικής , επιστημονική ομάδα από το πανεπιστήμιο του Τέξας στις ΗΠΑ ανακοίνωσε σημαντική βελτίωση της καρδιακής λειτουργίας μετά τη χορήγηση αυτόλογων βλαστοκυττάρων σε 20 ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια. Όπως ήταν αναμενόμενο οι νεώτεροι σε ηλικία ασθενείς είχαν τα καλύτερα αποτελέσματα Παρόμοια αποτελέσματα έδειξε και μελέτη που έγινε στο Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ της Θεσσαλονίκης από τον καθηγητή κ. Αναστασιάδη . Μια τρίτη πρόσφατη ανακοίνωση από το πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης σε 31 ασθενείς με ισχαιμική καρδιοπάθεια, όπως και δεκάδες άλλες από όλο τον κόσμο, συμφωνεί με τα παραπάνω δεδομένα.

Στον τομέα της πνευμονολογίας, πρόσφατα η ομάδα του καθηγητή κ. Μπούρου από το πανεπιστήμιο της Αλεξανδρούπολης ανακοίνωσε ελαφρά βελτίωση σε 12 ασθενείς με ιδιοπαθή πνευμονική ίνωση , στους οποίους χορήγησε αυτόλογα βλαστοκύτταρα. Πρέπει να σημειωθεί ότι στην ανίατη αυτή ασθένεια η επιδείνωση του ασθενούς είναι ο κανόνας.

Στον τομέα της γαστρεντερολογίας διαβάζουμε για εντυπωσιακά ευεργετικά αποτελέσματα σε 90 ασθενείς με τελικού σταδίου ηπατική ανεπάρκεια ενώ αναφέρονται και μελέτες για την θεραπεία της νόσου του Crohn.

Στον τομέα της Γυναικολογίας και αναπαραγωγικής ιατρικής, εντύπωση προκαλεί η περίπτωση αναγέννησης του ενδομητρίου σε μία γυναίκα με βαρείας μορφής σύνδρομο Asherman, και η εν συνεχεία απόκτηση απογόνων από την γυναίκα αυτή με εξωσωματική γονιμοποίηση.
Στον τομέα της νευρολογίας, σημαντική είναι η ανακοίνωση επιστημονικής ομάδας από το πανεπιστήμιο του Σαπόρο της Ιαπωνίας σχετικά με τη χορήγηση αυτόλογων βλαστοκυττάρων σε 12 ασθενείς με εγκεφαλικό επεισόδιο, που δημοσιεύθηκε στο έγκυρο περιοδικό Brain. ‘Ολοι οι ασθενείς παρουσίασαν σημαντική βελτίωση μετά τη θεραπεία.

Στον τομέα της Οφθαλμολογίας εντύπωση προκαλεί η θεραπεία εγκαυμάτων του κερατοειδούς με αυτόλογα βλαστοκύτταρα σε 112 ασθενείς , που ανακοινώθηκε πρόσφατα από την ομάδα του καθηγητού Πελεγκρίνι του πανεπιστημίου της Μοντένα της Ιταλίας.

Στον τομέα της ορθοπαιδικής, υπάρχουν ανακοινώσεις για ιατρικές εφαρμογές των μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων από τον μυελό των οστών και το λίπος, για την επούλωση δυσίατων καταγμάτων, την αναγέννηση του χόνδρου των αρθρώσεων αλλά και πρόοδος στην ιστική μηχανική δημιουργίας μεσοσπονδυλίων δίσκων.

Στον τομέα της πλαστικής χειρουργικής εντυπωσιακά είναι τα αποτελέσματα των εφαρμογών των βλαστοκυττάρων στην επούλωση δυσίατων πληγών και εγκαυμάτων όπως είναι οι πληγές που προκαλούνται μετά από έκθεση σε ραδιενεργό ακτινοβολία.

Τέλος στον τομέα της ρευματολογίας υπογραμμίζονται οι γνωστές πλέον ανοσορυθμιστικές δράσεις των μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων σε αυτοάνοσες νόσους όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα και αναφέρεται η θεραπεία 19 ασθενών με συστημική σκλήρυνση (σκληροδερμία).

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΟΛΙΑΚΟΣ
ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑΣ
ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΑΡΧΕΓΟΝΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΕΘΝΙΚΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΕΡΕΥΝΩΝ