ΦΩΣΦΟΡΟΣ ΚΑΙ ΝΕΦΡΙΚΗ ΝΟΣΟΣ
Το Σάββατο 11 Σεπτεμβρίου 2010, η Νεφρολογική Εταιρεία Κύπρου πραγματοποίησε με μεγάλη επιτυχία επιστημονική εκδήλωση με θέμα: «Στοχεύοντας στη βελτίωση αντιμετώπισης της Νεφρικής Οστεοδυστροφίας και της Καρδιαγγειακής Νόσου στη ΧΝΝ: Νεότερες Εξελίξεις». Η εκδήλωση έλαβε χώρα στα πλαίσια ενημέρωσης και εκπαίδευσης της επιστημονικής κοινότητας για το προ-τελικό στάδιο της νόσου, τις θεραπευτικές παρεμβάσεις καθώς και τις διαθέσιμες θεραπείες.
Ο ομιλητής κος. Κώστας X. Σιαμόπουλος, Καθηγητής Παθολογίας/Νεφρολογίας, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, αναφέρθηκε στους κλασικούς και νεότερους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου στη χρόνια νεφρική νόσο και το ρόλο του φωσφόρου. Σύμφωνα με τον καθ. Σιαμόπουλο «Τα αυξημένα επίπεδα φωσφόρου παρουσιάζονται άμεσα συνδεδεμένα με στοιχεία επιδείνωσης της καρδιαγγειακής αλλά και νεφρικής νόσου στους ασθενείς αυτούς». Αναφέρθηκε συγκεκριμένα σε τροφές πλούσιες σε φώσφορο οι οποίες αυξάνουν τον κίνδυνο στους νεφροπαθείς. Τόνισε επίσης ότι η έγκαιρη διάγνωση είναι απαραίτητη για την εύρεση της σωστής θεραπείας, για βελτιωμένα αποτελέσματα αλλά και για την αυξημένη συμμόρφωση των ασθενών. Τέλος, επισήμανε την αναγκαιότητα της συνεργασίας κι άλλων ιατρικών ειδικοτήτων καθώς και τη σημασία της έγκαιρης παραπομπής των ασθενών στους νεφρολόγους.
Το φώσφορο ως Πρωταρχικό παράγοντα κινδύνου στους ασθενείς με ΧΝΝ, παρουσίασε και ο ομιλητής κος. Θεοφάνης Αποστόλου, Διευθυντής του Νεφρολογικού Τμήματος του Νοσοκομείου Ευαγγελισμός στην ομιλία του με θέμα: «Αναζητώντας λύσεις, η αναγκαιότητα της σωστής θεραπείας». Συγκεκριμένα ανέφερε ότι: η διαταραχή του μεταβολισμού των αλάτων στη Νεφρική Οστική Νόσο είναι μια συστηματική διαταραχή η οποία εκδηλώνεται ως:
Επίσης, ο κ. Αποστόλου, αναφέρθηκε στην επιλογή θεραπείας για το δεσμευτικό φωσφόρου, η οποία σύμφωνα με τον ίδιο πρέπει να γίνεται με βάση το χαμηλό ποσοστό εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών, την ασφάλεια του σκευάσματος σε βάθος χρόνου, και την αυξημένη συμμόρφωση των ασθενών στη θεραπεία.
Και οι δύο ομιλητές κατέστησαν σαφές ότι «Πρέπει να στοχεύουμε σε εξατομικευμένες θεραπείες για τα βέλτιστα αποτελέσματα».
Τα αίτια που μπορούν να οδηγήσουν σε νεφρική βλάβη και ΧΝΝ είναι πολλά, τα συχνότερα των οποίων είναι ο σακχαρώδης διαβήτης, η αρτηριακή υπέρταση, οι σπειραματοπάθειες και διάφορα κληρονομικά νεφρικά νοσήματα.
Η ΧΝΝ έχει διαβαθμίσεις στην ελάττωση της λειτουργίας των νεφρών, ξεκινώντας από το 1ο στάδιο όπου η διηθητική λειτουργία των νεφρών διατηρείται φυσιολογική παρά τη παρουσία νεφρικής νόσου μέχρι το τελικό 5ο στάδιο της ΧΝΝ. Στο στάδιο αυτό, με τους νεφρούς να έχουν ποσοστό λειτουργίας κάτω από 15%, χρειάζεται προετοιμασία του ασθενή για αντιμετώπιση της ΧΝΝ είτε με μία εκ των δύο μεθόδων υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας, δηλαδή την αιμοκάθαρση ή τη περιτοναϊκή κάθαρση, ή με μεταμόσχευση νεφρού, ως τη μόνη μέθοδο που παρέχει επαρκή νεφρική λειτουργία στον ασθενή.
Σύμφωνα με τους ομιλητές, βάση διεθνών στατιστικών αναλογικά για την Κύπρο με πληθυσμό 600,000 ενηλίκων, θα έπρεπε να υπάρχουν περίπου 600 ασθενείς τελικού σταδίου (αιμοκάθαρση, περιτοναϊκή κάθαρση) δηλαδή το 0,1% , κάτι που φαίνεται να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.
Αντίστοιχα, οι ασθενείς με Χ.Ν.Ν (στάδια 1-4) υπολογίζονται στις 80,000 με 90,000, δηλαδή στο 13-15% του ενήλικα πληθυσμού.
Ο φωσφόρος (P) είναι από χημικής απόψεως ένα στοιχείο απαραίτητο για τη σύνθεση του DNA και τη ζωή του ανθρώπου. Τα φυσιολογικά επίπεδα του P στο αίμα κυμαίνονται από 2,5-5 mg/100ml. Ρυθμιστές του μεταβολισμού του P είναι κυρίως η διατροφή, η φυσιολογική νεφρική λειτουργία και η δράση της ορμόνης των παραθυρεοειδών αδένων, δηλαδή της παραθορμόνης (ΡΤΗ).
Στη ΧΝΝ, λόγω ελάττωσης της λειτουργικής ικανότητας των νεφρών, η αποβολή Ρ στα ούρα μειώνεται με αποτέλεσμα τη κατακράτηση του στο αίμα κι έτσι την ανάπτυξη υπερφωσφαταιμίας. Αυτό όμως επιφυλάσσει καταστροφικές συνέπειες για τον οργανισμό, ιδίως από το καρδιαγγειακό σύστημα, γεγονός που εξηγεί και το υψηλό ποσοστό καρδιαγγειακής νοσηρότητας και θνητότητας στους ασθενείς αυτούς. Ως εκ τούτου, ο έλεγχος της υπερφωσφαταιμίας στη ΧΝΝ με κατάλληλες διαιτητικές οδηγίες και φαρμακευτική αγωγή όχι μόνο αποτελεί παρεμβατικό στόχο στην συνολική αντιμετώπιση της ΧΝΝ, αλλά αποκτά και ιδιαίτερη σημασία για την ίδια την επιβίωση των ασθενών.
Ο ομιλητής κος. Κώστας X. Σιαμόπουλος, Καθηγητής Παθολογίας/Νεφρολογίας, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, αναφέρθηκε στους κλασικούς και νεότερους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου στη χρόνια νεφρική νόσο και το ρόλο του φωσφόρου. Σύμφωνα με τον καθ. Σιαμόπουλο «Τα αυξημένα επίπεδα φωσφόρου παρουσιάζονται άμεσα συνδεδεμένα με στοιχεία επιδείνωσης της καρδιαγγειακής αλλά και νεφρικής νόσου στους ασθενείς αυτούς». Αναφέρθηκε συγκεκριμένα σε τροφές πλούσιες σε φώσφορο οι οποίες αυξάνουν τον κίνδυνο στους νεφροπαθείς. Τόνισε επίσης ότι η έγκαιρη διάγνωση είναι απαραίτητη για την εύρεση της σωστής θεραπείας, για βελτιωμένα αποτελέσματα αλλά και για την αυξημένη συμμόρφωση των ασθενών. Τέλος, επισήμανε την αναγκαιότητα της συνεργασίας κι άλλων ιατρικών ειδικοτήτων καθώς και τη σημασία της έγκαιρης παραπομπής των ασθενών στους νεφρολόγους.
Το φώσφορο ως Πρωταρχικό παράγοντα κινδύνου στους ασθενείς με ΧΝΝ, παρουσίασε και ο ομιλητής κος. Θεοφάνης Αποστόλου, Διευθυντής του Νεφρολογικού Τμήματος του Νοσοκομείου Ευαγγελισμός στην ομιλία του με θέμα: «Αναζητώντας λύσεις, η αναγκαιότητα της σωστής θεραπείας». Συγκεκριμένα ανέφερε ότι: η διαταραχή του μεταβολισμού των αλάτων στη Νεφρική Οστική Νόσο είναι μια συστηματική διαταραχή η οποία εκδηλώνεται ως:
- Διαταραχές στο μεταβολισμό του ασβεστίου, του φωσφόρου, της PTH και της βιταμίνης D.
- Διαταραχές στον οστικό μεταβολισμό, όγκο, γραμμική ανάπτυξη, αντοχή ή εναπόθεση αλάτων .
- Ασβεστοποίηση των αγγείων ή άλλων ιστών .
Επίσης, ο κ. Αποστόλου, αναφέρθηκε στην επιλογή θεραπείας για το δεσμευτικό φωσφόρου, η οποία σύμφωνα με τον ίδιο πρέπει να γίνεται με βάση το χαμηλό ποσοστό εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών, την ασφάλεια του σκευάσματος σε βάθος χρόνου, και την αυξημένη συμμόρφωση των ασθενών στη θεραπεία.
Και οι δύο ομιλητές κατέστησαν σαφές ότι «Πρέπει να στοχεύουμε σε εξατομικευμένες θεραπείες για τα βέλτιστα αποτελέσματα».
Σχετικά με τη Χρόνια Νεφρική Νόσο (ΧΝΝ)
Τα αίτια που μπορούν να οδηγήσουν σε νεφρική βλάβη και ΧΝΝ είναι πολλά, τα συχνότερα των οποίων είναι ο σακχαρώδης διαβήτης, η αρτηριακή υπέρταση, οι σπειραματοπάθειες και διάφορα κληρονομικά νεφρικά νοσήματα.
Η ΧΝΝ έχει διαβαθμίσεις στην ελάττωση της λειτουργίας των νεφρών, ξεκινώντας από το 1ο στάδιο όπου η διηθητική λειτουργία των νεφρών διατηρείται φυσιολογική παρά τη παρουσία νεφρικής νόσου μέχρι το τελικό 5ο στάδιο της ΧΝΝ. Στο στάδιο αυτό, με τους νεφρούς να έχουν ποσοστό λειτουργίας κάτω από 15%, χρειάζεται προετοιμασία του ασθενή για αντιμετώπιση της ΧΝΝ είτε με μία εκ των δύο μεθόδων υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας, δηλαδή την αιμοκάθαρση ή τη περιτοναϊκή κάθαρση, ή με μεταμόσχευση νεφρού, ως τη μόνη μέθοδο που παρέχει επαρκή νεφρική λειτουργία στον ασθενή.
Σύμφωνα με τους ομιλητές, βάση διεθνών στατιστικών αναλογικά για την Κύπρο με πληθυσμό 600,000 ενηλίκων, θα έπρεπε να υπάρχουν περίπου 600 ασθενείς τελικού σταδίου (αιμοκάθαρση, περιτοναϊκή κάθαρση) δηλαδή το 0,1% , κάτι που φαίνεται να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.
Αντίστοιχα, οι ασθενείς με Χ.Ν.Ν (στάδια 1-4) υπολογίζονται στις 80,000 με 90,000, δηλαδή στο 13-15% του ενήλικα πληθυσμού.
Ο φωσφόρος (P) είναι από χημικής απόψεως ένα στοιχείο απαραίτητο για τη σύνθεση του DNA και τη ζωή του ανθρώπου. Τα φυσιολογικά επίπεδα του P στο αίμα κυμαίνονται από 2,5-5 mg/100ml. Ρυθμιστές του μεταβολισμού του P είναι κυρίως η διατροφή, η φυσιολογική νεφρική λειτουργία και η δράση της ορμόνης των παραθυρεοειδών αδένων, δηλαδή της παραθορμόνης (ΡΤΗ).
Στη ΧΝΝ, λόγω ελάττωσης της λειτουργικής ικανότητας των νεφρών, η αποβολή Ρ στα ούρα μειώνεται με αποτέλεσμα τη κατακράτηση του στο αίμα κι έτσι την ανάπτυξη υπερφωσφαταιμίας. Αυτό όμως επιφυλάσσει καταστροφικές συνέπειες για τον οργανισμό, ιδίως από το καρδιαγγειακό σύστημα, γεγονός που εξηγεί και το υψηλό ποσοστό καρδιαγγειακής νοσηρότητας και θνητότητας στους ασθενείς αυτούς. Ως εκ τούτου, ο έλεγχος της υπερφωσφαταιμίας στη ΧΝΝ με κατάλληλες διαιτητικές οδηγίες και φαρμακευτική αγωγή όχι μόνο αποτελεί παρεμβατικό στόχο στην συνολική αντιμετώπιση της ΧΝΝ, αλλά αποκτά και ιδιαίτερη σημασία για την ίδια την επιβίωση των ασθενών.