Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, είναι ο τρίτος πιο διαδεδομένος καρκίνος στον κόσμο. Είναι ο δεύτερος, μετά τον καρκίνο μαστού, πιο κοινός και κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες στις αναπτυσσόμενες χώρες. Περίπου 200.000 γυναίκες πεθαίνουν κάθε χρόνο από τη νόσο. Περίπου 40 γυναίκες πεθαίνουν κάθε μέρα στην Ευρώπη από τον καρκίνο αυτό.

Εδώ και λίγα χρόνια έχει αποδεδειχθεί ότι ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (ΗPV), είναι η αιτία για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Έχουν βρεθεί πάνω από 200 τύποι του ιού. Μερικοί από αυτούς προκαλούν σε κάποιες γυναίκες αλλοιώσεις στον τράχηλο της μήτρας, και οι οποίες μπορεί να καταλήξουν σε καρκίνο του τραχήλου. Πρέπει όμως να τονίσουμε ότι, μόνο ένα μικρό σχετικά ποσοστό, και όχι όλες οι γυναίκες, με HPV λοίμωξη θα φτάσουν να αναπτύξουν καρκίνο.

Μεταδίδεται κυρίως με το σεξ και προσβάλλει συνήθως νεαρά άτομα, άντρες και γυναίκες. Μικρότερη πιθανότητα μετάδοσης του ιού υπάρχει και από τη μητέρα στο νεογνό κατά τον φυσιολογικό τοκετό ή ακόμα και μεταξύ των μελών μιας οικογένειας, από τους γονείς στα παιδιά ή από αδελφή σε αδελφή, με την κοινή χρήση, κυρίως ρούχων ή ειδών προσωπικής υγιεινής κ.α., αν και οι θεωρίες αυτές δεν έχουν αποδειχθεί. Είναι ίσως το πιο συχνό σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα. Στην Αμερική, παρουσιάζονται περίπου 5,5 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις κάθε χρόνο. Επίσης, έχει βρεθεί ότι περίπου 70-80% των σεξουαλικά ενεργών ανθρώπων θα μολυνθούν από τον ιό σε κάποια στιγμή της ζωής τους. Η διάδοση του ιού είναι τόσο γρήγορη ώστε η πιθανότητα μια σεξουαλικά ενεργής γυναίκα μέχρι 30 ετών, να προσβληθεί από τη λοίμωξη, είναι ως 30%. Οι περισσότερες γυναίκες μολύνονται από τον ιό συνήθως τα δυο ή τρία πρώτα χρόνια από την έναρξη των σεξουαλικών επαφών.

Η παρουσία του HPV είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να αναπτυχθεί καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, καθώς ανιχνεύεται σε πάνω από 90% αυτών των καρκίνων. Ωστόσο, η λοίμωξη από HPV δεν είναι αρκετή από μόνη της, για την δημιουργία καρκίνου, καθώς οι διάφοροι τύποι του ιού διακρίνονται σε α) Υψηλού κινδύνου ή ογκογόνοι β) Χαμηλού κινδύνου ή καλοήθεις και γ) ενδιάμεσου κινδύνου. Επίσης, μελέτες έχουν δείξει πως ακόμα και από αυτές τις γυναίκες που έχουν μολυνθεί από ογκογόνους HPV τύπους, ένα μικρό μόνο ποσοστό γυναικών θα αναπτύξουν καρκίνο. Υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που θεωρείται ότι πρέπει να συνυπάρχουν για την εξέλιξη μιας λοίμωξης σε καρκίνο (για παράδειγμα: κάπνισμα, συνδυασμός με άλλα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα, η έναρξη των σεξουαλικών επαφών σε μικρή ηλικία, και πολλά άλλα).


Η προληψη είναι η καλυτερη αντιμετωπιση

Το 1950 ο Γ. Παπανικολάου ανακάλυψε την εξέταση κατά Παπανικολάου με σκοπό την έγκαιρη ανίχνευση προκαρκινικών και καρκινικών αλλοιώσεων του τραχήλου της μήτρας, σώζοντας εκατομμύρια γυναικών από την θανατηφόρα αυτή ασθένεια. Η εξέταση κατά Παπανικολάου πρέπει απαραίτητα να γίνεται από κάθε σεξουαλικά δραστήρια ή πρώην δραστήρια γυναίκα. Σύμφωνα με Αμερικανικές Επιστημονικές Εταιρείες, η εξέταση πρέπει να ξεκινά από την ηλικία των 21 ετών ή μέσα στα τρία πρώτα χρόνια της σεξουαλικής δραστηριότητας των νεαρών γυναικών και να συνεχίζεται μέχρι την ηλικία των 75 ετών. Από τότε και μετά, ανάλογα με την περίπτωση, πρέπει να επαναλαμβάνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα. Η επανάληψη της εξέτασης δεν πρέπει να ξεπερνά τα δύο χρόνια σε καμία περίπτωση.


Τα εμβόλια «κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρα»


Από το 2002 έχει ξεκινήσει η εφαρμογή εμβολιασμού για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Φαίνεται ότι τα εμβόλια έχουν άριστη αποτελεσματικότητα και δεν παρατηρούνται σοβαρές παρενέργειες. Σαφέστατα, το μεγαλύτερο όφελος μπορεί να επιτευχθεί όταν ο εμβολιασμός προγραμματιστεί και ολοκληρωθεί πριν από την έναρξη των σεξουαλικών επαφών. Για το σκοπό αυτό, έχουν ενταχθεί στο πλαίσιο του τακτικού προληπτικού εμβολιασμού στα παιδιά. Σε κάθε όμως περίπτωση, υπάρχει όφελος για όλες τις γυναίκες σχεδόν σε όλες τις ηλικίες. Έτσι συνιστάται ο εμβολιασμός και για τις ηλικίες έως και 26 ετών. Για μεγαλύτερες σε ηλικία γυναίκες η χρησιμότητα του εμβολίου είναι αντικείμενο συζήτησης μεταξύ γυναίκας και Γυναικολόγου. Στο σημείο αυτό πρέπει να τονίσουμε ότι σε καμία περίπτωση, ακόμα και μετά από εμβολιασμό, οι γυναίκες δεν πρέπει να σταματούν την προληπτική εξέταση κατά Παπανικολάου, με στόχο την πρόληψη βλαβών από τους υπόλοιπους τύπους του ιού.

Τέλος, μακρινή ελπίδα όλων μας αποτελεί η κατασκευή και εφαρμογή και θεραπευτικού εμβολίου για τις γυναίκες εκείνες που ήδη έχουν έρθει σε επαφή ή έχουν αναπτύξει βλάβες στον τράχηλο της μήτρας, λόγω της HPV λοίμωξης.



Παναγιώτης Χριστόπουλος MD, MSc, PhD, IFEPAG
Μαιευτήρας Χειρουργός Γυναικολόγος
Ειδικός Γυναικολόγος Παίδων - Εφήβων
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Director EURAPAG (European Association of
Paediatric and Adolescent Gynaecology)
www.παιδογυναικολογος.gr