Η εμμηνόπαυση αν και είναι μια φυσιολογική βιολογική διαδικασία, οι περισσότερες γυναίκες όταν έρχονται αντιμέτωπες με τα πρώτα συμπτώματά της είτε φοβούνται, είτε ανησυχούν υπερβολικά. Πέρα από τις αλλαγές που συντελούνται σε σωματικό και ψυχολογικό επίπεδο το μόνο που πρέπει να προσέξουν είναι ορισμένα προβλήματα υγείας, όπως για παράδειγμα η οστεοπόρωση και οι καρδιοπάθειες, που ενδεχομένως να προκύψουν εξαιτίας της πτώσης των οιστρογόνων.

Αν και η εμμηνόπαυση εμφανίζεται κατά μέσο όρο στην ηλικία των 50 ετών, δεν αποκλείεται μια γυναίκα να έχει πρόωρη εμμηνόπαυση, ακόμα και πριν τα 40, η οποία οφείλεται σε γενετικούς, ανοσολογικούς και ιατρικούς παράγοντες (π.χ. υστερεκτομή). Εξωγενείς παράγοντες, όπως το κάπνισμα και η διατροφή, έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζουν επίσης την ηλικία της εμμηνόπαυσης. Αντιθέτως, οι γυναίκες που έχουν καθυστερημένη εμμηνόπαυση είναι συνήθως οι πολύτοκες και υπέρβαρες γυναίκες.

Οι αλλαγές στην έμμηνο ρύση, που οφείλονται στην σταδιακή έκπτωση της λειτουργίας των ωοθηκών η οποία επηρεάζει τα επίπεδα των οιστρογόνων, αποτελούν την πρώτη ένδειξη.

Παράλληλα, η έναρξή της μπορεί να εκδηλωθεί με ποικίλα συμπτώματα, τα οποία διαφέρουν από γυναίκα σε γυναίκα.
Ενδεικτικά, μερικά από αυτά είναι:
• Εξάψεις,
• Διαταραχές του ύπνου,
• Νυκτερινές εφιδρώσεις,
• Κολπική ξηρότητα,
• Αυξημένη συχνότητα ουρολοιμώξεων και κολπίτιδων,
• Πόνος κατά την ερωτική επαφή και η μείωση της ερωτικής επιθυμίας,
• Αλλαγές στην εμφάνιση και στην ψυχική διάθεση.

Τα συμπτώματα μπορεί να είναι σταθερά ή μπορεί η γυναίκα να βιώνει περιόδους ύφεσης που ακολουθούνται από περιόδους έξαρσης των συμπτωμάτων. Ωστόσο, κάποιες περνούν σχετικά ανώδυνα από την αναπαραγωγική στην μη αναπαραγωγική ηλικία.

Μετά την εμμηνόπαυση, αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης ορισμένων νοσημάτων. Ένα από τα σημαντικότερα είναι η οστεοπόρωση, η απώλεια δηλαδή οστικής μάζας.

Επίσης, χάνεται η δράση των οιστρογόνων, η οποία προστάτευε από εμφάνιση καρδιοπαθειών και οι γυναίκες γίνονται πιο ευάλωτες. Σε μεγάλο ποσοστό γυναικών παρατηρείται αύξηση των επιπέδων της ολικής χοληστερόλης, της “κακής” χοληστερόλης (LDL) και μείωση της “καλής” χοληστερόλη (HDL), αύξηση των τριγλυκεριδίων, της αρτηριακής πίεσης, του παράγοντα VII της πήξης και του σωματικού βάρους, αλλαγές ιδιαίτερα επιβαρυντικές και επικίνδυνες για την εμφάνιση καρδιαγγειακών ασθενειών.

Η διάγνωση της εμμηνόπαυσης είναι απλή και γίνεται με εργαστηριακό έλεγχο των ορμονικών επιπέδων, ενώ η οριστική παύση της λειτουργίας των ωοθηκών βεβαιώνεται με την εύρεση υψηλών επιπέδων FSH.

Μια ισορροπημένη διατροφή, αποτελούμενη κυρίως από φρέσκα φρούτα και λαχανικά, δημητριακά και όσπρια, παρέχει στον οργανισμό φυτικές ίνες και φυτοοιστρογόνα, τα οποία καταπραΰνουν σε μεγάλο βαθμό τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης. Η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε ασβέστιο συμβάλλει στη διατήρηση της υγείας των οστών. Προσοχή όμως θα πρέπει να δοθεί και στην βιταμίνη D και στον φώσφορο, που συμβάλλουν στην απορρόφηση του ασβεστίου, αλλά και στο κάπνισμα, καθώς, πέραν όλων των άλλων, έχει διαπιστωθεί ότι εμποδίζει την απορρόφησή του. Επίσης, οι μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες θα πρέπει να περιορίσουν την πρόσληψη λιπαρών τροφών και του αλατιού.

Επιπρόσθετα, η λήψη διατροφικών συμπληρωμάτων και βοτάνων βοηθά στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και λειτουργεί προληπτικά στην εμφάνιση των νόσων που σχετίζονται με την εμμηνόπαυση.
Συγκεκριμένα:

Συμπληρώματα:
• Ασβέστιο, για την αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης
• Ψευδάργυρος, για την αντιμετώπιση όλων των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης
• Βιταμίνη Ε, καθώς θεωρείται ότι μπορεί να αμβλύνει την ευαισθησία των μαστών


Βότανα:
• Αγγελική - συμβάλλει στην εξομάλυνση της ορμονικής ισορροπίας και βελτιώνει την ψυχική διάθεση
• Bodargo - πιστεύεται πως βελτιώνει τη σεξουαλική επιθυμία και τη ψυχική διάθεση
• Το χόρτο του Άη Γιάννη, κάνει καλό στα μαλλιά και συμβάλλει στην λίπανση του κόλπου
• Agnus castus - συμβάλλει στην λίπανση του κόλπου και αυξάνει την ερωτική επιθυμία.

Όσον αφορά στην κολπική ξηρότητα, επιβάλλεται κάθε γυναίκα που έχει μπει σε εμμηνόπαυση να πάρει μια θεραπεία από τον γυναικολόγο της προκειμένου να την αποφύγει. Όσο η γυναίκα είναι σε αναπαραγωγική περίοδο, τα υγρά του κόλπου λειτουργούν προστατευτικά ως προς τις λοιμώξεις. Με την εμμηνόπαυση όμως μειώνονται, συνεπώς και η λίπανση του κόλπου, γεγονός που οδηγεί σε σχηματισμό μικρορωγμών που καθιστούν ευάλωτο τον οργανισμό από προσβολές μικροβίων. Οπότε η γυναίκα υποφέρει συχνότερα από κολπίτιδες και ουρολοιμώξεις. Οι αντιβιώσεις καταπολεμούν τα μικρόβια, όμως, αφού ο οργανισμός έχει χάσει την άμυνά του, ξαναπροσβάλλεται. Η λύση είναι η επαναφορά της λίπανσης του κόλπου που γίνεται είτε με χημικές ορμόνες, οι οποίες αποδεδειγμένα προκαλούν καρκίνο, είτε με φυτοοιστρογόνα και ομοιπαθητική, κατά προτίμηση από γυναικολόγο.

Η σωματική άσκηση λειτουργεί αποτρεπτικά στην αύξηση του βάρους που παρατηρείται στις μετεμμηνοπαυσικές γυναίκες, η οποία προκαλείται από την μείωση της μυϊκής μάζας και των καύσεων. Τριάντα λεπτά περπάτημα ημερησίως συμβάλλουν στην απώλεια βάρους, αλλά προστατεύουν τον οργανισμό από εμφάνιση καρδιοπαθειών. Η αεροβική γυμναστική, όπως το ποδήλατο και ο χορός, αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό, ενώ οι ασκήσεις ενδυνάμωσης βοηθούν στην ανάπτυξη των μυών. Τέλος, έχει αποδειχθεί ότι ένα τακτικό πρόγραμμα άσκησης βελτιώνει την πνευματική και ψυχική υγεία.

Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι κάθε απόφαση για τον τρόπο αντιμετώπισης των συμπτωμάτων και των επιπτώσεων της εμμηνόπαυσης, της διατροφής, της λήψης συμπληρωμάτων και βοτάνων, αλλά και του είδους και της διάρκειας της σωματικής άσκησης πρέπει να λαμβάνεται με την σύμφωνη γνώμη του γυναικολόγου, καθώς παράγοντες όπως το οικογενειακό ιστορικό, το ιατρικό ιστορικό της γυναίκας, ο τρόπος ζωής και οι συνήθειές της παίζουν καθοριστικό ρόλο.

Ευάγγελος Γκικόντες
Μαιευτήρας - Γυναικολόγος,
Επιστημονικός υπεύθυνος του Κέντρου «Διαγνωστική Έρευνα»