Η ψυχογενής ανορεξία και η ψυχογενής βουλιμία, είναι πολύπλοκες διαταραχές του σώματος και της ψυχής με μια ποικιλία συμπτωμάτων και αιτιολογικών παραγόντων. Έχουν κοινό παρανομαστή την έμμονη ενασχόληση με το σωματικό βάρος και τα διατροφικά πρότυπα που συνδέονται με βαθιά σωματική και ψυχοκοινωνική νοσηρότητα.

Η νευρογενής ανορεξία είναι μια επικίνδυνη διατροφική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από διαστρεβλωμένη εικόνα σώματος, εμμονή με το φαγητό και το σωματικό βάρος, δραστική μείωση πρόσληψης τροφής και την αμείλικτη επιδίωξη απώλειας βάρους. Η νευρογενής βουλιμία είναι μια διατροφική διαταραχή που κυρίως χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια ανεξέλεγκτης υπερφαγίας που ακολουθείται από πρόκληση εμετού ή κατάχρηση καθαρτικών ή διουρητικών.

Κύριες βιοχημικές ανισορροπίες είναι:

• Ανισορροπία των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα και ινσουλινοαντίσταση,
• Ανισορροπίες νευροδιαβιβαστών,
• Διαταραχή ηλεκτρολυτών,
• Αλλαγή της λειτουργίας του θυρεοειδή,
• Αδυναμία παραγωγής ικανοποιητικών επίπεδων σεξουαλικών και άλλων ορμονών,
• Διαταραχή ισοζυγίου του ασβεστίου,
• Ενδογενής αύξηση παραγωγής χοληστερόλης,
• Υψηλά επίπεδα λευκωμάτων,
• Ανεπάρκεια θειαμίνης,
• Διαταραχές υγρών σώματος,
• Μη σωστή λειτουργία των επινεφριδίων αδένων.

Οι περισσότερες από τις προαναφερθείσες αλλαγές είναι αναστρέψιμες όταν το άτομο ξεκινήσει να τρώει φυσιολογικά και αποκτήσει ένα υγιές σωματικό βάρος, αλλά ορισμένες δεν είναι και μπορεί να έχουν μακροπρόθεσμες επιπτώσεις. Tο χαμηλό ανάστημα, η οστεοπόρωση, και η υπογονιμότητα μπορεί να είναι επιπλοκές μακράς διάρκειας.

Οι διατροφικοί στόχοι της θεραπείας ασθενών με διατροφικές διαταραχές, είναι η διόρθωση των βιοχημικών ανωμαλιών η επαρκής κυτταρική λειτουργία (π.χ. επιδιόρθωση διατροφικών ελλείψεων) και η αναδόμηση σύστασης σώματος (σε βιοχημικό επίπεδο). Οι ανισορροπίες μπορεί να παρεμποδίζουν τη συνολική πρόοδο του ατόμου, π.χ. ο κακός έλεγχος της γλυκόζης μπορεί να ωθεί σε υπερφαγία, όμως είναι περισσότερο σημαντικό να καθιερωθούν υγιεινές διατροφικές συνήθειες, προτού η θεραπεία επικεντρωθεί στις βιοχημικές ανισορροπίες του ατόμου. Επιπλέον, η βελτίωση της γενικότερης διατροφικής κατάστασης του ατόμου μπορεί από μόνη της να επαναφέρει κάποιες ισορροπίες.

Το αρχικό πλάνο διατροφής προτείνεται να γίνει μαζί με τους ασθενείς, να είναι απλό, λιτό και εφικτό, αρχικά χαμηλών θερμίδων, με την πρόταση να τρώνε όσο έτρωγαν και λίγο παραπάνω, να περιλαμβάνει «ασφαλή» τρόφιμα για να μην νιώσουν ότι χάνουν τον έλεγχο και να αποφευχθεί η χρήση «απαγορευμένων» τροφών. Οι «απαγορευμένες» τροφές θα πρέπει να επανεισαχθούν στο διαιτολόγιο τους, σταδιακά και με αργό ρυθμό, ξεκινώντας από τις τροφές με το μικρότερο «βαθμό φόβου». Επιπλέον, συστήνεται τα άτομα με διατροφικές διαταραχές, να μην καταναλώνουν τέτοιες τροφές σε καταστάσεις που είναι στρεσαρισμένα ή πολύ πεινασμένα. Δεν είναι επιτρεπτή η κατανάλωση προϊόντων light. Γίνεται επιλογή τροφίμων υψηλών σε φώσφορο για να αποφύγουμε υποσφατιαιμία και για να βοηθήσουμε των μεταβολισμό των υδατανθράκων. Τέλος, καλό θα ήταν να γίνει χρήση πολυβιταμίνης.

Για την αρχή της παρέμβασης θέτονται όρια όπως είναι: Ο ασθενής δεν ψωνίζει και δεν μαγειρεύει, οι γονείς είναι υπεύθυνοι για τα κύρια γεύματα (εφόσον η παρέμβαση αφορά σε έφηβο), γονείς (ή οικογενειακό περιβάλλον) παρόντες κατά το γεύμα, διαιτολόγος υπεύθυνος για τις ποσότητες, γεύμα στο τραπέζι, όχι τουαλέτα για μια ώρα μετά το γεύμα (αποφυγή εμετών), όρια φυσικής δραστηριότητας, ημερολόγιο καταγραφής της διατροφής και των συναισθημάτων. Ο ασθενής μπορεί να επιλέξει την ώρα, το χρονικό διάστημα, τα σκεύη, τη μορφή κ.α.
Γενικές κατευθύνσεις για τη διατροφική παρέμβαση: Καλό θα ήταν να καταναλωθούν 3 κύρια γεύματα και 2 μικρά σνακ ενδιάμεσα, για την ισορροπία της γλυκόζης και της ενέργειας. Τα σνακ θα μπορούσε να είναι φρούτα ή λαχανικά συνδυασμένα με μια μικρή δόση πρωτεΐνης π.χ. ξηρούς καρπούς, σπόρους ή τυρί και αποφυγή επεξεργασμένων υδατανθράκων.

Η κατανάλωση γευμάτων θα πρέπει να γίνεται κάθε 3-4 ώρες. Έτσι, θα ισορροπήσουν τα επίπεδα γλυκόζης και ινσουλίνης. Κάθε ένα από τα κύρια γεύματα θα πρέπει να περιλαμβάνει περίπου 20 γρ πρωτεΐνης από πουλερικά, ψάρι, αυγά, γαλακτοκομικά, όσπρια και ξηρούς καρπούς. Με αυτό τον τρόπο θα υπάρξει έλεγχος στην επιθυμία για υδατάνθρακες. Με την επαρκή πρωτεΐνη το σώμα θα μπορέσει να δημιουργήσει μύες, ορμόνες και νευροδιαβιβαστές (αύξηση ενέργειας και ενίσχυση της παραγωγής κορτιζόλης). Το καθημερινό διαιτολόγιο θα πρέπει να περιλαμβάνει κάποια ποσότητα απαραίτητων λιπαρών οξέων π.χ. ψάρια, ξηρούς καρπούς, σπόρους και ελαιόλαδο για πετύχουμε ορμονική ισορροπία. Μπορούμε να προτείνουμε 2 κ.σ. τριμμένους ξηρούς καρπούς την ημέρα μέσα σε σαλάτα ή μέσα σε γάλα με δημητριακά. Κατανάλωση λαχανικών και φρούτων που είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, βιταμίνες και μέταλλα, απαραίτητα για της διατήρηση της αλκαλικής ισορροπίας στο σώμα και για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας.

Επαρκής κατανάλωση νερού (1-2 λίτρα την ημέρα) για ενυδάτωση και ανακούφιση από τη δυσκοιλιότητα. Γενικά καλό θα ήταν να επιλεχθούν τροφές πλούσιες σε Τρυπτοφάνη (π.χ. κοτόπουλο, γαλοπούλα, τόνος, φασόλια, βρώμη, φακές ρεβίθια και σπόροι) για αύξηση των επιπέδων σεροτονίνης. Προτείνεται επίσης, η αποφυγή προϊόντων light, καφέ, ζάχαρης και σοκολάτας.

Τέλος, προτείνεται η κατανάλωση τουλάχιστον 600 ml γάλακτος, κυρίως λόγω της περιεκτικότητάς του σε φώσφορο. Έτσι, αποφεύγουμε υποσφαταιμία και βοηθούμε τον μεταβολισμό των υδατανθράκων.

Η ανάρρωση έρχεται όταν το άτομο μπορεί να αποδεχθεί το φυσικό σωματικό μέγεθος και σχήμα και δεν παρουσιάζει αυτοκαταστροφική ή αφύσικη σχέση με το φαγητό ή την άσκηση. Επίσης, το άτομο δεν χρησιμοποιεί τη διαταραχή διατροφής για να αντιμετωπίσει ή να αποφύγει άλλα προβλήματα ζωής. Δεν υπονομεύει τη σωματική ή ψυχική του υγεία για να πετύχει συγκεκριμένη εικόνα, να φορά ρούχα συγκεκριμένου μεγέθους ή να ζυγίζει συγκεκριμένα κιλά.


Μαρία Κοκκίνου
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
Προϊσταμένη Τμήματος Διατροφής, Ιατρικού Διαβαλκανικού
M.Pr. On Eating Disorders and Obesity

---

Διαβάστε περισσότερα άρθρα...