Η σωστή διατροφή των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια παραμένει ένα πρόβλημα. Οι συγκεκριμένοι ασθενείς ενδέχεται να παραπονούνται για πρόωρο αίσθημα κορεσμού και μειωμένο αίσθημα πείνας, εξαιτίας αλλαγών στη γεύση ή λόγω της ανορεκτικής δράσης βιολογικών παραγόντων που είναι αυξημένοι στον οργανισμό τους εξαιτίας της νόσου. Συχνά συνυπάρχουν γαστρεντερικές διαταραχές, όπως ναυτία, δυσκοιλιότητα και κοιλιακός πόνος. Η δύσπνοια πιθανόν να δυσχεραίνει περαιτέρω την πρόσληψη τροφής. Επιπλέον, οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια λαμβάνουν πολλά φάρμακα, γεγονός που μπορεί να επηρεάζει τις διατροφικές τους συνήθειες. Αν σε αυτά προστεθούν και οι πιθανές παρενέργειες των φαρμάκων, όπως ανορεξία, ναυτία, δυσπεψία, δυσάρεστη γεύση, η διατροφική κατάσταση των ασθενών γίνεται ακόμα δυσκολότερη.

Εχει παρατηρηθεί ότι συχνά η καρδιακή ανεπάρκεια συνοδεύεται από κατάθλιψη, άγχος και αίσθημα κοινωνικής απομόνωσης. Οι παράγοντες αυτοί συντελούν, με τη σειρά τους, στη μειωμένη επιθυμία των ασθενών για κατανάλωση τροφής. Ορισμένοι από τους ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια τρώνε όχι επειδή το θέλουν, αλλά επειδή πρέπει, για παράδειγμα πριν λάβουν τα φάρμακά τους. Ακόμα, οι συγκεκριμένοι ασθενείς, λόγω του αισθήματος κόπωσης, ενδέχεται να περιορίζουν την κινητικότητά τους και να αδυνατούν να προμηθευτούν ή να προετοιμάσουν το φαγητό τους.

Γι' αυτή την ιδιαίτερη ομάδα, οι οδηγίες διατροφής ακολουθούν τα γενικότερα πρότυπα των καρδιοπαθών ασθενών. Ο περιορισμός του νατρίου σε 2 γρ. ημερησίως και η πρόσληψη καλίου (όταν δεν συνυπάρχει νεφρική ανεπάρκεια) αποτελούν τις βασικές συστάσεις. Η κατανάλωση πέντε γευμάτων την ημέρα θα βοηθήσει στην πρόσληψη της απαιτούμενης ενέργειας. Η κατανάλωση λίπους πρέπει να γίνεται με σύνεση (περίπου το 30% της καθημερινής προσλαμβανόμενης ενέργειας) και να είναι ιδιαίτερα περιορισμένη η «κακή» μορφή του λίπους, δηλαδή το κορεσμένο. Αντιθέτως, πρέπει να προάγεται η καθημερινή πρόσληψη 25-35 γρ. φυτικών ινών (λαχανικά, όσπρια, φρούτα). Η κατανάλωση αλκοόλ πρέπει να είναι σχεδόν μηδαμινή, διότι επηρεάζει τον καρδιακό ρυθμό και αλληλεπιδρά με τα φάρμακα.

Για να είναι εφικτά τα παραπάνω, οι ασθενείς πρέπει να εκπαιδευτούν στο να διαβάζουν τις ετικέτες των τροφίμων και να γνωρίζουν τα συστατικά που περιέχουν τα τρόφιμα. Είναι γεγονός ότι η τήρηση μιας δίαιτας είναι μια σύνθετη και απαιτητική διαδικασία που απαιτεί από τους ασθενείς να αντιληφθούν την περιεκτικότητα των τροφών, να προμηθευτούν και να προετοιμάσουν το φαγητό σωστά και να ακολουθήσουν αυτούς τους περιορισμούς καθημερινά και για την υπόλοιπη ζωή τους. Επιπλέον, η περιορισμένη κινητικότητα και οι αλλαγές στη φυσιολογία των ασθενών κάνουν δύσκολη την προετοιμασία ειδικού διαιτολογίου. Παράλληλα, η φτωχή γευστικότητα, η έλλειψη διαθεσιμότητας τροφών χαμηλών σε νάτριο, η δυσκολία κατανάλωσης τροφής σε εστιατόρια ή σε κοινωνικές δραστηριότητες, ο μεγάλος χρόνος προετοιμασίας και το αυξημένο κόστος, είναι μερικοί από τους λόγους που δυσκολεύουν περαιτέρω τους ασθενείς να ακολουθήσουν μια σωστή δίαιτα.

Η ειδική αυτή κατηγορία ασθενών απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή και φροντίδα στη διατροφή τους. Οι θεράποντες ιατροί, οι διαιτολόγοι, αλλά και τα άτομα του περιβάλλοντός τους πρέπει να ενεργούν συντονισμένα έτσι ώστε οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια να έχουν σωστές διατροφικές συνήθειες και συνεπώς καλύτερη ποιότητα ζωής.

Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης
Καθηγητής Καρδιολογίας
Πρόεδρος Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών