Με τον όρο διαταραχές διατροφής περιγράφουμε ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων που σχετίζονται με την διαδικασία της σίτισης. Φαίνεται ότι και η υπερβολική κατανάλωση τροφής αλλά και η περιορισμένη κατανάλωση τροφής εμφανίζονται σε πολλές μορφές. Επιπλέον, μπορεί να συνυπάρχουν στο άτομο σε διαφορετικές χρονικές περιόδους ή να εμφανίζονται κατά καιρούς με την μορφή ‘περίεργων’ συνηθειών όπως πρόκληση εμετού, αποθήκευση φαγητού σε διάφορα μέρη του σπιτιού, κακή διατροφή, εμμονή στο μαγείρεμα κ.α..

Η διάγνωση των διαταραχών διατροφής είναι πρόκληση για τον γιατρό στον οποίο απευθύνεται το άτομο. Και αυτό γιατί τις περισσότερες φορές το άτομο δεν παραπονείται για τα συμπτώματα της διατροφικής διαταραχής. Η επίσκεψη στο γιατρό για κάποιο πρόβλημα υγείας που σχετίζεται με την διαταραχή διατροφής πολλές φορές είναι άκαρπη γιατί το άτομο αρνείται να συνδέσει το πρόβλημα υγείας με το διαταραχή διατροφής.


Αρχικά Συμπτώματα

Τα συνήθη συμπτώματα (Pomeroy, σε Thompson, 1996) που εμφανίζουν τα άτομα με διατροφικές διαταραχές και που θα τα οδηγήσουν στον γιατρό, είτε στο επίπεδο της πρωτοβάθμιας ή δευτεροβάθμιας περίθαλψης είναι:


Νευρική Ανορεξία:

• Άρνηση της σοβαρότητας της απώλειας βάρους,
• Κούραση, απώλεια ενέργειας
• Άγχος
• Προβλήματα ύπνου
• Ευερεθιστότητα, μελαγχολία, αλλαγές στην προσωπικότητα
• Πονοκέφαλοι
• Στομαχόπονοι, δυσκοιλιότητα
• Αμηνόρροια

Βουλιμία:

• Απόκρυψη της ποσότητας φαγητού που καταναλώνεται αλλά και της χρήσης καθαρτικών ή της πρόκλησης εμετού.
• Κούραση, απώλεια ενέργειας
• Κατάθλιψη
• Πονοκέφαλοι
• Στομαχόπονοι, ‘φούσκωμα’, καούρα
• Συνεχείς εμετοί
• Πρήξιμο στα χέρια και πόδια
• Δυσκοιλιότητα
• Ακανόνιστη έμμηνος ρύση

Ο γιατρός που θα βρεθεί αντιμέτωπος με αυτά τα συμπτώματα καλείται να εξετάσει τον/την ασθενή και για συγγενή συμπτώματα ως προς τις διαταραχές διατροφής. Το ιατρικό ιστορικό πρέπει να περιέχει στοιχεία όπως βάρος, συνήθειες διατροφής, αλλαγές στην περίοδο, ψυχιατρικές διαταραχές, σεξουαλική συμπεριφορά, εθισμό, και χρήση διουρητικών, ‘διαιτητικών χαπιών’ ή άλλων ανάλογων φαρμάκων. Η ιατρική εξέταση περιλαμβάνει στοιχεία για το βάρος του ατόμου στην διάρκεια της ζωής του (βαθμός απίσχνανσης ή παχυσαρκίας), την ύπαρξη αφυδάτωσης, την εξέταση του δέρματος και της τριχοφυίας (πιθανά συμπτώματα τριχόπτωσης), καρδιολογικές, πνευμονολογικές ενδείξεις καθώς και ενδείξεις για προβλήματα στην κοιλιακή χώρα, και νευρολογική και γυναικολογική εξέταση ειδικά για την ερμηνεία δυσλειτουργίας του υποθαλάμου ή της υπόφυσης.


Ενδείξεις


Πιο συγκεκριμένα, χαρακτηριστικές ενδείξεις για την νευρική ανορεξία είναι:

· ασιτία, η οποία είναι εμφανής όσο και εάν το άτομο προσπαθεί να την κρύψει κάτω από φαρδιά ρούχα,
· χαμηλή πίεση εξαιτίας της αφυδάτωσης ή ακόμα και απότομες αλλαγές στην ορθοστατική πίεση,
· βραδυκαρδία, συχνά παρατηρούνται 30-50 σφυγμοί/λεπτό,
· αδύνατα μαλλιά και νύχια ή τριχόπτωση, χνούδι στο πρόσωπο,
· κίτρινη χρώση στο δέρμα ειδικά στις παλάμες,
· δυσφορία κατά την διάρκεια ψηλάφησης της κοιλιάς χωρίς συγκεκριμένη αιτιολογία, και ανεπάρκεια οιστρογόνου στις γυναίκες .

Η νευρική ανορεξία περιγράφεται ως μία σοβαρή πάθηση που χαρακτηρίζεται από εμμονή στην άρνηση λήψης τροφής με σκοπό την μείωση του βάρους μέχρι το σημείο υποσιτισμού. Η συνεχής δίαιτα και η μείωση του βάρους οδηγεί στην πρόκληση μίας ενδοκρινολογικής πάθησης που χαρακτηρίζεται από απουσία περιόδου και συνοδεύεται από συγκεκριμένα δείγματα ψυχοπαθολογίας που έχουν ως κοινό παρονομαστή τον φόβο του πάχους (Russel, 1970). Αν δεν αντιστραφεί η πορεία της απώλειας βάρους το άτομο κινδυνεύει από καρδιακά προβλήματα, περιφερικό οίδημα και οστεοπόρωση (Mitchell, 1984). Η νευρική ανορεξία εμποδίζει την σωματική ανάπτυξη του ατόμου, την ανάπτυξη του στήθους ενώ σχετίζεται με προβλήματα γονιμότητας (Treasure et al, 1985, Treasure et al, 1988). Οι επιπτώσεις της χρόνιας ασιτίας στην σωματική ανάπτυξη είναι ιδιαίτερα εμφανείς όταν η νευρική ανορεξία εμφανιστεί πριν την αρχή της περιόδου. Γενική ή μερική ατροφία περιοχών του εγκεφάλου έχει διαγνωστεί σε περιπτώσεις χρόνιας ασιτίας (Andersen, 1992).

Αντίστοιχα, για την βουλιμία δεν έχουμε τόσο σαφείς ιατρικές ενδείξεις. Το άτομο συνήθως παραπονείται για κρίσεις βουλιμίας και ζητά βοήθεια με την χρήση καθαρτικών. Χαρακτηριστική είναι η ένδειξη του Russel: η ύπαρξη, δηλαδή, μώλωπα ή κάλων στα δάχτυλα - δευτερογενής ένδειξη από την συνεχή προσπάθεια πρόκλησης εμετού. Άλλες ενδείξεις είναι το πρήξιμο της παρωτίδας και των σιαλογόνων αδένων που συνδέεται με την πρόκληση εμετού. Χαρακτηριστική είναι επίσης και η διάβρωση της αδαμαντίνης στις οπίσθιες επιφάνειες των δοντιών εξαιτίας της όξινης φύσης των γαστρικών υγρών που έρχονται σε επαφή με τα δόντια με τους συχνούς εμετούς.


Διαφορική διάγνωση

Οι Marshall & Russel (1993) τονίζουν την σημασία της σωστής διάγνωσης. Τα συμπτώματα των διαταραχών διατροφής μοιάζουν με τα συμπτώματα ασθενειών που σχετίζονται με την ακανόνιστη διατροφή και τις παθολογικές αυξομειώσεις στο βάρος. Πιο συγκεκριμένα, πριν δοθεί διάγνωση για νευρική ανορεξία πρέπει να αποκλειστούν:

· κακοήθειες, ειδικά οι λυμφατικές και ο καρκίνος του στομάχου, ενδοκρινολογικές ανωμαλίες, η θυρεοτοξίκωση, η νόσος του Addison, ο διαβήτης και η νόσος του Simmond
· χρόνιες λοιμώξεις, όπως η φυματίωση και το AIDS
· γαστρεντερικές παθήσεις, όπως η νόσος του Crohn
· ανωμαλίες ή όγκοι του υποθαλάμου
· κυστική ίνωση, έλλειψη zinc στον οργανισμό


Για την βουλιμία πρέπει να αποκλεισθούν:

· γαστρεντερικές παθήσεις, ειδικά οι φλεγμονώδης παθήσεις του εντέρου, το πεπτικό έλκος, η πανγκρεατίτις και οι παρασιτικές λοιμώξεις
· παθήσεις των συνδετικών ιστών, ειδικά η σκληροδερμία και η αχαλασία
· ανωμαλίες ή όγκοι του υποθαλάμου


Βιβλιογραφία

Pomeroy, C. Anorexia Nervosa, Bulimia Nervosa and Binge Eating Disorder: Assessment of Physical Status. Σε: Thompson, J.K. (ed.) (1996). Body Image, Eating Disorders and Obesity. Washington DC: American Psychological Association.
Andersen A.E., (1992). Medical Complications of Eating Disorders. In J.Yager, H.E. Gwirtsman &C.K. Edelstein (Eds), Special problems in managing eating disorders, 119-144. Washington DC: American Psychiatric Press..
Marshall, J.B. & Russell, J.L. (1993). Achalasia mistakenly diagnosed as eating disorder and prompting prolonged psychiatric hospitalization. Southern Medical Journal, 86, p. 1405-7
Mitchell, J.E. (1984). Medical Complications of Anorexia Nervosa and Bulimia. Psychiatric Medicine,1, 229-255.
Russel, G.F.M. (1970). Anorexia Nervosa: Its Identity as an illness and its treatment. In J.H. Price(Ed.) Modern Trends in Psychological Medicine 2, 131 - 164. NY: Appleton - Century -Crofts.
Treasure, J.L., Wheeler, M.J., King, E.A., Gordon, P.A.L. & Russel, G.F.M. (1988). Weight gain and reproductive function:ultrasonographic and endocrine features in anorexia nervosa. Clinical Endocrinology, 29, 445-452.
Treasure, J.L., Gordon, P.A.L., King, E.A., Wheeler, M.J. & Russel, G.F.M. (1985). Cystic Ovaries: a phase of anorexia nervosa. Lancet, ii, 1379-1382.

Αθηνά Στεφανάτου, PhD
Ψυχολόγος

---

Διαβάστε περισσότερα άρθρα...