Τι εννοούμε με τον όρο ‘διαταραχές διατροφής’; Εννούμε κυρίως την νευρική ανορεξία και την βουλιμία.


Ποιά είναι τα συμπτώματα των διαταραχών διατροφής;


Για την νευρική ανορεξία:

· Άρνηση στο να διατηρήσει το άτομο το βάρος του σταθερό σε κανονικό για τον οργανισμό του επίπεδο (αυτό μπορεί να γίνει είτε με απώλεια βάρους τέτοια ώστε το άτομο να ζυγίζει τελικά το 85% του φυσιολογικού του βάρους είτε με άρνηση του ατόμου να προσλάβει βάρος κατά την διάρκεια της ανάπτυξης με αποτέλεσμα να βρίσκεται στο 85% του φυσιολογικού του βάρους).

· Συνεχής φόβος του ατόμου ότι θα πάρει βάρος ακόμα και αν είναι κάτω από το φυσιολογικό.

· Διαταραχή στον τρόπο που το άτομο αντιλαμβάνεται τον εαυτό του, η αυτοαντίληψη του/της καθορίζεται αποκλειστικά από το βάρος του, ενώ ταυτόχρονα αρνείται την σοβαρότητα της κατάστασης της υγείας του.

· Αμηνόρροια στις γυναίκες (απώλεια της περιόδου για τουλάχιστον τρεις συνεχόμενους μήνες).Θνησιμότητα

Για την βουλιμία:

· Συχνή κατανάλωση τροφής κατά την διάρκεια της ημέρας με την μορφή μικρής μπουκιάς (‘τσίμπημα’). Το άτομο τρώει σε τακτά χρονικά διαστήματα (π.χ. κάθε δύο ώρες) ποσότητα φαγητού μεγαλύτερη από το φυσιολογικό ενώ αισθάνεται ότι δεν έχει έλεγχο πάνω στη διατροφή του (π.χ. δεν αισθάνεται ότι μπορεί να σταματήσει το φαγητό, ούτε να ελέγξει την ποσότητα που τρώει).

· Επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά που να αποτρέπει την πρόσληψη βάρους μετά την υπερβολική κατανάλωση τροφής (π.χ. πρόκληση εμετού, χρήση καθαρτικών, νηστεία, υπερβολική άσκηση κ.ά.).

Και τα δύο παραπάνω συμπτώματα αρκεί να συμβαίνουν δύο φορές την εβδομάδα για τρεις μήνες.

· Η αυτοκριτική του ατόμου βασίζεται κυρίως στο σχήμα και στο βάρος του σώματος του.



Πόσο επικίνδυνο είναι να έχω κάτι τέτοιο;

Οι διαταραχές διατροφής σχετίζονται με σοβαρές επιπλοκές στην υγεία. Ο δείκτης θνησιμότητας στην νευρική ανορεξία κυμαίνεται από 6% έως 20% (Crisp et al, 1992). Η έρευνα έχει δείξει ότι, ακόμα και μετά από θεραπευτική αγωγή, μόνο το ένα τρίτο των ασθενών επανέρχονται σε φυσιολογικά επίπεδα, ενώ το 25% υποφέρει από τις χρόνιες επιπλοκές της νόσου (Beumont et al, 1993). Κοινές αιτίες θανάτου στην νευρική ανορεξία είναι η εξάντληση λόγω ασιτίας,, η διαταραχή στα υγρά και στους ηλεκτρολύτες ή και η αυτοκτονία. Στην βουλιμία, ο θάνατος προκαλείται από καρδιακές αρρυθμίες λόγω της διαταραχής των ηλεκτρολυτών ή μπορεί να προκληθεί από ρήξη στομάχου μετά από υπερβολική κατανάλωση τροφής. Οι κίνδυνοι που απειλούν το άτομο με την μορφή επιπλοκών καθιστούν απαραίτητη την συνεχή ιατρική παρακολούθηση ώστε να διαγνωσθεί έγκαιρα οποιαδήποτε ανωμαλία.


Καρδιαγγειακά προβλήματα

Αν και οι καρδιακές παθήσεις παραμένουν η πιο συχνή αιτία θανάτου για τα άτομα που εμφανίζουν διαταραχές διατροφής, οι ενδείξεις των ηλεκτοκαρδιογραφημάτων για τυχόν ανωμαλίες δεν είναι σαφείς ούτε ως προς την συχνότητα ούτε ως προς την σημασία αυτών των ανωμαλιών. Συνήθως, ανωμαλίες στο ηλεκτροκαρδιογράφημα αποτελούν ενδείξεις ανωμαλίας στους ηλεκτρολύτες, ειδικά στα επίπεδα καλίου, ασβεστίου, φωσφορικού άλατος και μαγνησίου στον ορό του αίματος. Διαταραχές αγωγιμότητας, όπως ο καρδιακός αποκλεισμός δευτέρου βαθμού και οι καρδιακή αρρυθμία, είναι σοβαρές ενδείξεις ειδικά για άτομα χαμηλού βάρους που κάνουν έντονη χρήση καθαρτικών ή εμετικών. Πρόπτωση μιτροειδούς βαλβίδας παρατηρείται στην νευρική ανορεξία και προκαλείται από την μείωση της αριστερής πλευράς της κοιλιακής χώρας - παρενέργεια της απώλειας βάρους - που με την σειρά της προκαλεί δυσαναλογία μεταξύ της κοιλίας και της μιτροειδούς βαλβίδας. Η συγκεκριμένη ανωμαλία φαίνεται να επανέρχεται με την πρόσληψη βάρους.

Η απότομη επανασίτιση του ατόμου φαίνεται να προκαλεί καρδιομυοπάθειες που μπορεί να οδηγήσουν σε καρδιακή ανεπάρκεια. Άρα συνιστάται η σταδιακή αύξηση θερμίδων στο διαιτολόγιο του ατόμου.


Γαστρεντερικές διαταραχές

Οι πιο συχνές διαταραχές είναι στην λειτουργία του εντέρου. Κοινό σύμπτωμα και για την νευρική ανορεξία και για την βουλιμία, το άτομο παραπονείται για πόνους στην κοιλιά και φούσκωμα. Η αιτία που αναφέρουν οι περισσότεροι ερευνητές είναι συνυφασμένη με την διαταραγμένη γαστρεντερική κινητικότητα.

Οι συνεχείς εμετοί οδηγούν σε ερεθισμό ή και διάβρωση του οισοφάγου και αίσθημα πυρώσεως του στομάχου (heartburn) καθώς επίσης και σε γαστρεντερική αιμορραγία. Η δυσκοιλιότητα και οι πόνοι στην κοιλιά οφείλονται κυρίως στην μειωμένη τροφή από το στόμα, την αφυδάτωση και στην δυσλειτουργία του εντέρου. Η χρήση καθαρτικών μπορεί να προκαλέσει απώλεια της φυσιολογικής περισταλτικής λειτουργίας και άρα εξάρτηση από τις συγκεκριμένες ουσίες.


Ενδοκρινολογικές διαταραχές και προβλήματα μεταβολισμού

Αλλαγές στο ενδοκρινολογικό σύστημα παρατηρούνται ιδίως στα άτομα με νευρική ανορεξία. Πιο συχνά εμφανίζεται διέγερση του φλοιού των επινεφριδίων, άρα συνεχής ενεργοποίηση του υποθαλαμικού - υποφυσικού - επινεφριδικού άξονα. Οι ερευνητές φαίνεται να μπορούν να καθορίσουν επαρκώς την αιτία αυτής της ενεργοποίησης. Την εξηγούν είτε ως δυσλειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος, δευτερογενής συνέπεια της ασιτίας, είτε ως συνέπεια στρες.

Η αμηνόρροια στις γυναίκες εμφανίζεται συνήθως πριν από την σημαντική μείωση του βάρους. Για αυτό και μερικοί ερευνητές την αποδίδουν σε δυσλειτουργία του ΚΝΣ ενώ άλλοι (Romeroy, σε Thompson, 1996) κάνουν το σχόλιο ότι αφού παρουσιάζεται και σε άλλες μορφές ασιτίας μπορεί να οφείλεται στην μείωση των θερμίδων αυτή καθ’αυτή. Η αμηνόρροια είναι μία αντίδραση προσαρμογής του οργανισμού απέναντι στην ασιτία. Στην βουλιμία παρατηρούνται ανωμαλίες στον κύκλο που σχετίζονται με ανωμαλίες στην παραγωγή της γοναδοτρόπου ορμόνης.

Οι διαταραχές στην λειτουργία του θυρεοειδούς είναι συνήθως της μορφής: μειωμένα επίπεδα Τ3 αλλά κανονικά επίπεδα Τ4 και θυρεοειδικής ορμόνης, και δεν απαιτείται ορμονολογική παρέμβαση αφού είναι αποτέλεσμα της ασιτίας. Στοιχείο της διαφορικής διάγνωσης είναι οι εξέταση του θυρεοειδούς αφού μερικοί ασθενείς μπορεί να πάσχουν πραγματικά από αυτόν.

Η αυξανόμενη οστεοπόρωση συνήθως παραμένει αδιάγνωστη στην νευρική ανορεξία. Τα χαμηλά ποσοστά οιστρογόνου, η υπερβολική διέγερση των επινεφριδίων και η μειωμένη πρόσληψη ασβεστίου συμβάλουν στην δημιουργία οστεοπόρωσης σε σημείο που το άτομο να κινδυνεύει από κατάγματα, με πιο συχνό το κάταγμα του Colle στον καρπό.


Πνευμονολογικά προβλήματα

Η συνεχής πρόκληση εμετού προκαλεί κίνδυνο αναρρόφησης των γαστρικών υγρών και ανάπτυξης χημικών ή βακτηριδιακών πνευμονίτιδων. Οι υψηλές θωρακικές πιέσεις λόγω της πρόκλησης εμετού μπορεί να προκαλέσει ρήξη του υπεζωκότος και την δημιουργία αέρος στο μεσοπνευμόνιο ή στο περικάρδιο.


Νευρολογικές ενδείξεις

Διαταραχές και προβλήματα στον ύπνο αναφέρονται από άτομα με διαταραχές διατροφής. Δεν έχει ερευνηθεί όμως η συχνότητα τους και ο συσχετισμός τους με την ταυτόχρονη ύπαρξη κάποιας άλλης μορφής ψυχοπαθολογίας. Σε τομογραφίες που έκαναν ο Krieg και οι συνεργάτες του (1989) διέκριναν ‘ψευδο-ατροφίες’ : αύξηση κοιλιών και εξωτερικά εγκεφαλονωτιαία ‘κενά’ που τα συνέδεσαν με την απώλεια βάρους. Ο αδένας της υπόφυσης φάνηκε μικρότερος τόσο στα άτομα με νευρική ανορεξία όσο και στα άτομα με βουλιμία. Μία σημαντική παρατήρηση των ερευνητών είναι ο υπερβολικός μεταβολισμός της γλυκόζης στην κερκοφόρο περιοχή του εγκεφάλου στα άτομα με νευρική ανορεξία ειδικά κατά την διάρκεια της περιόδου ασιτίας.



Βιβλιογραφία
Crisp, A.H., Callender, J.S., Halek, C. & Hsu, L.K.J. (1992). Long -Term Mortality in Anorexia Nervosa. British Journal of Psychiatry, 161, 104 - 107.
Beumont, P.J., Russell, J.D. & Touyz, S.W. (1993). Treatment of Anorexia Nervosa. Lancet, 341,1635-1640.
Pomeroy, C. Anorexia Nervosa, Bulimia Nervosa and Binge Eating Disorder: Assessment of Physical Status. Σε: Thompson, J.K. (ed.) (1996). Body Image, Eating Disorders and Obesity. Washington DC: American Psychological Association.
Krieg, J.C., Lauer, C., Leinsinger, G., Pahlj, J. et al (1989). Brain Morphology and Regional Cerebral Blood Flow in Anorexia Nervosa. Biological Psychiatry, 25, 1041-1048


Αθηνά Στεφανάτου, PhD
Ψυχολόγος
Ιατρείο Καρδιακής Αποκατάστασης
Β’ Καρδιολογική Κλινική
ΠΓΝ ΑΤΤΙΚΟΝ

---

Διαβάστε περισσότερα άρθρα...